Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber samen met de commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan een wetgevingsoverleg met minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Onderwerp:   OCW-begroting, onderdeel cultuur

Kamerstuk:    33 400 – VIII

Datum:            17 december 2012

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Toen het kabinet van Winston Churchill, Brits premier tijdens de Tweede Wereldoorlog, voorstelde om extra geld vrij te maken voor de oorlog door te bezuinigen op kunst en cultuur, zei Churchill: waar vechten wij dan nog voor? Ons land leeft gelukkig niet in een oorlogssituatie en natuurlijk is die onvergelijkbaar met een economische crisis. Feit is wel dat ook wij in een tijd leven waarin er veel druk staat op de cultuurbegroting en ook wij de vraag moeten beantwoorden: wat is cultuur ons waard? Wat vinden wij in deze tijd van forse bezuinigingen verantwoord om te besteden aan kunst en cultuur?

Ik zal eerst ingaan op de drie rijksmusea die al eerder tijdens deze vergadering zijn genoemd. Vooruitlopend op het advies van de Raad voor Cultuur over het Nederlandse museale bestel, dreigen vier rijksmusea te moeten sluiten. Voor het Geldmuseum in Utrecht lijkt perspectief te bestaan door inzet van onder andere De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën, maar Huis Doorn, Slot Loevestein en Rijksmuseum Twente moeten wellicht per 1 januari aanstaande hun deuren sluiten. De fractie van de ChristenUnie vindt dit onbestaanbaar. De drie musea hebben veel te weinig tijd gekregen om hun bedrijfsvoering aan te passen, de bezoekersaantallen te vergroten en alternatieve inkomstenbronnen te vinden. Bovendien vind ik het principieel niet juist dat beheer van de collectie met belastinggeld wordt betaald en diezelfde belastingbetaler daarna voor een gesloten deur staat als hij de collectie wil bekijken. Bij Slot Loevestein wordt op dit moment hard gewerkt aan een nieuwe entree. NRC Handelsblad kopte al treffend: geen publiek, maar wel nieuwe wc's. Dit laten wij toch niet gebeuren? Ik roep de minister dan ook op de drie rijksmusea meer tijd te geven om hun positie in het Nederlandse museale bestel in te nemen en heb daarom al een amendement ingediend, dat eerder aan bod kwam. Is de minister bereid om in overleg te treden met de provincies omdat de rijksmusea immers ook geworteld zijn in de regionale cultuur?

Ik ga in op cultureel ondernemerschap. Onder druk van de bezuinigingen zie ik veel mooie dingen in het veld. Culturele instellingen gaan steeds meer samenwerken en een brug slaan naar de samenleving. De ChristenUnie-fractie vindt het goed als de culturele sector ondernemender wordt en meer eigen inkomsten genereert. Toch wringt er iets. Ondernemerschap gaat immers vooral over de economische waarde van het product. Kunst en cultuur vertegenwoordigen zeker economische waarde, maar hebben bij uitstek ook een maatschappelijke en artistieke waarde. Daarom pleit ik voor een overheid die geen subsidierelatie, maar een volwassen relatie aangaat met het culturele veld, producten met maatschappelijke relevantie inkoopt en daarbij oog heeft voor de intrinsieke waarden. Bij volledige vermarkting van de culturele sector zal het meer bijzondere culturele aanbod verdwijnen.

Voor startende kunstenaars is het steeds moeilijker om een plek in het culturele veld te veroveren. Financieringsvormen zoals garantieregelingen of leningen die na aflossing opnieuw aan anderen kunnen worden verstrekt, kunnen startende getalenteerde kunstenaars helpen om hun beroepspraktijk op te bouwen. Is de minister bereid om in overleg met het culturele veld de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken en hierover te rapporteren bij de behandeling van de begroting voor 2014?

Ik kom op de cultuureducatie. De ChristenUnie-fractie vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren in aanraking komen met kunst en cultuur. Door het beleid van de overheid is dit niet meer vanzelfsprekend. Er ligt inmiddels een stevig rapport van de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur, waarin onder andere wordt geadviseerd om scholen veel meer in positie te brengen bij cultuureducatie en daaromheen kennis en deskundigheid bij leraren en de culturele infrastructuur te organiseren. Gaat de minister deze en andere adviezen overnemen? Gaat de minister een brug slaan naar het voortgezet onderwijs en ook daarover advies vragen aan de Onderwijsraad en de Raad voor Cultuur?

Mijn mailbox zit overvol met berichten van leraren, leerlingen, culturele instellingen, de Raad voor Cultuur en vele anderen die zich grote zorgen over het afschaffen van CKV als examenvak bij havo en vwo. De afgelopen twaalf jaar zijn hierin grote stappen gezet. Docenten en culturele instellingen zijn met veel enthousiasme en passie voor hun vak aan de slag gegaan met lesmateriaal. Dit staat nu allemaal goed op de rails en wordt zonder meer overboord gezet door de CKV tot een keuzevak te maken. Waarom? Verbeelding en creativiteit zijn essentieel voor jongeren in deze fase van hun leven en zijn waardevol voor hun toekomst. Het zou een gemiste kans zijn als het onderwijs aan hen verschraalt tot de meer economisch georiënteerde vakken. Wij vragen daarom de minister dit te heroverwegen en CKV als examenvak in stand te houden. Dit past ook bij de ambitie van het regeerakkoord.

Tot slot kom ik op de Cultuurkaart. Voor het schooljaar 2012-2013 heeft de Cultuurkaart een doorstart weten te realiseren met een eenmalige bijdrage van het Rijk van €600.000 en inzet van scholen, fondsen en culturele instellingen. De ChristenUnie-fractie wil de Cultuurkaart ook daarna in stand houden. In het regeerakkoord staat ook deze ambitie, maar zonder financiële onderbouwing. De minister heeft het afgelopen weekend al via de media laten weten dat hierbij voor haar prioriteit ligt als er middelen resteren op de cultuurbegroting. De ChristenUnie-fractie ondersteunt dit van harte. Ik vraag de minister dan ook om actief op zoek te gaan naar budget binnen haar begroting of anders binnen haar begroting voor onderwijs, en om op de kortst mogelijke termijn met een voorstel naar de Kamer te komen, zodat de financiering voor het volgende schooljaar gereed is.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.