Datum:           15 oktober 2014

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Ik kan mij aansluiten bij de woorden die de woordvoerder van GroenLinks heeft gesproken over de aangenomen motie van GroenLinks en de ChristenUnie over bindende doelstellingen en bij de impliciete vraag aan de Partij van de Arbeid. Ik wil in mijn bijdrage vooral inzoomen op de circulaire economie. Dat belangrijke onderwerp staat ook op de agenda.

Grondstoffen worden op de wereldmarkt steeds duurder en prijzen schommelen. We hebben het dan niet alleen over dure grondstoffen zoals metalen of over brandstoffen, maar ook over voedsel en grondstoffen voor de chemie. Onze economie is daardoor kwetsbaar. Het is prima om de kennisinfrastructuur te verbeteren zodat voor bedrijven een beter inzicht ontstaat in wat de kritische grondstoffen voor hun bedrijfsprocessen zijn. Welke acties gaat het kabinet hiervoor nemen? Ik krijg graag een reactie op het voorstel van ondernemersorganisaties om te komen tot een Europees of mondiaal agentschap voor kritische grondstoffen naar analogie van het Internationaal Energie Agentschap (IEA). Gaat de staatssecretaris hiervoor pleiten in de Milieuraad?

Wetgeving met betrekking tot afval is nog veel te veel gericht op het voorkomen van dumping. Dat is natuurlijk een goed doel, maar de ChristenUnie wil dat er nog veel meer wordt gekeken naar afval als grondstof en dat mogelijkheden voor hergebruik worden gestimuleerd. We zijn dan ook blij met de mededeling van de Europese Commissie die gericht is op de ontwikkeling naar een circulaire economie. De ChristenUnie roept de staatssecretaris op zich in Europa stevig uit te spreken voor concrete maatregelen om de omschakeling naar een circulaire economie te realiseren.

Wat betreft de ChristenUnie moeten de doelen nog wel wat scherper worden. Er komt een verbod op het storten van recyclebaar afval in 2025, maar dat vinden wij te laat. Dat moet zeker vijf jaar vroeger kunnen. Gaat de staatssecretaris daarvoor pleiten? Ook het doel van 70% recycling van huishoudelijk afval in 2030 kan scherper, gelet op hoever we in Nederland al zijn. Het doel hier is namelijk nu al 75% in 2020. Andere landen hebben nog een inhaalslag te maken, maar hierbij kan de staatssecretaris Nederlandse bedrijven in de positie brengen dat zij kunnen verdienen aan het uitdragen van hun kennis in andere landen.

Het streven naar een circulaire economie doen we niet alleen voor het milieu. Het wordt economisch steeds interessanter om grondstoffen te hergebruiken. Hoe gaat de staatssecretaris hierbij samenwerken met haar collega van EZ om ervoor te zorgen dat de verbinding wordt gezocht? Wat betekent een circulaire economie voor het beleid van de staatssecretaris met betrekking tot duurzaam kopen? Welke voorstellen gaat zij op Europees niveau doen om tot een betere koppeling te komen tussen een circulaire economie en de kwetsbaarheden rond zekerheid bij de grondstoffenvoorziening en om een koppeling te realiseren met het productenbeleid, voedselreststromen, het energie- en klimaatpakket en biobrandstoffen? Ziet de staatssecretaris een mogelijkheid om in Europa draagvlak te krijgen voor haar voorstel om meer aandacht te besteden aan een duurzame winning van grondstoffen, kwalitatieve eisen voor recycling en duidelijke "end-of-waste"-criteria?

Kan de staatssecretaris een schets van het huidige krachtenveld geven bij de onderhandelingen voor de aanpassing van de EU-afvalregelgeving? Wat betekent dit voor de belangrijkste punten in de Nederlandse inzet? Bevindt Nederland zich in een minderheids- of in een meerderheidspositie?

Een punt dat mij zeer aan het hart ligt, is voedselverspilling. Het is goed dat Europa wil dat de voedselverspilling in 2025 met 30% is teruggedrongen. De invulling daarvan wordt echter aan de lidstaten overgelaten. De ChristenUnie vindt dat wel wat vrijblijvend. Welke maatregelen gaat de staatssecretaris bepleiten om echt een stap vooruit te zetten? De staatssecretaris wijst er terecht op dat er nog veel discussie is over de definitie van wat allemaal onder voedselverspilling valt, maar ik krijg de indruk dat hiermee wordt verhuld dat de doelen sterk zijn afgezwakt. Hoe zit het met de oude ambitie van Europa om in 2020 tot 50% minder voedselverspilling te komen? Is deze losgelaten? Heeft het te maken met de discussie over de definitie?

