André Rouvoet is ‘hot’. Alle kranten en weekbladen zijn bij hem langs geweest. Hij heeft in de campagne zelfs tv-programma’s moeten afwimpelen. Intussen doet hij zijn best om kiezers die sympathiek staan tegenover zijn partij, ervan te weerhouden hun stem aan het CDA te geven. De ‘wet van de koestal’ leert dat de ChristenUnie het meest van het CDA heeft te vrezen in electoraal opzicht. Het CDA schildert zijn partij af als links. Rouvoet op zijn beurt heeft zware, inhoudelijke kritiek op het beleid van premier Balkenende.

DEN HAAG - ,,Aaaahh, nee. Mevrouw Rouvoet is niet in de windtunnel geweest, meneer Rouvoet ook niet trouwens. Ik zal je precies vertellen hoe dat is gegaan. Ten behoeve van de jongerencampagne die Arie Boomsma de ChristenUnie heeft aangeboden, wat ik geweldig vind, ben ik afgereisd naar Amsterdam voor een ‘fotoshoot’, zoals dat heet. In een grote hal stond in de hoek, op een karretje, een windturbine. Die maakte steeds meer wind. Uiteindelijk had ik windkracht zes op m’n wenkbrauwen. Eigenlijk was dat heel leuk. Ik had nog geen idee waarvoor die foto’s gebruikt zouden worden. Dat bleek dus voor de rap Stemrou te zijn.’’

Hoe gek gaat u het nog maken in de verkiezingscampagne?

,,Niet gek. Ik doe geen dingen die niet bij me passen. Dit was gewoon leuk, ik had er lol in. Ik heb altijd mijn grenzen getrokken wat dat betreft. Het is wel zo dat ik daar nu anders mee om ga dan toen ik net in de Kamer zat. Nog steeds weer ik tv-camera’s die bij ons thuis aan het ontbijt willen draaien. Privé is privé. Dat is mijn stelling, zonder daar krampachtig in te zijn. Komt mijn vrouw Liesbeth of een van de kinderen eens op de foto, geen probleem. Mijn dochter van 13 werd door ‘Visie’ benaderd iets te vertellen over het Wervelweekend waar ze was geweest. Ze vond dat wel leuk, maar ze moest zelf beslissen. Ik ga niet met mijn kinderen in de Libelle of andere gezinsbladen staan.’’

Probeert uw campagneteam u wel eens wat op te dringen?

,,Ze proberen wel eens wat, maar ik beslis. Het moet goed voelen. Een verzoek van Panorama leg ik naast me neer. In die context wil ik niet staan, dat voelt voor mij dus niet goed. Ook heb ik meermalen een verzoek van Jack Spijkerman om met een grote houten hamer op ‘de kop van Jut’ te slaan afgewezen. Niet dat ik per se niet aan een tv-spelletje wil meedoen, maar het moet een beetje serieus zijn. Iets van je politieke boodschap moet je er wel kwijt kunnen. Het campagneteam heeft me er laatst wel ingeluisd. Ze hadden me opgegeven voor het politieke ‘Kamerorkest’ voor het programma Cappuccino van Sjors Fröhlich. Ik had aangegeven dat niet zo te zien zitten. Toen stond het toch nog op mijn agenda. ‘Jongens, dat zouden we niet doen’, zei ik nog. ‘Maar je bent al opgegeven’, was het antwoord. Ik wilde me niet laten kennen en heb toch meegedaan. Met de paar akkoorden die ik op mijn gitaar speel, heb ik een liedje van de Brabantse volkszanger Gerard van Maasakkers gespeeld. Het aardige was dat hij mij op de radio had gehoord en mij daarna zijn nieuwste cd toestuurde. Vorige week heb ik met gospelzanger Kees Kraaijenoord een videoboodschap over de Christen Unie opgenomen die hij iedere avond op zijn tournee afspeelt. Samen zingen en spelen we het lied ‘Light of the world’. Beiden genoten we daar enorm van.’’

De campagne is onmiskenbaar meer op de persoon gericht, hebt u nog wel ruimte voor de inhoud van uw boodschap?

