Datum:            1 juli 2014

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Al in 2010 werden de eerste plannen gepresenteerd die het GLB klaar moesten maken voor de toekomst, met meer doelgerichte betalingen en gerichte voedselzekerheid, biodiversiteit, milieu en klimaat. De fractie van de ChristenUnie heeft altijd gepleit voor een ambitieuze en flexibele vergroening. De maatregelen moeten daadwerkelijk effect hebben voor het milieu en de biodiversiteit. Tegelijkertijd moet echter rekening worden gehouden met regio- en bedrijfsspecifieke kenmerken. Kijkend naar het pakket aan maatregelen dat er nu ligt, moet ik helaas vaststellen dat dit in ieder geval niet helemaal geslaagd is.

Het moge duidelijk zijn dat mijn fractie echt iets verwacht van de ecologische aandachtsgebieden, de paradepaardjes van de vergroening. Maatregelen die in Nederland geen echte winst opleveren of die niet passen in onze landbouwpraktijk, moeten we niet invoeren, maar het streven naar ambitie staat op gespannen voet met de wens om onnodig productieverlies te vermijden en de administratieve lasten laag te houden.

Bij de weegfactoren voor de EFA-invulling wordt vooral gekeken naar biodiversiteit. Maar maatregelen kunnen ook een positief milieueffect hebben, zoals in het geval van de eiwitgewassen. De staatssecretaris kiest voor de vier opties van de Europese longlist die aan randvoorwaarden zijn gebonden. Zo mogen vanggewassen alleen meetellen in combinatie met vezelteelten. In snap dat de staatssecretaris greenwashing wil voorkomen. Maar ik wil ook zeggen dat vanggewassen van belang kunnen zijn voor de bodemvruchtbaarheid en als alternatief voor gewasbescherming. Ik denk specifiek aan mijn aangenomen motie over alternatieven voor metam-natrium. Vanggewassen kunnen bovendien een bijdrage leveren aan de aaltjesbestrijding. De ChristenUnie ziet graag dat er meer ruimte komt voor vanggewassen die een specifieke milieubijdrage leveren. Wij overwegen om op dit punt een motie in te dienen.

De staatssecretaris lijkt boeren vooral te willen verleiden tot het kiezen voor het equivalente pakket. Mijn fractie vindt dit pakket nog behoorlijk rigide. Zo mogen landschapselementen alleen worden meegeteld als er een contract is voor agrarisch natuurbeheer. Wat zijn dan de mogelijkheden voor landschapselementen waarvoor geen beheerovereenkomst is? Moeten boeren voor de beheerde akkerrand in het kader van de vergroening ook een ANB-overeenkomst hebben?

Ik wil hier ook graag het concept van de vogelakkers onder de aandacht brengen. In de decemberbrief hadden de vogelakkers nog een plek, maar nu hebben zij die niet meer. Graag krijg ik een toelichting van de staatssecretaris.

Ik snap het argument van de administratieve lasten met betrekking tot de landschapselementen. Ik heb echter nog een ander zorgenpunt gerelateerd aan administratieve lasten, namelijk het feit dat het vergroeningsbeleid in 2015 ingaat en het nieuwe stelsel van agrarisch natuurbeheer pas een jaar later, dus in 2016. We moeten voorkomen dat boeren vroegtijdig stoppen met agrarisch natuurbeheer en dat er straks geen goede aansluiting is tussen de eerste en de tweede pijler, ook om double funding te voorkomen. In de tweede pijler is er wel ecologische sturing terwijl de vergroening overal kan landen. Ik wil er dan ook voor pleiten om 2015 te gebruiken als een overgangsjaar, ook voor overleg tussen Rijk en provincies, zodat we vanaf 2016 van start kunnen gaan met meerjarige contracten voor zowel de vergroening als agrarisch natuurbeheer en waar mogelijk op collectieve wijze ingevuld. Wellicht beperkt dit ook de administratieve lasten. Op deze wijze kan de vergroening echt leiden tot winst voor milieu en biodiversiteit.

Er lopen pilots met sojateelt in Nederland. Vanuit het oogpunt van regionalisering van de voedselproductie zou soja kunnen worden toegevoegd aan de lijst met eiwitgewassen. Is de staatssecretaris hiertoe bereid?

De staatssecretaris stelt 10 miljoen beschikbaar voor vleeskalvenbedrijven die zich committeren aan de verduurzamingsdoelen voor 2020. Om welke doelen gaat het? Hoe kijkt de staatssecretaris aan tegen het voorstel om een algemeen verbindend verklaring voor het private kwaliteitssysteem SKV in te stellen? Zo komt er een ketenbrede aanpak en zijn er geen freeriders.

Wat betreft de veesector kan ik mij grotendeels aansluiten bij vorige sprekers. Wel kom ik nog even te spreken over de vleesstierbedrijven. Zij worden gesteund met 0,5 miljoen uit POP3 voor innovatie en investeringen. Hoe gaat dit precies? Is hierover overleg met provincies? Is het geld geoormerkt? Ik krijg graag een toelichting.

Over vandaag precies een maand moet de staatssecretaris in Brussel vertellen hoe zij het GLB wil invullen. Echter, nog niet alle Europese regels zijn bekend. Kan de staatssecretaris toezeggen dat de Kamer in het reces niet te maken krijgt met grote verrassingen? Ik denk aan wat er gebeurde in het meireces; ik denk dat niemand dat leuk vond. Laten we dat dus voorkomen.

Mijn fractie is blij met de inzet voor jonge boeren, die een prominente plek hebben gekregen in de brief van de staatssecretaris. Ondanks de beperkt beschikbare budgetten kunnen veel jonge boeren steun krijgen uit zowel de eerste als de tweede pijler. Ik ben blij dat mijn voorstellen over de jongeboerenregeling, die breed worden gedragen in de Kamer, zijn overgenomen. Ook complimenten voor de ondersteuning voor de zetmeelsector.

Tot slot heb ik nog een paar vragen. Hoe zit het met de duurzaamheidscertificaten? Stichting Veldleeuwerik is al genoemd. Verwacht de staatssecretaris dat deze nog een plek kunnen krijgen binnen de vergroening? Komt er een nulmeting voorafgaande aan de evaluatie van de vergroening? Wat gaat de Commissie precies evalueren in 2017?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.