Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Carla Dik-Faber als lid van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu aan een algemeen overleg met staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu

Onderwerp:   Grondstoffen en afval

Kamerstuk:    30 872

Datum:            29 mei 2013

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. In 2015 moet het recyclingpercentage van huishoudelijk afval zijn gestegen naar 60% tot 65%. Dit betreft 1,5 miljoen ton meer recycling, hetgeen een mooie ambitie is. De staatssecretaris wacht echter vooral af wat gemeenten gaan doen. Zij wijst advies van de hand dat pleit voor een bonus-malussysteem. En dat terwijl Vlaanderen bewijst dat actief beleid helpt. Daar wordt nu al 73% gehaald. De ChristenUnie wil 65% recycling niet op zijn beloop laten. Dan gaan we de doelstelling zeker niet halen. Hoe gaat de staatssecretaris een landelijke regie en ondersteunend beleid opzetten om te komen tot meer gescheiden inzameling?

In het groenboek van de Europese Commissie is uitgebreide verantwoordelijkheid voor producenten ingevoerd als leidend beginsel van het afvalbeheer. De ChristenUnie ziet graag dat de staatssecretaris hier initiatieven neemt voor het invoeren van meer producentenverantwoordelijkheid. Juist het voorbeeld van de matrassen is sprekend. GroenLinks wees hier ook al op. Als alleen al met producentenverantwoordelijkheid een bedrag van bijna 800 miljoen euro kan worden gespaard uit de gemeentekas, moeten we deze kans met beide handen aangrijpen. Het is immers een kans op meer en betere recycling.

Ik kom op het punt van textiel. Het is mooi dat er met een green deal wordt gewerkt aan meer gescheiden inzameling van textiel. Twee derde, volgens mij zo'n 120 miljoen kilo, belandt nog bij het restafval. Dit moet anders. Veel gemeenten vereisen een inzamelvergunning. Als deze tot doel heeft het milieu te beschermen en wildgroei van inzamelaars te voorkomen, dan is dat prima. Steeds meer gemeenten geven echter de inzameling van textiel aan de hoogste bieder. Burgers spekken zo indirect de gemeentekas in plaats van het goede doel en goede doelen worden steeds meer verdrongen door afvalinzamelaars. De staatssecretaris gaf eerder aan inzameling op basis van de hoogste prijs ongepast te vinden. Zij zou in overleg gaan met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Wat is hiervan het resultaat?

Veel textiel in Nederland wordt nog geëxporteerd zonder fijnsortering. De Europese Verordening Overbrenging Afvalstaffen (EVOA) schrijft dit wel voor. Anders mag exporteren alleen met een vergunning. De afgelopen jaren is slechts één keer een exportvergunning gevraagd. Wat gaat de staatssecretaris doen om te zorgen voor een gelijk speelveld? Is zij bereid om strenger te handhaven op de EVOA-richtlijn? In sommige gemeenten wordt het na aanbesteding aan verenigingen verboden om zelf kleding in te zamelen voor het goede doel. Eerder verdween al de inzameling van oud papier bij verenigingen. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat dit nu ook met kleding gebeurt? Wat gebeurt er als de wereldmarkt voor gebruikte kleding instort en de inzamelaars de dure contracten met gemeenten niet meer kunnen nakomen?

De staatssecretaris heeft eerder geantwoord dat de VNG goede doelen niet wil uitzonderen, omdat zij soms ook een commerciële kant hebben. Dit is enigszins een te makkelijk antwoord. Zo verdwijnt immers geleidelijk de inzameling die in de samenleving geworteld is. Waarom wordt de inzameling door goede doelenorganisaties niet vrijgesteld van vergunningplicht, mits uiteraard wordt voldaan aan de milieueisen? In veel gemeenten is het nog onduidelijk aan welke eisen een huis-aan-huisinzameling van kleding moet voldoen. Is de staatssecretaris bereid om de regels voor gemeenten te verduidelijken, zodat huis-aan-huisinzameling mogelijk blijft, maar er wel wordt gegarandeerd dat recycling zo duurzaam mogelijk gebeurt?

Dan zijn er nog de ketens, zoals C&A en H&M, die zelf kleding willen inzamelen in ruil voor korting. Dit is een mooi voorbeeld van producentenverantwoordelijkheid, maar het moet natuurlijk meer zijn dan alleen marketing. Wat gebeurt er met deze kleding? Sommige gemeenten zeggen dat deze ketens geen kleding mogen inzamelen, omdat het afval is en de gemeente het monopolie op de inzameling hiervan heeft. Wat is de visie van de staatssecretaris?

