1. Waarom bent u lijsttrekker geworden?
Ik was al een aantal jaren kamerlid voor de RPF (één van de twee partijen waaruit de ChristenUnie is ontstaan) en later de ChristenUnie. In 2003 bleek de lijsttrekker van 2002, Kars Veling, niet langer beschikbaar. Op dat moment was ik een van de kandidaten die werd gevraagd om zich kandidaat te stellen. Na enige overwegingen ben ik die uitdaging aangegaan, en ben tot lijsttrekker gekozen. Tot op heden heb ik daar geen spijt van! De ChristenUnie is een frisse, open én relevante partij.

2. Wat is uw grootste prioriteit voor de komende vier jaar?
Ik heb niet één, maar drie prioriteiten:
Opkomen voor zwakkeren in onze samenleving (ouderen, jongeren die geen werk kunnen vinden, gehandicapten, chronisch zieken) omdat we een samenleving willen waar iedereen tot zijn recht kan komen. Dus, mensen met sterke schouders iets meer laten dragen om mensen met zwakke schouders iets te ontlasten.
Opkomen voor het duurzaamheid. Economische groei is belangrijk, maar gaat wat ons betreft niet ten koste van het milieu. Daarom zetten wij in op een realistisch economisch beleid, waarbij ook plaats is voor duurzame alternatieven voor energie, behoud van de mooie natuur van Nederland en zuinig omgaan met energie.
Opkomen voor een gezond gezinsbeleid. Een goede toekomst begint bij de opvoeding, bij een stabiele thuissituatie en bij ruimte voor ouders om voor hun kinderen te zorgen. Daarom pleit de ChristenUnie voor keuzevrijheid van ouders via een kindgebonden budget, waardoor ouders kunnen kiezen voor professionele kinderopvang, opvang door familie of buren of zelf grotendeels de opvoeding voor hun rekening nemen.

3. Wat denkt u dat jongeren in Nederland belangrijk vinden en welke actiepunten van uw partij zijn daar specifiek op gericht?
Ik denk dat de Nederlandse jongeren graag wat zekerheid over de toekomst willen, zoals werk en wonen: Kan ik met deze opleiding een goede baan vinden. Kan ik met deze baan en mijn inkomen rondkomen. Hoeveel mogelijkheden heb ik om een huis voor mijzelf te vinden? Ook uitgaan, veiligheid en vrije tijd zijn belangrijke thema's vermoed ik.

De ChristenUnie heeft veel specifieke 'jongerenpunten'. Omdat werk erg belangrijk is voor een goede toekomst, pleiten wij voor een betere aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. We willen een betere 'loopbaanbegeleiding' om beter te laten zien wat je kan met je opleiding. We zetten in op 'Jongeren voor Jongeren', zodat HBO/MBO-jongeren als stage bijvoorbeeld VMBO-jongeren kunnen begeleiden in studiekeuze en andere dingen waar ze mee te maken krijgen. Wij vragen bedrijven om stageplaatsen te creeeren en om in te zetten op vakopleidingen, zodat je kunt leren binnen een bedrijf (en dus haast al verzekerd bent van een baan).
We willen af van de ingewikkelde levensloop, waar veel jongeren helemaal niks aan hebben. Wij bieden spaardagen, mogelijkheden om meer te werken dan 36 of 38 uur, zodat je echt kunt sparen voor je huis, je verlof, of je toekomst.
De ChristenUnie zet zich ook op de woningmarkt in voor jongeren, door het aantrekkelijk te maken voor jongeren om een eigen huis te kopen door het invoeren van een starterssubsidie, en in te zetten op meer woningbouw, zodat huurhuizen ook goedkoper worden.
Voor de veiligheid, bijvoorbeeld tijdens het stappen, willen we dat er 3000 agenten extra bijkomen, die in de buurten zelf rondlopen. Je kent de buurtagent dus, stapt makkelijker naar hem toe en de agent kan meer op 'zijn' jongeren letten.
Voor de betaalbaarheid van de AOW, willen we evenwicht tussen de generaties. De AOW mag daarom beperkt gefiscaliseerd worden.

4. Welke plannen heeft uw partij met betrekking tot het onderwijs in Nederland (maximaal 300 woorden)?
Puntsgewijs een aantal plannen van de ChristenUnie mbt onderwijs:
De inspanningen van de overheid moeten erop gericht zijn om zoveel mogelijk kinderen voor hen toegesneden onderwijs te laten volgen; onderwijs dat hen uitdaagt, motiveert en stimuleert.
Omdat onderwijs zo'n grote invloed heeft op de vorming van kinderen, is het van groot belang dat ouders voor hun kinderen een vorm van onderwijs kunnen kiezen die bij hun levensvisie past. De overheid hanteert daarom de vrijheid van stichting, richting en inrichting als leidraad in haar beleid en beschermt deze vrijheid.