,,Absoluut. We krijgen meer kansen dan ooit om ons verhaal over het voetlicht te brengen. Alle bladen en kranten komen langs. We zitten in de grote lijsttrekkersdebatten van de NOS en 1-Vandaag. Alleen bij RTL zitten we niet. Die zien alleen Balken-ende en Bos staan.’’

U krijgt dus een breed podium, wat wilt u overbrengen?

,,De speerpunten van onze campagne zijn: jeugd en gezin, opkomen voor de kwetsbaren én duurzaamheid, het goed beheren van de schepping. Greenpeace heeft alle programma’s op energiebesparingsmaatregelen doorgerekend. Wij kwamen er als beste uit. De aandacht voor het milieu en de zorg voor kwetsbaren zijn bij de kabinetten-Balkenende ondergeschoven kindjes geweest. Ik beroep me maar op gezaghebbende instanties als het CBS en het CPB die aangeven dat de afgelopen vier jaar de koopkracht van gezinnen achteruit is gegaan. Jaar in jaar uit heeft vooral het bedrijfsleven van de economische groei geprofiteerd.’’

U ziet dus uit naar het debat met CDA-leider Balkenende?

,,Ja, dit zijn natuurlijk wel dingen die ertoe doen. Het CDA kan wel mooie woorden spreken over gezin en milieu, maar het kabinet heeft de energiesubsidies allemaal stopgezet. In onze tegenbegroting zijn wij er steeds in geslaagd, binnen dezelfde macro-economische kaders, andere keuzes te maken die eerlijker uitpakken en betere resultaten opleveren dan CDA en VVD hebben laten zien. Helaas krijg ik weinig gelegenheid met Balkenende in debat te gaan over het gezins- en duurzaamheidsbeleid.’’

Hoezo, ontloopt Balkenende het debat met u?

,,Ik zoek actief het debat met hem, maar het gaat moeilijk. Een aantal uitnodigingen voor debat heeft hij afgeslagen. Het ND-debat (komende woensdag, red.) is een van de weinige keren dat we elkaar direct treffen. Het lijkt me goed voor de twijfelende kiezers tussen CDA en ChristenUnie dat we deze punten publiek bespreken.’’

Om de relatie tussen CDA en ChristenUnie te typeren sprak oud-CDA-Kamerlid en politicoloog Sytze Faber over de ‘wet van de koestal’. Hebt u daar last van?

,,Zijn stelling is dat je het meest te vrezen hebt van degene die het dichtst bij je staat en dus uit jouw ruif kan eten. Dat is waar, maar dat geldt andersom ook. Uit peilingen van opiniepeiler Maurice de Hond blijkt dat een kwart tot een derde van de CDA-aanhang overweegt om op de ChristenUnie te gaan stemmen. In die peiling overweegt een kwart van ‘onze’ aanhang op het CDA te stemmen. Uit een ander onderzoek, van TNS NIPO, blijkt weer dat van de ChristenUnie-stemmers uit 2003 wij de hoogste kiezerstrouw hebben. De zes, zeven zetels die de verschillende opiniepeilbureaus ons geven moeten ergens vandaan komen.’’

Een nieuwigheid in deze campagne van CDA-zijde is de persoonlijk getinte aanval op u. Hoe vervelend is dat?

,,Ik wil daar niet zuur over doen, maar ik hou er niet zo van. Liever kies ik voor het inhoudelijke debat. Kennelijk heeft het CDA het nodig om een strategie tegenover de ChristenUnie te ontwikkelen. Ik beschouw dat maar als een compliment. Ieder z’n stijl. Ik heb onlangs Joop Wijn uitgenodigd over zijn uitspraak over ‘rooie Rouvoet’. Hij zag naderhand ook wel in dat dat niet zijn sterkste uitspraak was. Ik kan goed met Wijn overweg. Hij heeft wat moeite met het uit elkaar houden van de begrippen rood, links en christelijk-sociaal. Om hem daarin te stimuleren heb ik Joop een fles ‘rooie Wijn’ meegegeven.’’

In 2002 en 2003 verloor uw partij een zetel. Deels is dat verlies te verklaren uit het ‘strategisch stemmen’. Waarom zou dat dit keer volgens u niet het geval zijn?

