Deze week begon goed. Op maandag vertelde minister Bot bij de begrotingsbehandeling van Buitenlandse Zaken dat hij verwacht dat er een Europese ambassadeur voor de mensenrechten zal komen. Hij noemde dat een opsteker voor Nederland, omdat ons land hierin het voortouw genomen heeft. Een mooi resultaat van het Nederlandse voorzitterschap van Europa. Ik ben dat met hem eens. Sterker nog, ik vind het, in alle onbescheidenheid, ook een opsteker voor de ChristenUnie en voor veel maatschappelijke organisaties. Ik heb de minister in december vorig jaar in een algemeen overleg gevraagd zich hiervoor in te zetten. Maatschappelijke organisaties hebben zich achter dit verzoek gesteld en er is zelfs een handtekeningenactie gestart waarop massaal gereageerd is. Dit is dan een prachtig resultaat.

Maar de week die zo goed begon, kreeg een naargeestig en angstig vervolg. De moord op Theo van Gogh door een moslimterrorist is onze eerste Nederlandse kennismaking met terrorisme. Gruwelijk. Steeds duikt de rest van de week weer dezelfde vraag op: Hoe kan iemand die in Nederland is opgegroeid zich zo tegen onze rechtsorde keren? En nog een andere vraag: Biedt de Islam een natuurlijke voedingsbodem voor dit fundamentalistische moslimterrorisme.

Een belangrijk verschil met andere religies is bij de islam de onmogelijkheid om het geloof vaarwel te zeggen, Als moslim wordt je geboren en als moslim sterf je. Of je alle geboden goed opvolgt, doet er niet eens zoveel toe. Een moslim die een andere religie aan gaat hangen of openlijk verklaart geen religie meer aan te hangen, verlaat niet alleen de God van de Islam maar verraadt daarmee ook zijn land, volk en familie. Zo’n verraad wordt bepaald niet licht opgenomen.

Bij het debat over een Europese mensenrechtenambassadeur heb ik aan minister Bot gevraagd om zo’n  mensenrechtenambassadeur speciale aandacht te laten geven aan de godsdienstvrijheid. Die vrijheid houdt ook het recht in om van godsdienst te veranderen. Bij Islamitische landen ligt daar een grote moeilijkheid.

De terroristische aanslag van deze week heeft hier ook mee van doen. De moord had uiteindelijk alles te maken met Ayaan Hirsi Ali, zij heeft openlijk afstand genomen van de Islam en ook nog eens Islamitische gelovigen willens en wetens zeer diep beledigd met de film Submission. Dat heeft heel veel wrevel en soms zelfs haatgevoelens opgeroepen bij veel moslims. Terroristische cellen hebben hier nauwkeurig op ingespeeld en een handvat gevonden om een aanslag te plegen. De uitlatingen van Hirsi Ali zijn de aanleiding, niet de oorzaak van deze aanslag.

De oorzaak is veel lastiger te begrijpen. Wat drijft mensen ertoe om dood, verderf en angst te zaaien. Waar komt die haat van moslimterroristen tegen de westerse wereld vandaan? Sociaal economische achterstanden zullen er mee te maken hebben en gevoelens van achterstelling. De verheerlijking van het martelaarschap maakt dat mensen die deze weg zijn ingeslagen, heel ver willen gaan. Maar uiteindelijk ligt de oorzaak, lijkt mij, bij de menselijke onmacht om weerstand te bieden aan het kwaad. Het machtsgevoel dat je bekruipt wanneer jij er in slaagt om een heel land in angst en onzekerheid te brengen, moet heel groot zijn.

Terrorisme is niet alleen voorbehouden aan de Islam, al zijn de terroristen van vandaag Islamiet. De voedingsbodem voor terrorisme is een algemeen menselijk probleem. Wij mensen kunnen nu eenmaal moeilijk weerstand bieden aan het kwaad. Laten we daarom maar bidden voor slachtoffers en terroristen en proberen iets te doen om de wereld rechtvaardiger te maken. Hoera voor de mensenrechtenambassadeur.