De staatssecretaris is terecht kritisch op de voorgestelde indicator voor grondstoffenefficiëntie, waarbij alleen wordt gekeken naar de opbrengst per ton grondstof. Dit zegt immers niets over bijvoorbeeld de milieugevolgen. De ChristenUnie is het echter niet eens met de conclusie van de staatssecretaris om dan maar gas terug te nemen en geen streefwaarden vast te stellen voor grondstoffenefficiëntie in 2020. Graag krijg ik een reactie op het voorstel van milieuorganisaties om een set indicatoren te gebruiken waarbij wordt gekeken naar het gebruikte landoppervlak, het gebruik van grondstoffen, het gebruik van water en de uitstoot van broeikasgassen. Zo kan een totaalbeeld ontstaan van bijvoorbeeld de effecten van een verschuiving naar biobased grondstoffen. Is de staatssecretaris bereid een dergelijke set indicatoren onder de aandacht te brengen in de Milieuraad?

Is de staatssecretaris ook bereid om in de Milieuraad te pleiten voor een herziening van de Ecodesignrichtlijn, zodat er circulariteitseisen gesteld kunnen worden aan producten die in de EU op de markt komen? De ChristenUnie mist dit nu nog in het voorgestelde pakket maatregelen rond de circulaire economie.

Mijn laatste punt is het monitoringprogramma van de kaderrichtlijn. De gevolgen voor de visserij kunnen groot zijn. De ChristenUnie wil dat er integraal wordt gekeken naar de impact van alle activiteiten op zee, dus niet alleen naar de impact van visserij maar ook van scheepvaart, grondstoffenwinning, windparken en naar de gevolgen van klimaatverandering. Er wordt nogal makkelijk alleen naar de visserij gekeken. We gaan nu monitoren, terwijl er nog discussie is over de doelen en over de vraag wat de goede indicatoren zijn om de milieutoestand te bepalen. Waar is het plan van aanpak om kennishiaten op te vullen? Hoe is geborgd dat de gegevens die zijn verzameld voor wetenschappelijke doelen, vertrouwelijk blijven en niet worden ingezet voor handhaving? Als een maatregel weinig effect heeft, is de reflex al snel dat er meer maatregelen nodig zijn, maar de conclusie kan volgens mij ook zijn dat maatregelen niet effectief zijn en teruggedraaid moeten worden. Ik zie echter een snelle opeenvolging van maatregelen zonder deze kritische reflectie.

De voorzitter: Dank u wel, mevrouw Dik-Faber. Of had u nog een laatste zin?

Er is nog wel een interruptie, dus u hebt geluk.

Mevrouw Cegerek (PvdA): Mevrouw Dik-Faber begon haar betoog met een vraag aan de PvdA, als ik het goed heb begrepen. Zij ging toen echter iets te snel over naar een ander onderwerp. Wat was haar vraag aan de Partij van de Arbeid?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Ik wil die vraag met alle plezier herhalen, maar volgens mij heeft mevrouw Cegerek in dit debat heel nadrukkelijk aangegeven dat zij niet de woordvoerder op het gebied van energie en klimaat is en dat zij liever niet wil dat we dat onderwerp vandaag behandelen. Vorige week is met steun van de Partij van de Arbeid een motie van GroenLinks en de ChristenUnie aangenomen over bindende doelstellingen. We hebben de woordvoerder op het gebied van energie ook horen spreken van minimaal 40% CO₂-reductie. Het is allemaal uitvoerig besproken, maar we zien nu een terugtrekkende beweging van de Partij van de Arbeid.

De voorzitter: Wilt u daarop reageren, mevrouw Cegerek?

Mevrouw Cegerek (PvdA): Die vraag ging mij iets te snel, vandaar dat ik hem even niet goed begreep. De steun voor die motie blijft overeind. Het debat hierover vindt op dit moment nog plaats.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.