,,Wij leggen heel actief uit dat het strategisch is om te stemmen voor een versterking van de christelijke politiek. Daar gaat het om op 22 november. Hoe komen dan de krachtsverhoudingen in het parlement te liggen? Strategische stemmers kunnen met lege handen komen te staan. De grootste partij in Nederland kan in de formatie buitenspel worden gezet. Iemand die eigenlijk ChristenUnie wilde stemmen kan in 2003 op het CDA hebben gestemd omdat hij zo graag een christen in het Torentje wilde hebben. Tot verbijstering van die kiezers kregen ze het asielbeleid van Verdonk erbij plus een CDA dat niet koos voor de ChristenUnie, maar voor D66. Daar hebben mensen zich aan geërgerd.’’

In de kabinetsformatie van 2003, waaraan SGP en uw partij kortstondig meededen, ging de SGP uit van het principe ‘samen uit, samen thuis’. U hebt ontkend dat daarover afspraken waren gemaakt. Hoe zit dat?

,,Dat is nooit ons uitgangspunt geweest. Het gezamenlijke belang in 2003 was zo lang mogelijk aan de formatietafel mee te doen. Allebei konden we ons echter situaties voorstellen waarin het voor de een wél aantrekkelijk was om door te gaan en voor de ander niet. Dat kan om inhoudelijke punten gaan, maar ook om principiële zaken. We zaten en zitten niet aan elkaar vastgekoppeld. Met die opstelling van ‘neem ons beiden óf niet’ kun je kansen verspelen. Na een gesprek daarover met Bas van der Vlies stond er ’s avonds een bericht in de krant dat SGP en ChristenUnie ‘samen uit, samen thuis’ waren overeengekomen. Dat was niét afgesproken. We zijn zelfstandige partijen, hoeveel herkenning er over en weer ook mag zijn.’’

De SGP bestempelt uw partij als ‘links’.

,,Inderdaad niet alleen het CDA, maar ook ‘SGP-propjesschieter’ Menno de Bruyne roept in zijn bijdrage in De Banier, het SGP-partijblad, voortdurend dat wij zo links zijn. Waarom hechten ze dan zo veel waarde aan het principe van ‘samen uit, samen thuis’? Inhoudelijk gezien is dat vreemd. Dan moet je niet samen onderhandelingen willen ingaan. Wat is trouwens links aan het opkomen voor de kwetsbaren in de samenleving?’’

Stoort het u, die etikettenplakkerij?

,,Ik heb het al zo vaak uitgelegd, op een bepaald moment is het ook tegen beter weten in. Dat geldt voor Joop Wijn evengoed als voor Bas van der Vlies. Kennelijk dient het een campagnedoel. Dat mag, maar het is niet mijn stijl. Ik ga niet van de weeromstuit roepen dat CDA en SGP rechts zijn. Wat is dat nou?’’

In de peilingen staat u, gemiddeld genomen, op zes zetels. Wat is uw ambitie?

,,Tot 2002 hadden we als GPV en RPF samen vijf zetels. In mijn achterhoofd zie ik dat toch als een natuurlijke omvang van onze partij. In de peilingen schommelen we tussen de vijf en negen zetels. Ik denk dat een verdubbeling van ons huidige drietal mogelijk is en daar willen we aan werken. Daarbij heb ik geen minimum in gedachten, overigens ook geen maximum. Ik wil afgerekend worden op de missie die we hebben. Toen Meindert Leerling en Gert Schutte als eenling in de Kamer opereerden was er niemand die zei: hun stem doet er niet toe. Wij voeren campagne voor versterking van het ChristenUniegeluid in de Tweede Kamer. Een uitbreiding van het zeteltal naar zes zou echt geweldig zijn. Ook met het oog op de vraag wat er na 22 november gebeurt. De ChristenUnie lijkt steeds meer een strategische sleutelpositie in te nemen. Dat blijkt uit de peilingen. Wil je die positie waarmaken dan heb je die vijf, zes zetels wel nodig.’’