De overheid behoort verantwoordelijk te zijn -en te blijven- voor de volledige bekostiging van het basis- en voortgezet onderwijs. Dit uitgangspunt impliceert dat de scholen zelf de kosten van schoolboeken en andere leermiddelen in het voortgezet onderwijs gaan dragen.

Het lerarentekort wordt enorm groot. Er moet gericht beleid worden gemaakt om de werkdruk aan te pakken en meer ruimte te creëren om vakinhoudelijk bezig te kunnen zijn. Bij de te nemen maatregelen kan worden gedacht aan vermindering van de lestaak, vergroting van de tijd voor individuele leerlingbegeleiding en onderwijsontwikkeling, harmonisatie van werk- en lesperiode met wat in andere sectoren van de arbeidsmarkt gebruikelijk is, het terugkeren van onderwijsassistenten en conciërges.

Bestrijding van voortijdig schooluitval door:
- verlenging leerplicht
- voor- en vroegschoolse educatie
- facilitering zorgadviesteams in en rond scholen
- conventanten met bedrijfsleven over stageplekken en leer/werktrajecten
- stimuleren van maatwerk in VMBO
- premie toekennen aan scholen die resultaten boeken in het terugdringen van voortijdig schoolverlaten

Er wordt afgezien van invoering van leerrechten. Universiteiten houden bekostiging voor studenten uit ontwikkelingslanden. In het wetenschappelijk onderwijs dient meer aandacht te worden besteed aan waarden en normen voor de wetenschap en de samenleving. Wetenschappelijk onderzoek dient hand in hand te gaan met ethische bezinning op de grenzen van onderzoek en de toepassing daarvan.
Wie na de studie vrijwillig een half jaar lang werkt in het onderwijs (of in de zorg), wordt 5 jaar lang beloond met een belastingkorting.

5. Vindt u dat er strengere straffen opgelegd moeten kunnen worden in Nederland, of staat u een ander beleid inzake strafvervolging voor?
De laatste jaren is al een trend ingezet om de straffen te verzwaren en meer in evenwicht te brengen. De ChristenUnie ondersteunde dat streven, en heeft op dat punt nog een aantal voorstellen staan: grootschalige drugshandel, en zedendelicten. Voor het overige moet worden afgewacht hoe dit gaat uitwerken, voor we met nieuwe voorstellen te komen.

6. Hoe dient de Europese Unie zich volgens u verder te ontwikkelen; als een samenwerkingsverband van soevereine landen, of als een federale 'Verenigde Staten van Europa'?
De ChristenUnie is voorstander van Europese samenwerking, maar dan als een samenwerking tussen soevereine staten. De Europese landen moeten samenwerken waar dat nodig is, maar de Europese Unie moet niet onnodig taken en verantwoordelijkheden naar zich toetrekken. De ChristenUnie is er voorstander van dat de Europese landen zich, na het Nee tegen de Grondwet, gaan bezinnen op de toekomst van de Europese Unie. Wat moeten de grenzen zijn, welke verantwoordelijkheden moeten er wel of niet door de Europese Unie opgepakt worden, wat kan terug naar de lidstaten etc. Helaas blinkt deze verkiezingscampagne uit door stilte rondom dit onderwerp en maken (grote) partijen in hun verkiezingsprogramma niet duidelijk wat ze met Europa willen. Ik ben er toch wel trots op dat de ChristenUnie uitgebreid ingaat op de Europese samenwerking en met voorstellen komt.

7. Als Nederland opnieuw moet instemmen met een Europese Grondwet, bent u dan voor of tegen een referendum?
Als het net zo'n referendum zou zijn als de vorige keer, dan zou de ChristenUnie (weer) tegenstemmen. Je vraagt dan vooraf, voordat je als parlement het debat hebt kunnen voeren, advies aan de bevolking en kunt dit advies al haast niet meer naast je neerleggen. Het debat is dus moeilijk te voeren.
De ChristenUnie vindt een zogenaamd 'correctief' referendum overigens een veel beter idee. Dit is een referendum achteraf, op aanvraag van de Nederlandse bevolking. Dit is wat de ChristenUnie betreft correcter, omdat je niet het risico loopt dat politici een referendum voor hun eigen doel gebruiken, je debat in het parlement houdt over belangrijke zaken, en je het initiatief bij de burgers zelf neerlegt.

