De ’kloof’ tussen de politiek en de kiezer is niet al te groot

De ’kloof’ tussen politiek en burger is al jaren onderwerp van discussie. Maar uit een analyse van de positie van de kiezers in het politieke krachtenveld, en de standpunten van de partijen, blijkt dat het met die kloof nogal meevalt.

De kiezers volgen hetzelfde patroon als de politieke partijen. Ze variëren tussen links en rechts en tussen progressief en conservatief. Hierbij wordt de tegenstelling links-rechts bepaald door de mate waarin de kiezer of een partij wil dat er kleine inkomensverschillen zijn en dat mensen verzekerd zijn van goede uitkeringen of dat er een algemene belastingverlaging komt. Kortom: de aloude sociaal-economische tegenstellingen.

De tegenstelling conservatief-progressief geeft aan hoe men denkt over niet-materiële onderwerpen. Zo zijn in het Kieskompas vragen opgenomen over adoptie door homo-paren, inperking van burgerlijke vrijheden voor terrorismebestrijding en de aanpak van criminaliteit.

Het zwaartepunt, oftewel het punt waar zich de meeste kiezers bevinden in het politieke krachtenveld, ligt bij wat een gematigd links-conservatieve positie kan worden genoemd: de kiezer neigt naar het behoud van materiële zekerheden en gematigde inkomensverschillen, maar vindt tegelijk dat de libertaire roep om vrijheden afgelopen moet zijn.

Er zijn drie politieke partijen die, hoewel zij alle drie niet exact op het zwaartepunt zitten, er wel dicht in de buurt komen. CDA en PvdA hebben standpunten waarmee ze dicht bij de hoofdstroom van het electoraat uitkomen. De middenpositie van deze partijen (in de huidige Kamer bezetten zij 60 procent van alle Kamerzetels) komt hier goed tot uitdrukking.

Er is echter een andere partij, die nog beter aansluit bij de inhoudelijke voorkeuren van de kiezer: de ChristenUnie. De ChristenUnie zal zijn zetelaantal naar verwachting dan ook verdubbelen. Toch zou de partij op basis van het Kieskompas op nog veel meer stemmen mogen rekenen. Kennelijk is het principieel-christelijke imago voor veel potentiële kiezers een te groot struikelblok.

In het berglandschap dat de Nederlandse politiek verbeeldt, bevindt D66 zich op een soort barre vlakte. De partij staat op een punt waar zich nauwelijks kiezers bevinden.

In een vergelijkbaar landschap zitten de partijen die de erfenis van Fortuyn claimen: EénNL, de LPF en Wilders. Zij het dat deze partijen de bergen wel in zicht hebben.
Het politieke landschap kent bergen en dalen

Meer dan 1,2 miljoen mensen vulden op internet inmiddels het Kieskompas in. Om te bepalen waar zij zich ongeveer bevinden in het politieke landschap gaven ze hun mening over stellingen over belangrijke politieke onderwerpen.

De antwoorden leveren een positie op langs twee assen: links-rechts (waarbij links staat voor de traditionele linkse waarden op sociaal-economisch terrein) en conservatief-progressief (waarbij progressief staat voor meer liberale standpunten op immateriële onderwerpen).

In een drie-dimensionale voorstelling van deze twee assen krijg je een soort berglandschap. Des te hoger een top, des te meer mensen zich op die positie bevinden. De logo’s van de politieke partijen geven aan waar zij zich, getuige hun programma en hun inbreng in debatten in de Tweede Kamer de afgelopen jaren, bevinden.
Geen representatieve steekproef, wel een indicatie van ontwikkelingen

Kieskompas ( www.kieskompas.nl ) is een initiatief van de Vrije Universiteit en Trouw. De politicoloog André Krouwel, verbonden aan de Vrije Universiteit, ontwierp het Kieskompas en bewerkte de antwoorden ten behoeve van de hier gepresenteerde analyses.

Hierbij moet bedacht worden dat het geen representatieve steekproef betreft. In een representatief onderzoek zouden, bijvoorbeeld, ook mensen moeten worden meegenomen met een geringe belangstelling voor politiek. De hierboven genoemde conclusies pretenderen dus niet absoluut te zijn. Door het grote aantal deelnemers, meer dan 1,2 miljoen mensen, geven ze echter wel een indicatie van trends onder de kiezers.

Bron: Trouw, Van onze redactie politiek