Het is een nipte zege, maar André Rouvoet is door hoogopgeleid Nederland verkozen tot De Ideale Lijsttrekker. Hij stoot daarmee één dag voor de verkiezingen Jan Marijnissen van de troon, die in september de lijst aanvoerde. Geert Wilders heeft een ware inhaalslag gemaakt en is van plaats 7 gestegen naar plaats 3.

Voor het onderzoek hebben Volkskrant Banen en het werving- en selectiebureau GITP 40 duizend hoogopgeleiden (HBO+ tot 45 jaar) aangeschreven. Uit die groep vulden 3549 respondenten de vragenlijsten in, waarmee ze de politieke kopstukken beoordeelden op onder meer leiderschap, durf, visie en charisma. De politieke ideeën van de lijsttrekkers speelden in het onderzoek een ondergeschikte rol.

Volkskrant Banen en GITP hebben op grond van de uitslagen als experiment een Ideale Coalitie geformeerd, die dan zou bestaan uit SP, GroenLinks, ChristenUnie en Geert Wilders, een regering dus zonder gedoodverfde kandidaten als de PvdA en het CDA.

De vier winnaars, Geert Wilders incluis, laten in een reactie weten dat een coalitie met de Partij Voor de Vrijheid van Wilders niet tot de mogelijkheden behoort, maar Rouvoet, Halsema en Marijnissen kunnen zich wel voorstellen dat ze als trio het land leiden. Onderwerpen als abortus, euthanasie en homohuwelijk zijn echter vooral tussen GroenLinks en de ChristenUnie moeilijke punten.

Beren op de weg

Winnaar en ChristenUnie-lijsttrekker Rouvoet: ‘Persoonlijk is het contact met Halsema en Marijnissen in de Tweede Kamer altijd erg goed, maar inhoudelijk zijn er flinke verschillen.’ Hij zegt het politieke gedachtenexperiment te waarderen, maar ziet nogal wat ‘beren op de weg’ bij het formeren van een winnaarscoalitie met de top-4. ‘Een coalitie met Geert Wilders erbij zie ik helemaal niet zitten, en met Halsema en Marijnissen heb ik nog een stevig appeltje te schillen. Ik zou zo een tienpuntenplan kunnen maken met onderwerpen waar we het misschien nooit over eens worden.

‘Op punten als werk, ontwikkelingssamenwerking en het asielbeleid lukt dat wel, maar politiek is breder dan dat. Op het vlak van internationale gerechtigheid en het buitenlands beleid bijvoorbeeld, maar uiteraard ook als het gaat om zaken als leven en dood’, aldus de ChristenUnie-leider.

Leven en dood

Op de inhoud ligt de SP overigens vaak veel dichter bij de ChristenUnie dan bij GroenLinks, meent Rouvoet. ‘Neem het drugsbeleid, euthanasie en de omgang met abortus. De SP heeft nog een zekere schroom om in zaken als leven en dood alles vrij te laten, Halsema gaat daarin veel verder.’

‘De verworvenheden rond abortus, euthanasie en homohuwelijk zijn niet onderhandelbaar voor ons’, beaamt Halsema, die ‘persoonlijk het meeste heeft met Rouvoet’. ‘Een coalitie zou alleen kunnen als de huidige wetgeving in stand blijft.’ Ze ziet wel grote overeenkomsten op sociaal-economisch gebied. ‘We staan alledrie voor eerlijker verdeling van welvaart en bestrijding van armoede.’

Ook Marijnissen ziet een rood-groen-christelijke coalitie zitten. ‘Een constante is het besef dat Nederland socialer moet worden. Er zijn grote verschillen op immaterieel gebied, maar zelfs daar moeten we uit kunnen komen.’

De uitslag van het onderzoek bevalt hem wel. ‘Het laat zien dat jongeren hun idealen voorop stellen. Als ze dat blijven doen, ziet het er goed uit voor de toekomst van Nederland.’

Over een coalitie met Geert Wilders zijn Marijnissen en Halsema kort: ‘Geen sprake van.’ Opvallend is dat Wilders in vergelijking met september is opgeklommen van de laatste plaats naar de derde plaats (hij scoort nu een 6,8). Hij passeert daarmee onder anderen Halsema die in september nog op 3 stond.

Machtsvraag

Blij verrast, zo reageert Wilders op zijn eindspurt in het onderzoek. ‘We hebben stevig campagne gevoerd met een helder verhaal en zijn bij onze standpunten gebleven, zonder met de machtsvraag bezig te zijn, zoals andere partijen. Dat wordt kennelijk gewaardeerd. Het scheelt natuurlijk ook dat wij geen last hebben van een lijsttrekkersstrijd, zoals de VVD.’ Wilders vindt Marijnissen de beste campagnevoerder. ‘Onze partijprogramma’s verschillen hemelsbreed van elkaar, maar de kiezer weet met Marijnissen waar hij aan toe is.’

PvdA-leider Bos eindigt in ons onderzoek op de achtste en laatste plaats met een 5,8, in september was hij nog vijfde. Hij staat vóór Pechtold (op 7), Balkenende (op 6) en Rutte (op 5).

Wie beoordeelt wie?

Volkskrant Banen onderzoekt de politiek, logisch dat daar een ‘linkse’ uitslag uitkomt, luidde in september vaak de reactie op het onderzoek naar De Ideale Lijsttrekker. Niets is minder waar, blijkt ook nu weer: van de 3549 respondenten gaf 17 procent aan VVD te stemmen, terwijl de stemmers op SP, PvdA, en GroenLinks respectievelijk 12, 11,5 en 11 procent van de respondenten uitmaken. Ruim 21 procent zegt nog ‘zwevend’ te zijn. In het eindonderzoek gaf 7 procent aan op Geert Wilders te stemmen. 68 procent van de respondenten was man, 32 procent vrouw.
Bron: www.volkskrantbanen.nl, door: Alec Serlie, Anthon van der Horst, Mariken Smit en Altan Erdogan