8. Wat gaat uw partij doen om er voor te zorgen dat de samenleving, autochtoon én allochtoon, weer op een normale manier met elkaar gaan samenleven?
Het verschil tussen respectvol integreren en gedwongen assimileren volgens de ChristenUnie:
- Bevordering van succesvolle arbeidsparticipatie. Migranten zijn gebaat bij forse uitbreiding van het aantal werkervaringsplaatsen c.q. stageplaatsen in het bedrijfsleven, bij de overheid en in de non-profitsector.
- Aandacht voor botsende opvattingen. Besteedt in het inburgeringprogramma én in het reguliere onderwijs aandacht aan culturele gedragingen en opvattingen die, hoewel niet onwettig, botsen met de in Nederland heersende culturele opvattingen.
- Acceptatie van religieuze kleding of tekens. Het gaat hier om godsdienstvrijheid. Er kunnen echter eisen worden gesteld die, gelet op de veiligheid, de functionaliteit en de neutraliteit, bij geüniformeerde overheidsberoepen, maar ook in de zorg, het onderwijs of het bedrijfsleven, noodzakelijk zijn.
- Werk aan een effectief spreidingsbeleid. Dit voorkomt het ontstaan van achterstandswijken.
- Geef als overheid het voorbeeld. Een voorbeeldfunctie van de overheid in het eigen personeelsbeleid bij het aantrekken van mensen uit bevolkingsgroepen die in een achterstandspositie verkeren.
- Werk. Een banenoffensief om migranten aan het werk te helpen.
- Afschaffen van de dubbele nationaliteit. Dat dient de integratie. Hierop wordt slechts een uitzondering gemaakt indien dit onevenredig zware gevolgen heeft voor betrokkenen, waarbij onder meer te denken is aan de omstandigheid dat het land van herkomst het opgeven van de oorspronkelijke nationaliteit niet erkent.

9. Hoe vindt u de houding van Nederland ten opzichte van de Verenigde Staten de afgelopen vier jaar geweest en vindt u dat deze moet veranderen?
Deze houding is en was prima. We houden vast aan onze eigen lijn, bekijken waar we steun kunnen verlenen aan de politieke lijn van de Verenigde Staten en waar we dat liever niet doen. Dat wil ik ook graag zo laten: zelfstandig naar elke kwestie opnieuw kijken en bezien of we steun verlenen of tegengas geven.

10. Hoe wilt u de problemen op de woningmarkt oplossen (maximaal 300 woorden)?
In het kort: meer huizen bouwen, goedkopere woonmogelijkheden en woonbeleid toegespitst op verschillende groepen in de samenleving. De ChristenUnie stelt de volgende maatregelen voor:
- De nieuwbouw moet meer worden toegesneden op de woningbehoefte. In het nieuwbouwbeleid dient aandacht te zijn voor goedkopere woningen voor gezinnen en starters op
de huizenmarkt.
- Wonen in de stad, vooral in de oude stadswijken, moet aantrekkelijk worden. Bij geherstructureerde stadswijken moet het belang van bewoners om terug te keren naar de eigen wijk zwaar wegen. Ook dient het voor midden- en hogere inkomensgroepen aantrekkelijk te blijven om in de stad te wonen.
- Plattelandsgemeenten krijgen voldoende uitbreidingsruimte om te bouwen voor de eigen bevolkingsaanwas.
- Investeringen in de uitbreiding van ruimte voor sportvoorzieningen en buitenspelen zijn nodig. Voldoende groen binnen de stad is van groot belang. De norm moet worden gesteld op ten minste 75m2 groen per (nieuwe) woning in bestaand bebouwd gebied.
- Huurstijgingen moeten voorspelbaar zijn voor zittende huurders en zoveel mogelijk het inflatieniveau volgen. Eenzijdige samenstelling van wijken dient voorkomen te worden door revitalisatie van bestaande wijken en een divers aanbod van huurprijsniveaus. Er komt een onderzoek naar het fiscaliseren van woonlasten om scheefwonen te voorkomen.
- Verhuurders en hypotheekverstrekkers dienen alert te zijn op betalingsachterstanden om huisuitzettingen zoveel mogelijk te vermijden.
- De norm voor duurzaam bouwen wordt verder aangescherpt. Hiertoe wordt het bouwbesluit aangepast.
- Verlaging van het eigenwoningforfait voor starters op de koopwoningenmarkt, zodat zij minder inkomstenbelasting over de eigen woning betalen.
- Een begin van de verlaging van de overdrachtsbelasting om de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Het verlagen van de overdrachtsbelasting voor starters en voor degenen die dichter bij hun werk gaan wonen, heeft prioriteit.
- Invoering van een onderhoudskostenaftrek voor het onderhoud van de eigen woning. De aftrek geldt alleen voor loonkosten en wordt gemaximeerd op €1.500,- per vijf jaar.

