Datum:           28 januari 2016

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Met maatschappelijk verantwoord inkopen geeft de overheid het goede voorbeeld. En dat niet alleen, de overheid kan door het inkoopvolume ook echt het verschil maken. Dit vraagt ambitie en toewijding van alle overheden en overheidsinstanties, maar op dit moment laat dat nog wel wat te wensen over. Niet alleen de groene organisaties, maar ook het bedrijfsleven zelf trekt aan de bel. Zoals het nu gaat, komen we er niet. Hoe zorgt de staatssecretaris voor hernieuwd bestuurlijk commitment? Duurzaam inkopen begint met duidelijke en actuele criteria. Het is mooi dat de staatssecretaris in antwoord op mijn Kamervragen heeft toegezegd de criteria voor duurzaam inkopen voortaan jaarlijks aan te scherpen. Is de staatssecretaris bereid een duidelijke route te schetsen voor de aanscherping van de criteria in de komende jaren zodat bedrijven zich hierop kunnen voorbereiden en innovaties worden gestimuleerd? Staat de staatssecretaris nog steeds voor het doel van 100% duurzaam inkopen door de overheid? Wat de ChristenUnie betreft, spreken we vandaag af dat in 2017 100% van de inkopen voldoet aan de minimumnormen en dat in 2020 ten minste 75% ambitieuzer is dan het minimum. Als de staatssecretaris dit te snel vindt gaan, is mijn vraag aan haar: wat is dan haar doel voor 2020?

In ben blij dat er een benchmark komt. Het risico is echter groot dat alleen enkele koplopers meedoen, want de benchmark is vrijwillig. Vindt de staatssecretaris het een goed idee om af te spreken dat alle overheden en overheidsinstellingen hieraan meedoen, bij voorkeur jaarlijks? Uiteindelijk gaat het om de resultaten en die moeten terug te zien zijn in de benchmark. Daarom is het belangrijk dat er voldoende budget is, dat criteria het bedrijfsleven uitdagen, dat inkopers goed worden opgeleid, enzovoorts. Wat de ChristenUnie betreft, zijn de moties van collega Cegerek en de motie van mij hierover nu niet afgehandeld, maar blijft dit een punt van aandacht de komende tijd. Is de staatssecretaris het hiermee eens?

Ik kom op het punt van de mensenrechten. Het is goed dat het terugdringen van het schenden van mensenrechten onderdeel is van de ambities van het plan van aanpak duurzaam inkopen. De uitwerking daarvan vindt de ChristenUnie echter niet scherp genoeg. Minister Ploumen heeft toegezegd de internationale sociale voorwaarden in lijn te brengen met de richtlijnen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en een uniforme toepassing te stimuleren. Nu lees ik echter dat de uitvoerbaarheid van de OESO-richtlijnen eerst getoetst wordt. Dat klinkt als uitstel. De ChristenUnie wil dat de OESO-richtlijnen snel worden toegepast en dat ze bindend zijn voor bedrijven die overheidsopdrachten verwerven. Gaat de staatssecretaris regelen dat dit uiterlijk vanaf 1 januari 2017 het geval is? Het kabinet bekijkt of in de risicosectoren infoconvenanten gesloten kunnen worden. Deze convenanten komen er alleen als de overheid echt ambitie toont. Ik roep daarom de staatssecretaris op om te komen met een stok achter de deur van alternatieve maatregelen als er niet snel stevige convenanten komen. Neem het initiatief, stel strikte inkoopvoorwaarden en pas de OESO-richtlijnen toe. Ook krijg ik graag de toezegging dat bij de dialogen met stakeholders niet alleen de overheid en het bedrijfsleven worden betrokken, maar ook maatschappelijke organisaties en de duurzamebedrijvenkoepels.

Ik voldoe graag aan het verzoek van de heer Smaling om op de brandstoffenvisie in te gaan. Nu het klimaatakkoord gesloten is, is er meer ambitie nodig voor de brandstoffenvisie. Het energieakkoord van de Sociaal-Economische Raad (SER) is al tweeëneenhalf jaar oud, maar er ligt nog steeds geen concrete uitwerking voor de mobiliteitssector. Zo gaan we de doelen niet halen. De ChristenUnie vraagt een concreet pakket van maatregelen voor de zomer, bijvoorbeeld de uitwerking van het brandstofmixfonds, fiscale vergroening, het consequent duurzaam inkopen van mobiliteit en aanscherping van de duurzaamheidscriteria voor biobrandstoffen. Ook zien we graag dat het bijmengen van biobrandstoffen uit landbouwgewassen niet verder toeneemt. De EU heeft een plafond van 7% vastgelegd, maar Nederland kan een lager plafond hanteren. Gaat de staatssecretaris de motie-Van Veldhoven/Van Tongeren hierover uitvoeren?

De ChristenUnie vraagt nogmaals om inzage voor consumenten in de herkomst van bijgemengde biobrandstoffen. Net als bij groene stroom hebben consumenten hier recht op. Een argument als dat het marktgevoelige informatie zou zijn, is wat ons betreft ondergeschikt. Ook de aard en de herkomst van fossiele olie moet transparant worden op bedrijfsniveau. Dat lukt al met biobrandstoffen, dus waarom kan dat niet met fossiele olie? Ik ben nog niet overtuigd door het argument van concurrentiegevoelige informatie. Maar als dat dan zo zou zijn, waarom komt er dan niet op zijn minst een rapportage over het deel van de olie-import dat een verhoogd milieurisico heeft, zoals Noordpoololie, teerzandolie, schade-olie en diepzeeolie? Dan hoeven oliebedrijven niet over hun hele portfolio te rapporteren en is het probleem van de concurrentiegevoelige informatie van tafel. Kan de staatssecretaris dat toezeggen?

Ik kom op het duurzaam hout en het Maleisische keurmerk MTCS. Er zijn al veel vragen over gesteld. Waarom heeft de staatssecretaris het veldonderzoek niet meteen door TPAC laten doen? Nu blijven we langer zitten met die tijdelijke toelating. TPAC geeft aan dat op het terrein van kaarten geen verifieerbare verbeteringen tot stand zijn gebracht. Hoe zit dat? De staatssecretaris lijkt op dit punt in haar brief veel positiever. Betrouwbare kaarten zijn essentieel voor goede monitoring. Is de staatssecretaris bereid hiervoor nadrukkelijk aandacht te vragen in het veldonderzoek van TPAC?

Ik kom vanwege de tijd niet meer toe aan de vijf criteria waaraan niet voldaan wordt. Er is een interruptiedebatje over geweest. Ik ben benieuwd naar de reactie van de staatssecretaris.

Mijn laatste onderwerp gaat over het groene onderwijs. De ChristenUnie is terughoudend met nieuwe punten in het curriculum, maar we snappen de zorgen van de groene generatie, die zegt dat het heel fijn is als er nu een groene generatie opgroeit. Het is dus een uitdaging voor de staatssecretaris om zonder in het curriculum te wroeten te bekijken waar we een stap kunnen zetten.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.