Datum:             16 november 2011

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. Elf jaar na het opheffen van het

bordeelverbod is het wel duidelijk dat de wet niet heeft gebracht wat sommige partijen hiervan hadden verwacht. De ChristenUnie heeft hierin overigens nooit geloofd. Helaas vallen de resultaten nu tegen. Hierdoor zijn er tien jaren verloren gegaan, waarin vrouwen zijn misbruikt, uitgebuit en verhandeld. Ongelooflijk, maar waar. Gisteren hebben we het boek van mevrouw Genova ontvangen. Zij heeft hierbij ook het zwartboek gegeven. Hierin doet zij een aantal aanbevelingen en stelt zij een aantal vragen. Wil de minister schriftelijk reageren op haar vragen, zodat we hierop op een later moment kunnen terugkomen? Ik weet niet of de minister in het bezit is van het zwartboek. Anders kan ik dit via de voorzitter aan de minister overhandigen.

De voorzitter: Overhandigt u het maar via mij aan de minister.*)

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): De ChristenUnie hoopt op verbeteringen door de nieuwe wet, maar vreest het ergste. Om de wet een succes te laten zijn, moet er meer gebeuren. Mijn fractie heeft derhalve ervoor gekozen om een actieplan te ontwikkelen, waarin werk gemaakt wordt van de preventie, de pakkans wordt verhoogd en hulp wordt geboden bij het uitstappen. Dit actieplan wil ik graag aan de minister overhandigen. De Kamerleden ontvangen dadelijk ook een exemplaar. Ik zal een aantal punten aanstippen dat in het plan staat en waarop de prioriteit moet liggen. Zorg ervoor dat slachtoffers van loverboys en pooiers niet hoeven te wachten op een indicatie of opvang, maar dat zij direct in een veilige omgeving worden opgevangen. De Federatie Opvang meldt dat slachtoffers van mensenhandel op dit moment door gebrek aan opvang ongewild weer in de prostitutie belanden, zelfs nadat zij zich hebben gemeld bij de politie. Dit is onacceptabel. Geef bestrijding van mensenhandel en handhaving bij illegale prostitutie prioriteit, ook als het politiecapaciteit betreft. Gebruik het beschikbare geld voor de animal cops om het capaciteitsgebrek in kinderporno- en mensenhandelzaken op te lossen. Het is prima dat het CDA pleit voor het verhogen van de strafmaat. Mijn fractie is het hiermee volledig eens. Laten we eerst ervoor zorgen dat we de daders kunnen pakken. Ook uit de korpsmonitor blijkt dat het toezicht onder druk staat van andere, verkeerde prioriteiten.

We moeten verdergaan. De ChristenUnie wil niet weer tien jaar verloren laten gaan. Twee jaar na inwerkingtreding zal de wet worden geëvalueerd. Die twee jaar zal mijn fractie gebruiken om alvast een initiatiefwetsvoorstel voor te bereiden, waarin zij het Zweeds model opstelt. Mocht blijken dat na twee jaar de misstanden in de prostitutiebranche nog steeds niet zijn afgenomen, dan ligt er een wetsvoorstel klaar dat direct kan worden ingediend. Hierdoor kunnen we meteen actie ondernemen, want het uur U is aangebroken.

