Datum:            13 februari 2014

Inleiding

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben kennisgenomen van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen. Middels dit wetsvoorstel wordt het stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen geactualiseerd.  Er wordt één netwerkwerk van bibliotheekorganisaties ingesteld, de Koninklijke Bibliotheek (KB) wordt aangewezen als nationale bibliotheek, er worden zaken vastgelegd rondom de fysieke bibliotheek en de landelijke digitale bibliotheek wordt verankerd. Deze leden hebben enkele vragen over deze wet.

Uitgangspunten

De leden van de ChristenUnie-fractie merken op dat het wetsvoorstel uitgaat van publieke waarden voor een bibliotheek en bibliotheekfuncties. Er is in dit wetsvoorstel voor gekozen om de maatschappelijke functies van bibliotheken te benoemen die zowel gelden voor de digitale bibliotheek als voor de fysieke bibliotheek. Meent de regering dat beide bibliotheekvormen  (in de toekomst) inwisselbaar zijn voor elkaar? Of ziet de regering verschillende functies weggelegd voor de fysieke bibliotheek en de digitale bibliotheek? Deze leden menen dat de maatschappelijke waarden van een digitale bibliotheek verschillen van die van een fysieke bibliotheek. De openbare functie van een bibliotheek op lokaal niveau is in het licht van de decentralisaties groter dan ooit. Tegelijkertijd zien deze leden de leeswereld veranderen, er worden steeds minder papieren boeken verkocht en e-boeken worden steeds populairder. Deze leden vragen de regering nader in te gaan op de angst van velen dat fysieke bibliotheken mogelijk in de toekomst overbodig worden?  Erkent de regering dat de fysieke bibliotheek ook andere belangrijke maatschappelijk doelen heeft? Waarom is in het wetsvoorstel geen verbinding gelegd tussen fysieke bibliotheken en andere maatschappelijke domeinen (cultuureducatie, erfgoed, media, onderwijs of volwasseneducatie)?

Een netwerk van bibliotheekorganisaties

De leden van de ChristenUnie-fractie lezen in de MvT dat middels de wet de KB een centrale – en op onderdelen sturende- rol krijgt. Zij wordt onder meer verantwoordelijk voor het verzorgen van de leesvoorziening voor personen met een leesbeperking. Kan de regering nader uiteenzetten wat zij concreet aan verbeteringen op dit punt verwacht ten opzichte van de huidige situatie? Welke doelen heeft de regering voor ogen? Vanuit de Vereniging van Leesgehandicapten begrijpen deze leden dat een inclusieve dienstverlening  nog niet is bereikt. Zij geven aan dat het van belang is, dat er goede aansluiting komt tussen het lokale bibliotheekwerk en de dienstverlening aangepast lezen. Op welke wijze wordt deze dienstverlening geborgd? Kan de regering al nader toelichten op welke wijze de KB invulling van deze wettelijke taak zal vervullen?

Gaat de KB als gebouw ook een hernieuwde maatschappelijke functie vervullen? Worden de openingstijden bijvoorbeeld verruimd? Gaat de KB zich ook richten op kinderen en tieners?

De leden van de ChristenUnie-fractie begrijpen dat er drie verschillende typen lidmaatschap in de wet worden vastgelegd. Het lidmaatschap bij de openbare bibliotheek kan het gebruik van een fysieke voorziening, de digitale voorziening of beide voorzieningen omvatten. De regering meent in de MvT voldoende te hebben toegelicht waar er niet voor gekozen is om de digitale voorziening enkel beschikbaar te stellen indien er ook wordt gekozen voor een lidmaatschap van een fysieke voorziening. Deze leden vragen de regering haar redenering te onderbouwen met cijfers. Hoeveel nieuwe leden worden er voor de digitale bibliotheek verwacht? Van hoeveel leden wordt verwacht dat zij hun lidmaatschap zullen opzeggen? Op welke termijn worden deze effecten verwacht? Welke gevolgen heeft een daling in het ledenaantal voor de andere maatschappelijke functies van de fysieke bibliotheek? Deze leden ontvangen ook graag de onderzoeksgegevens waarop de regering zich baseert dat leden die geïnteresseerd zijn in de digitale bibliotheek af zouden zien van hun lidmaatschap indien zij in hun lidmaatschap ook mee zouden moeten betalen aan de fysieke bibliotheek?

De leden van de ChristenUnie-fractie merken op dat de Vereniging Openbare Bibliotheken zich zorgen maken dat bibliotheken uit dorpen en wijken verdwijnen. Dit komt mede door bezuinigingen op het gemeentebudget. Hoeveel Nederlandse gemeenten hebben op dit moment geen bibliotheekvoorziening?

Er is in dit wetsvoorstel, om financiële redenen niet uitgegaan van een verplichting voor elke gemeente om te voorzien in een bibliotheekvoorziening. Wel zijn gemeentebesturen verantwoordelijk voor een netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen. Het overleg tussen partijen heeft tot doel het stelsel van openbare bibliotheekvoorzieningen zo in te richten dat de toegankelijkheid ervan voor het algemeen publiek wordt gewaarborgd. Zo nodig moeten om dit doel te bereiken tussen de betrokken partijen afspraken worden gemaakt. Zijn ook de gemeenten die reeds besloten hebben om de bibliotheekvoorziening in hun gemeente te sluiten verplicht hieraan deel te nemen? Deze leden hebben begrepen dat er gemeenten zijn die lezers uit buurgemeenten willen indammen.  Waardoor bibliotheken soms gedwongen door de gemeenten, soms uit eigen beweging, genoodzaakt worden om onderscheid te maken tussen leden uit de eigen gemeenten en de leden buiten de gemeente. Tarieven voor buitenleden worden sterk verhoogd. Deze leden begrijpen dat het niet ongewoon is om €100,00 voor een lidmaatschap te vragen. Hoe past deze ontwikkeling in de geest van dit wetsvoorstel?

De digitale bibliotheek

De leden van de ChristenUnie-fractie merken op dat wanneer de KB verder bouwt aan de landelijke digitale bibliotheek zij er ook op toe dient te zien dat de digitale bibliotheek voldoende toegankelijk is voor leesgehandicapten. Heeft de KB als doelstelling het aantal werken voor leesgehandicapten te vergroten?

Financiële gevolgen

De leden van de ChristenUnie-fractie vinden de financiële gevolgen voor het gemeentefonds onduidelijk. De hoogte van het bedrag wordt onder meer bepaald aan de hand van de ontwikkelingen in de omvang van het digitale aanbod. Deze leden menen dat de gevolgen op korte termijn met ingang van de wet al duidelijk zouden moeten zijn. Kan de regering de ontwikkelingen van het digitale aanbod voor de komende vijf jaar duiden en hieraan voorlopige cijfers toekennen?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.