In diverse beschouwingen over coalitievorming wordt de ChristenUnie met regelmaat genoemd om een CDA/VVD-coalitie aan een meerderheid te helpen. Gezien het christelijk-sociale profiel van uw partij en het stemgedrag van de fractie afgelopen periode, zit daar een behoorlijk spanningsveld.

,,Op de klank af begrijp ik dat wel. Christelijk-sociaal wordt dan opgevat als links. Omdat het woord sociaal blijkbaar associaties oproept met socialisme of sociaaldemocratie. Vanouds zie ik het christelijk-sociale als een bepaalde visie op de ordening van de samenleving die anders is dan het socialisme. Zo heb ik niets met de PvdA of GroenLinks als het gaat om de opheffing van het bordeelverbod. Evenmin met de VVD trouwens. Onlangs ben ik op werkbezoek geweest op de Wallen in Amsterdam. Daar hebben we gesproken met het Scharlaken koord, een organisatie die hulp biedt aan prostituees en uitstapprogramma’s opzet. Daarom hecht ik er zo aan dat we als partij onze eigen koers varen. Op voorhand wil ik daarom geen voorkeur voor de ene of andere coalitie uitspreken.’’

VVD of PvdA is wat u betreft lood om schroot?

,,Ja, in die zin dat we met allebei de nodige meningsverschillen hebben, maar op verschillende terreinen. Het VVD-programma is nu wel erg kort, er staat veel niét in. VVD-leider Mark Rutte doet nu opeens of hij erg rechts is. Nog maar ruim een jaar geleden sprak hij met PvdA en D66 over het opzetten van een sociaal-liberale partij. Ik kan Rutte moeilijk plaatsen.’’

Als CDA en PvdA een coalitie vormen, wat zou de ChristenUnie dan nog toevoegen? Getalsmatig bent u dan waarschijnlijk niet nodig.

,,Ik weet ook niet of we nodig zijn.’’

Stel dat?

,,D66 was getalsmatig voor paars II ook niet nodig. Toch wilden de drie partijen na paars I gezamenlijk verder. Het kan toch niet zo zijn dat wanneer CDA en PvdA als grootste partijen uit de bus komen, er dan zo maar weer een CDA/VVD-coalitie wordt gevormd. Daarmee bruuskeer je de kiezer, dat vond ik in 2003 al. Als er om goede redenen uiteindelijk geen overeenstemming bereikt kan worden tussen CDA en PvdA, dan komen andere opties in beeld. In het geval CDA en PvdA met elkaar bakkeleien kan een derde partij op inhoudelijke gronden van belang zijn. Zo kan de ChristenUnie samen met de PvdA het CDA wat meer op het christelijk-sociale spoor zetten. Terwijl, anderzijds, de ChristenUnie met het CDA tegenwicht kan bieden aan de PvdA op ons aangelegen punten. Maar vóór alles geldt dat je moet worden uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Als dat aan de orde is, is de vraag of het voor ons de moeite waard is. Hoeveel ruimte krijgen we dan om ons christelijk programma in te brengen?’’

Hoe blikt u terug op de ervaring aan de onderhandelingstafel tijdens de formatie in het voorjaar van 2003? U kreeg toen de veelbesproken paragraaf ‘immateriële zaken’ in het regeerakkoord. Wat is daarvan terecht gekomen?

,,Die paragraaf was een geste van VVD-onderhandelaar Gerrit Zalm. Het was een eerste bod voor eventuele verdere besprekingen met Christenunie en/of SGP. Ik waag te betwijfelen of dat ook het eindresultaat zou zijn geweest. Ik heb Jan Peter Balkenende diverse keren gevraagd naar de uitvoering van die paragraaf. Waarom heeft dat geen prioriteit gekregen? Ik heb daar geen antwoord op gekregen. Wat zijn nu feitelijk de correcties, bijvoorbeeld ten aanzien van de beschermwaardigheid van het leven, die de kabinetten-Balkenende op paars hebben aangebracht? Ik kan, helaas, niks bedenken. Ook bij het waarden- en normendebat zijn geen concrete stappen gezet om de schade die paars heeft aangericht te herstellen. Dat is een minpunt bij het beoordelen van Balkenende.’’

Bron: Nederlands Dagblad, door Piet H. de Jong