Mevrouw Van Toorenburg (CDA): Zouden we de minister dan niet moeten oproepen om echt te volgen wat er in Zweden gebeurt? Als mijn fractie spreekt met de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, die ook met de rapporteur in Zweden spreekt, wordt deze steeds minder enthousiast van het Zweedse model. De NRM zegt: "Doe het ons in vredesnaam niet aan in Nederland om het Zweedse model in te zetten!" Is de ChristenUnie bereid om kritisch te luisteren naar de negatieve kanten ervan? In Zweden blijkt de illegaliteit op dit moment hoogtij te vieren.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Dat laatste bestrijd ik. De rapporten van de rapporteur mensenhandel uit Zweden tonen aan dat dit niet zo is. De ChristenUnie-fractie wil niet een model een-op-een kopiëren. Zij wil dat die misstanden worden aangepakt. Door het opheffen van het bordeelverbod is er op dit moment in Nederland een legale situatie ontstaan waarbij sprake is van enorm veel misstanden. Dat stuit mijn fractie enorm tegen de borst. We hebben al vele schrijnende verhalen gehoord. Het Zweedse model behoeft niet een-op-een te worden overgenomen. De ChristenUnie wil bekijken wat het best toepasbaar is op de Nederlandse situatie. We mogen niet langer toekijken dat vrouwen hier op een legale manier worden uitgebuit.

Mevrouw Van Toorenburg (CDA): Zullen we dan samen aan deze minister vragen om ervoor te zorgen dat de Kamer over anderhalf jaar de actuele rapportage over Zweden heeft, aangevuld met een rapportage van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel? Als we dan iets overnemen, weten we ook daadwerkelijk of het werkt. Dit lijkt op dit moment niet het geval. We moeten dit wel weten.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Het is altijd goed om informatie te vragen aan de minister. Dat is dus geen enkel probleem. Sterker nog, kan de minister ook de gegevens en de ervaringen van de rapporteur mensenhandel in Zweden naar de Kamer sturen? De Kamer kan dan zelf beoordelen op welke wijze de wet daar heeft uitgewerkt. Het is prima om dat te monitoren. Dit lijkt mij heel goed. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel heeft heel goede inzichten. Laten we alles gebruiken om uiteindelijk het goede doel te realiseren.

Mevrouw Arib (PvdA): Als dat de insteek is, ben ik het volledig met mevrouw Schouten eens. Deze discussie hebben we uitvoerig gevoerd bij de behandeling van de Wet regulering prostitutie. Voor zover ik weet, heeft de ChristenUnie hiermee ingestemd. Is het niet belangrijk om eerst te bekijken hoe die wet straks in de praktijk zal uitpakken? Vandaag las ik namelijk in Trouw dat mevrouw Schouten eigenlijk vindt dat prostitutie strafbaar moet worden gesteld.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): De prostituant moet strafbaar worden gesteld. In Nederland is prostitutie nooit strafbaar geweest. Mijn fractie stelt voor om, conform het Zweedse model, de prostituant strafbaar te stellen. Zij heeft zeker niet ingestemd met de Wet regulering prostitutie in 2000. Zij heeft enkel ingestemd met de wijziging hierop, die is gebaseerd op voorstellen die in de coalitieperiode van de ChristenUnie zijn gedaan. Mijn fractie heeft geen geheim ervan gemaakt dat een en ander veel verder zou kunnen gaan. De wijziging was een stap in de goede richting. Om die reden heeft De ChristenUnie hiermee ingestemd. Iedere stap die leidt tot minder misstappen, heeft de voorkeur.

Mijn stelling is om eerst te bekijken hoe de wet uitwerkt. Ik wil na twee jaar ook weten welk oordeel de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en de Nationale Recherche hebben. Als we op dat moment een voorstel moeten maken conform een ander model, gaat er zo weer een of twee jaar overheen. Mevrouw Arib weet dat dit tijd kost. Die tijd hebben we niet. Mijn fractie wil alvast een voorstel op de plank hebben liggen, zodat ze dit direct kan indienen als het nodig is.

