Datum:            5 november 2013

De heer Segers (ChristenUnie): Voorzitter. Wijlen Willem Breedveld haalde altijd gebak wanneer hij had gestemd. Verkiezingen als feest van de democratie! Dat is mooi, want democratie is een groot goed en dat mag inderdaad best gevierd worden.

Ik sluit aan bij het punt over de uitslag van de Europese verkiezingen. Dat is inderdaad een wat wonderlijke figuur. Wat is eigenlijk de sanctie als wij die uitslag gewoon om 21.05 uur bekendmaken? Krijgen we dan een boete of hangt ons dan een andere sanctie boven het hoofd? Het is overigens ook enigszins een overschatting van de impact die de uitslag van de Nederlandse verkiezingen zou hebben op bijvoorbeeld de Duitse verkiezingen. Ik vind het dus een wat wonderlijk besluit.

Het is prima dat er verder onderzoek wordt gedaan naar elektronisch stemmen. Er werd gewerkt aan twee ontwikkelingen. Een daarvan is stopgezet, omdat men ervoor heeft gekozen om door te gaan met het ontwikkelen van het elektronisch stemmen. Is het wellicht toch raadzaam om een parallelle ontwikkeling in gang te zetten, omdat we niet weten wanneer de volgende verkiezingen plaatsvinden? Wat is het risico daarvan? Wat is het tijdspad? En is het sowieso niet iets wat overwogen moet worden?

De appreciatie van de ChristenUnie van het amendement over lijstverbindingen is iets anders dan die van de VVD-fractie. Ik wijs er toch ook maar op dat grote partijen bij de verdeling van de reststemmen zonder lijstverbindingen bevoordeeld worden. Lijstverbindingen zijn met andere woorden een mogelijkheid om dat voordeel enigszins te corrigeren ten gunste van kleine partijen. Ik ben blij met de reactie van de minister en het lijkt mij inderdaad beter om vast te houden aan die mogelijkheid. Voorwaarde daarbij is natuurlijk wel dat kiezers vooraf moeten weten dat de stemmen die eventueel overblijven, niet in het wilde weg worden verdeeld, maar dat die een geadresseerde bestemming hebben.

De heer Taverne (VVD): Toont het voorbeeld van de heer Segers niet juist aan dat zijn tegenstand tegen het voorstel om lijstverbindingen niet langer mogelijk te maken, louter is ingegeven door eigen partijpolitiek belang? Toont het verder niet ook aan dat mijn partij zich daar in dit geval niets van aantrekt omdat wij het onderwerp daarvoor te belangrijk vinden?

De heer Segers (ChristenUnie): Ik zou niet weten wat het exclusieve belang van de ChristenUnie in dezen is. Het gaat om alle partijen, want alle partijen kunnen een lijstverbinding aangaan. Het gaat om de keuze die je kiezers voorhoudt, namelijk de keuze dat als je stem overblijft, die stem wordt geadresseerd en niet in het wilde weg wordt verdeeld met de heel grote kans dat je stem bij een grote partij terechtkomt. De kans daarop is in ieder geval groter dan dat die bij een kleinere partij terechtkomt. Wij zeggen dus tegen de kiezer: wij adresseren die eventuele reststem; wij hebben daarvoor een bestemming. Dat wordt voor de verkiezingen netjes aangegeven. Dat lijkt mij een goede correctie op een mechanisme waarin automatisch de grote partijen worden bevoordeeld.

De heer Taverne (VVD): Ik kan mij voorstellen dat de heer Segers vanwege de omvang van zijn partij belang hecht aan het voortbestaan van de mogelijkheid om lijstverbindingen aan te gaan. Maar even los daarvan: hij kan het toch niet oneens zijn met de stelling dat het een onzuivere manier is om stemmen te verdelen? Een stem kan daardoor immers terechtkomen bij een partij waarop die stem helemaal niet is uitgebracht.

De heer Segers (ChristenUnie): Ik zou zeggen: integendeel. Je geeft de kiezer namelijk van tevoren aan waar een stem die overblijft, terechtkomt, namelijk bij de partij waarmee een lijstverbinding is aangegaan. Dat is veel zuiverder dan een volstrekt willekeurige verdeling, want dan kan je stem terechtkomen bij een partij waarmee je helemaal niets hebt. Het lijkt mij dus een zuiverder manier om stemmen te verdelen, omdat het dan meer in lijn is met de wens van de kiezer dan wanneer je reststemmen willekeurig verdeelt. Dan loop je immers een grote kans dat je stem bij een grotere partij terechtkomt.

Mijn laatste punt zijn de verkiezingen voor -- laat ik het nette woord gebruiken -- de zogenaamde Noordvleugel. Ik zou graag van de minister horen wat het bezwaar is om de herindelingsdatum iets uit te stellen. Waarom nemen we er niet iets meer tijd voor? Dan zorgen we er ten minste voor dat die verkiezingen gewoon regulier plaatsvinden.

De voorzitter: De minister kan gelijk antwoorden.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.