11. Kunt u aangeven waarom de wachtgeldregeling voor politici er is en wat vindt u van deze regeling?
De wachtgeld regeling is er om de onzekerheid voor politici weg te nemen. Doordat je elke vier jaar in onzekerheid bent over het voortbestaan van je baan, is het voor veel mensen een grote stap om zich verkiesbaar te stellen en volksvertegenwoordiger te zijn. Want je geeft toch een stukje zekerheid van een vaste baan op. Om mensen toch wat zekerheid te bieden is de wachtgeldregeling in het leven geroepen.
Op zich vind ik deze regeling in orde, omdat ook 'Ex-Kamerleden' een sollicitatieplicht hebben en niet onbeperkt gebruik kunnen maken van deze regeling. Wel kan er gekeken worden naar de uitkering voor mensen die echt heel kort in de Kamer zitten (dus de termijn waarop je minimaal in de Kamer moet hebben gezeten voordat je vergoeding krijgt verlengen) en de hoogte van het bedrag. Maar met de regeling op zich is niets mis.

12. Op welke punten zou u het politieke stelsel in Nederland willen veranderen (maximaal 300 woorden)?
De politieke werkelijkheid wordt niet alleen bepaald door regels, maar ook door de politieke cultuur.
Bestuurlijke vernieuwing is geen doel op zich. Eventuele wijzigingen in ons staatsbestel zullen eerst en vooral moeten bijdragen aan herstel van vertrouwen van de burger in politiek en bestuur.
Het Nederlandse kiesstelsel is sinds 1917 gebaseerd op het beginsel van evenredige vertegenwoordiging. Met dit stelsel wordt de verscheidenheid van ons volk zo goed mogelijk in de volksvertegenwoordiging weerspiegeld en hebben ook kleine minderheden daarin hun stem.
Politieke partijen met een helder en consistent politiek profiel zijn daarbij onmisbaar. Politieke uitgangspunten en vooronderstelling behoren in het politieke debat niet te worden verdoezeld. Als er ergens wat verbeterd kan worden, dan hierin. De partijen van nu hebben wat mij betreft onvoldoende profiel en schuiven te veel naar elkaar toe. Partijen moeten durven te staan voor hun standpunten en niet te veel met alle peilingen meewaaien. (Als je hierover meer wilt weten, lees het boekje Zwevende politici van Paul Witteman in gesprek met André Rouvoet)

Nog een aantal losse standpunten van de ChristenUnie mbt het politieke stelsel in Nederland:
- Godsdienst en levensovertuiging moeten in de publieke ruimte een erkende plaats innemen.
- Een gekozen minister-president lijkt aantrekkelijk om de kloof tussen burger en politiek te overbruggen, maar is een misplaatste figuur in het Nederlandse staatsbestel met coalitievorming en de individuele verantwoordelijkheid van ministers. Wel kan het wenselijk zijn om zijn positie in de ministerraad te versterken.
- De Tweede Kamer moet na evaluatie van de huidige regeling een vorm van burgerinitiatief handhaven. Gemeenten en provincies krijgen de aanbeveling het burgerinitiatief ook in te voeren.
- Gezien de omvang en de complexiteit van het beleidsterrein van de overheid is het onmogelijk dat directe democratie het representatieve stelsel kan vervangen. Vormen van directe democratie zijn slechts acceptabel als het principe van de representatieve democratie geen geweld wordt aangedaan. Alleen het correctief referendum voldoet aan dat beginsel.

13. Stel dat u morgen plots de president van de Verenigde Staten zou zijn. Wat zou de eerste beslissing zijn die u neemt?
Regelen dat iedereen recht heeft op zorg en deze zorg ook krijgt. Ik zou het heel erg vinden als in mijn land mensen zijn die grote schulden moeten maken om hun behandeling te kunnen betalen en daar hun leven lang mee te maken hebben, soms tot na het overlijden van een eventuele partner aan toe.

14. Wat is de grootste blunder of fout in uw politieke carrière tot nu toe geweest?
Ons Borsselestandpunt in 1994. We wilden communiceren dat als Nederland kennelijk geen besluit over kernenergie aan kan, dat je dan ook deze centrale niet langer open moet houden. Dat is onvoldoende naar voren gekomen. Met veel onbegrip tot gevolg.