Mevrouw Arib (PvdA): Realiseert mevrouw Schouten zich dat iedere keer als er een misstand aan de orde komt, de ChristenUnie-fractie direct haar moreel gelijk wil halen en zegt: "Wij zijn altijd tegen het bordeelverbod geweest en nu krijgen we gelijk."? Op die wijze is de kans klein dat de wet tot stand komt en dat de voorgestelde beleidsmaatregelen worden uitgevoerd.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Ik heb de woorden van de heer Asscher beluisterd. Ook hij werd voor moralist uitgemaakt op het moment dat hij de misstanden in Amsterdam aan de kaak stelde. De heer Asscher heeft dit vanuit een diepe bewogenheid gedaan. Hiervoor heb ik heel veel respect. Het feit dat mevrouw Arib zegt dat het de ChristenUnie alleen om de morele agenda te doen is, doet pijn. Mijn fractie doet een en ander echt vanuit het idee dat slavenhandel c.q. mensenhandel in Nederland onacceptabel is. Hiertegen wil zij een vuist maken.

Mevrouw Arib (PvdA): Mevrouw Schouten verschuilt zich achter Lodewijk Asscher, die heel goed bezig is in Amsterdam. Hij wordt van harte ondersteund vanuit de PvdA-fractie. Het is niet voor niets dat ik vraag om een reactie op de brief van Eberhard van der Laan. De heer Asscher heeft nooit een ideologische discussie willen voeren. De ChristenUnie heeft dit altijd wel gedaan door iets moreels te zeggen in de trant van: "Zie je nu wel, wij hebben gelijk. Het moet verboden worden." De heer Asscher stelt misstanden aan de orde. Het is goed dat hij en anderen dit doen. Dit is echter wat anders dan de agenda van de ChristenUnie.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Nee, ik kan mevrouw Arib garanderen dat de heer Asscher en de ChristenUnie dezelfde agenda hebben. Het is mijn fractie echt te doen om het lot van die vrouwen en om de misstanden die plaatsvinden. Ik strijd graag mee met iedereen die hiertegen een vuist wil maken. Ik ben blij met de heer Asscher, die zijn nek hiervoor heeft durven uitsteken. Hij heeft overigens zelf aangegeven dat, mocht de wet niet werken, we over twee jaar misschien moeten bekijken of we naar een Zweeds model moeten. Ik snap derhalve niet waarvandaan de opmerkingen van mevrouw Arib komen. Zelfs haar eigen partijgenoot heeft hetzelfde standpunt als ik.

Mevrouw Berndsen (D66): Het lijkt mij prima om het Zweedse model en het Nederlandse model te bekijken. Overigens moet de wet nog in werking treden. Deze moet eerst door de Eerste Kamer worden aangenomen. We moeten maar afwachten of de wet het daar haalt.

Mevrouw Schouten zegt dat het Zweedse model zo goed is en stelt voor om dit te laten onderzoeken. Mocht blijken dat dit Zweedse model juist heel erg verkeerd is, omdat het de illegaliteit bevordert en vrouwen alleen maar slechter eruit komen, kan zij dan alsnog positief zijn over het Nederlandse model?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): In de afgelopen tien tot elf jaar is één ding bewezen: het Nederlandse model heeft niet ertoe geleid dat het aantal misstanden en de illegaliteit zijn afgenomen. Sterker nog, we gedogen een situatie waarin vrouwen worden uitgebuit. We kunnen concluderen dat het Nederlandse model op dit moment niet werkt. Met de verbeteringen op het wetsvoorstel, die nu bij de Eerste Kamer liggen, wil mijn fractie het een kans geven. Zij wil bekijken of de situatie hierdoor wel verbetert. Nogmaals, het gaat mij niet om het doel van het Zweedse model, maar om de effectiviteit van de aanpak. Tot nu toe is in Zweden niet bewezen dat de illegaliteit is toegenomen. Mensenhandel is echter veel verder afgenomen. Dit geeft mijn fractie hoop.