Wat betreft de verpakkingen, het naleeftekort, de monitoring, de hoogwaardige recycling en de motie-Van der Werf kan ik aansluiten bij de vorige sprekers.

Dan kom ik op het statiegelddossier. Terwijl Nederland het statiegeld op grote petflessen wil afschaffen, heeft Europa juist de acht slechtst presterende landen aanbevolen statiegeld in te voeren en/of uit te breiden. Het verpakkingenakkoord gaat wat betreft statiegeld alleen over grote flessen. Is de staatssecretaris bereid om de uitbreiding van het statiegeldsysteem voor andere afvalstromen te onderzoeken? Kan de overheid dit voorschrijven? Is de staatssecretaris bereid om te onderzoeken op welke termijn het percentage recyclaat in petflessen kan worden verhoogd? Ik neem aan dat zij niet tevreden is met slechts 28%, terwijl het nu al technisch mogelijk is om flessen te maken van 100% gerecycled materiaal.

De Kamer heeft via een motie van de ChristenUnie en de SP gevraagd om het Kenniscentrum Duurzaam Verpakken een onafhankelijk karakter te geven. Er is een

kennisinstituut gekomen, maar dit is niet onafhankelijk. Waarom heeft de staatssecretaris de motie niet uitgevoerd? Eerder werd al verwezen naar het artikel in Trouw. D66 en GroenLinks hebben al gevraagd naar de pilot drankenkartons.

De heer Remco Dijkstra (VVD): Ik werd getriggerd door die laatste opmerking. De ChristenUnie zegt dat het kennisinstituut niet onafhankelijk is. Waarop baseert zij dit?

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Er heeft een artikel in Trouw gestaan. Ik ontvang graag een reactie van de staatssecretaris, omdat hierin de suggestie wordt gewekt -- ik zeg het nog heel zachtjes -- dat de onafhankelijkheid ter discussie moet worden gesteld op basis van de achtergrond van personen die daar werkzaam zijn en op basis van de financiering. Ik wil hierover graag het gesprek voeren met de staatssecretaris, ook gezien het feit dat hierover een motie van de Tweede Kamer is aangenomen. Ik vind het heel belangrijk dat het kennisinstituut onafhankelijk is.

De heer Remco Dijkstra (VVD): Ja, dat laatste ben ik met mevrouw Dik-Faber eens. Dat vind ik ook belangrijk. Mevrouw Dik-Faber zegt dat het kennisinstituut niet onafhankelijk is. Vervolgens wil zij graag een reactie van de staatssecretaris, omdat in een artikel in Trouw de suggestie wordt gewekt dat dit misschien het geval is. Mevrouw Dik-Faber kent toch de Raamovereenkomst Verpakkingen? Hierin staat toch precies de bedoeling van het kennisinstituut en op welke wijze het gefinancierd wordt? Het valt mij zwaar tegen van mevrouw Dik-Faber, dat zij beweert dat het kennisinstituut niet onafhankelijk is en dat zij dit vervolgens weer terugdraait.

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Ik wil helemaal niks terugdraaien. Ik heb aangegeven dat er een motie van de ChristenUnie en de SP is aangenomen door de Tweede Kamer. Hierin wordt benadrukt dat er een onafhankelijk instituut moet komen. In een artikel in Trouw is op zijn minst de suggestie gewekt dat dit zeker niet het geval is. Eerlijk gezegd vond ik het een redelijk overtuigend artikel. Ik vraag echter ook aan de staatssecretaris of zij zich in dit beeld herkent. Er stond een vette kop boven het artikel. Deze is al geciteerd: Wie is de baas op het ministerie; is dit Coca-Cola of de staatssecretaris? Ik hoop uiteraard dat laatstgenoemde de baas is en ontvang hierop graag een reactie.

Voorzitter. Ik heb nog één punt: de milieustraten. De staatssecretaris vind het prima als gemeenten hun restafval verbranden, mits de milieustraat goed sorteert. Zij gaat hierbij volledig af op een advies van de afvalverbranders. Recyclebedrijven geven aan dat nog eens 40% gerecycled kan worden. Dit gebeurt echter niet, omdat de tarieven voor de AVI's (afvalverwerkingsinstallaties) nu eenmaal lager zijn dan de sorteertarieven. De ChristenUnie vraagt de nieuwe regels voor milieustraten strikt te handhaven en over een jaar zelf onderzoek te doen naar de vraag of er meer recycling mogelijk is of niet.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.