15. Wat is uw ergste wetsovertreding ooit geweest?
Te snel rijden denk ik.

16. Heeft u wel eens (soft)drugs gebruikt en welk standpunt heeft uw partij met betrekking tot drugs?
Nee, ik heb nooit drugs gebruikt. Ik vind het rommel en slecht voor de mens (en vooral jongeren) dus daar ben ik nooit aan begonnen.
Dit strookt aardig met het partijstandpunt gelukkig. De ChristenUnie vindt dat het Nederlandse gedoogbeleid voor softdrugs tot een bizarre constructie heeft geleid. Volgens de wet is de
handel in cannabis verboden, maar 'coffeeshops' worden in alle openheid gedoogd, met alle gevolgen van dien ('achterdeurprobleem', zolderplantages, criminaliteit). Inmiddels is overduidelijk dat het gedoogbeleid softdrugs niet uit de sfeer van de criminaliteit heeft kunnen halen, maar druggebruikers samen met burgers die overlast ervaren juist in de kou heeft laten staan. De leeftijd waarop jongeren kennis maken met softdrugs is erg laag: 7% van de 13-jarigen heeft softdrugs gebruikt. Het aantal cannabiscliënten in de verslavingszorg neemt toe. Bij jongeren gaat cannabisgebruik gepaard met hersenbeschadiging, agressief en delinquent gedrag en met schoolproblemen.
Daarom wil de ChristenUnie duidelijkheid in het drugsbeleid:
- Een einde aan het gedogen. De hoge THC-gehaltes in nederwiet vormen hiertoe een reden te meer. Coffeeshops en growshops worden gesloten. Voor kleinschalige (huis)teelt wordt geen uitzondering gemaakt.
- Hogere straffen voor grootschalige drugshandel. Het overgrote deel van de georganiseerde criminaliteit in ons land bestaat immers uit (soft)drugshandel.
- Partydrugs als XTC als harddrug behandelen. Dit betekent een consequente opsporing en vervolging van de verkoop en het bezit van XTC, in het bijzonder bij uitgaansgelegenheden en dance-festijnen.
- Richt verslavingszorg op afkicken. Ook bij methadonprogramma's. Het op medische indicatie verstrekken van heroïne is niet de aangewezen weg. Proefprojecten met gratis verstrekking van harddrugs zoals cocaïne en heroïne zijn onacceptabel.
- Help verslaafden aan een menswaardig bestaan. Hoogwaardige verslavingszorg is mede gericht op arbeidsrehabilitatie en reïntegratie, evenals experimenten met meer verplichtende vormen van afkicken.

17. Downloadt u weleens muziek via zogenaamde peer-to-peer-netwerken en hoe staat uw partij hier tegenover?
Nee, dat systeem heb ik nog niet gebruikt. Ik heb wel een I-Pod waar ik veel muziek op heb gezet (of eigenlijk, mijn zoon heeft dat gedaan), maar dat is allemaal eigen muziek.
De ChristenUnie is denkt overigens dat het auteursrechtenbeleid onvoldoende is toegesneden op de moderne tijd. Musici en producenten kunnen beter meegaan in de moderne tijd en proberen nieuwe manieren te vinden om hun producten te vermarkten. Veel musici en producenten doen dat overigens al volop. Voor het overige: op geluidsdragers zit al een heffing tbv afdracht auteursrechten. Het probleem wordt dus ook wel overtrokken.

18. Met welke politicus, die niet afkomstig is uit uw eigen partij, kunt u het beste opschieten en waarom?
Met Piet Hein Donner kan ik goed opschieten, en met Jan Marijnissen. Beide heren zijn bevlogen politici, die met overtuiging het debat voeren. Buiten 'het debat' om zijn het ook erg aangename heren, vriendschappelijk, ze denken om een ander. Daar hou ik van.

19. Kunt u in maximaal drie zinnen vertellen waarom we juist op uw partij moeten stemmen?
De ChristenUnie is een partij met overtuiging en is dé christelijk-sociale partij van Nederland. We hebben een goed en relevant programma, door een flink aantal organisaties al onderscheiden als een concreet programma moet goede nieuwe ideeën, waar de samenleving de komende jaren wat aan heeft! Concreet zet de ChristenUnie in op de vergeten onderwerpen van de afgelopen jaren: opkomen voor zwakkeren (ouderen, chronisch zieken, gehandicapten, jongeren die moeilijk een baan kunnen vinden), goed gezinsbeleid met veel keuzevrijheid voor ouders (dus gelijke behandeling van ouders die thuisblijven of gaan werken) een duurzaam milieubeleid!

20. Tot slot: kende u de website FOK! (www.fok.nl) al?
Ja, oppervlakkig. Ik was er nog niet eerder blijven hangen om wat verder te kijken, maar had er wel van gehoord en het langs zien komen.