Mevrouw Berndsen (D66): Ik verbaas me over het feit dat mevrouw Schouten kennelijk niet kijkt en luistert naar onze eigen Nationaal Rapporteur Mensenhandel. Deze heeft geconstateerd dat het aantal veroordeelde mensenhandelaren in Zweden circa 50 betreft en in Nederland meer dan 350. Waar haalt mevrouw Schouten de overtuiging vandaan dat het Zweedse model effectiever is dan de Nederlandse aanpak van mensenhandel? Zij haalt twee zaken door elkaar. Enerzijds is sprake van prostitutie, waarin vrouwen niet enkel gedwongen terechtkomen. Anderzijds is sprake van mensenhandel. Die mensenhandel zouden we keihard moeten aanpakken. Op dat punt vindt mevrouw Schouten mij aan haar zijde. Laat zij zich dan ook openstellen voor de effectiviteit van bijvoorbeeld een wetgeving, die nu in Nederland voorligt.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Mevrouw Berndsen doet net alsof er in Nederland geen sprake is van mensenhandel. Oké, die suggestie neem ik terug. In de prostitutie is bij 70% tot 90% sprake van mensenhandel. Deze situatie kunnen we nu niet aanpakken, omdat het met deze wet heel lastig is om te achterhalen welke netwerken erachter zitten. Juist vanwege het feit dat prostitutie legaal is, komen heel veel vrouwen vanuit het buitenland naar Nederland. Zij denken dat het hier goed geregeld is. Dit wordt hun ook voorgespiegeld. We kunnen niets hieraan doen. Iedereen, inclusief de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en de Nationale Recherche, noemt die hoge percentages tussen de 70 en 90. Dit kunnen we niet over onze kant laten gaan.

De heer Elissen (PVV): Het gebeurt niet dagelijks, maar ik ben het volledig eens met mevrouw Berndsen. Zij heeft deels het gras voor mijn voeten weggemaaid. Ik wil mijn tweede interruptie derhalve graag bewaren.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie): Voorzitter. Ik kom op de evaluatie van de uitzetprogramma's, waarover mevrouw Van Toorenburg ook heeft gesproken. Naar schatting namen c.q. nemen tussen de 800 en 850 prostituees deel aan de programma's. Omdat het grootste deel van deelnemers in een begeleidingstraject zit, is nog niet bekend of de programma's daadwerkelijk leiden tot uitstappen. Het is echter wel aannemelijk, dat de programma's op dit moment succesvol zijn. Dit wordt ook in het evaluatierapport geconstateerd, Toch is voortzetting niet gegarandeerd. Dit blijkt uit de rondgang van mijn fractie langs de gemeenten. De uitstapprogramma's zijn voor een groot deel terug bij af. Deze redden het niet zonder landelijke betrokkenheid. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CVV), dat de evaluatie heeft uitgevoerd, constateert dit ook. Hoewel een effectieve uitvoering van de uitstapprogramma's bij uitstek een lokale of regionale regie en coördinatie vergt, ligt het volledig onderbrengen van de Regeling Uitstapprogramma's Prostituees (RUPS) bij de gemeenten niet zo voor de hand. Ik blijf de minister derhalve aanspreken op zijn verantwoordelijk om de continuïteit van deze programma's te waarborgen. Bij de behandeling van de begroting heb ik hiervoor ook aandacht gevraagd.

Mijn laatste punt betreft de mensenhandel en de B9-regeling. Gisteren ontving de Kamer een brief van de minister over het tegengaan van misbruik van de B9-regeling. Een van de onderdelen is het feit dat de verblijfsvergunning wordt ingetrokken zodra de strafzaak door het OM wordt geseponeerd. Vrouwen worden op deze wijze twee keer gestraft. De aangiftebereidheid bij mensenhandel is ontzettend laag. Het aanpakken van misbruik vind ik akkoord. Het seponeren van zaken betekent echter niet dat er geen sprake is van mensenhandel. Dit kan zo veel meer oorzaken hebben. Het bewijs kan bijvoorbeeld niet rond worden gekregen of er is onvoldoende capaciteit om het uit te rechercheren. Je kunt deze vrouwen toch niet nogmaals slachtoffer laten worden door hen terug te sturen naar hetland van herkomst?

*) Ter inzage gelegd bij het Centraal Informatiepunt.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.