Bijdrage Carla Dik-Faber aan een algemeen overleg met minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat

Kamerstuknr. 33 529

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Het belangrijkste is dat Groningen weer veilig wordt. Dat moet echt vooropstaan. De gaswinning moet zo snel mogelijk worden verlaagd en het is goed om te lezen dat er vandaag een akkoord is gesloten over het plan van aanpak voor de versterking. Daar gaan we zeker nog over debatteren. Ik wil me vandaag richten op het toekomstperspectief en op het Nationaal Programma.

In het regeerakkoord is aangekondigd dat er samen met de regio gewerkt wordt aan de versterking van de economie, de werkgelegenheid en de leefbaarheid, waarbij Groningen koploper wordt in de energietransitie. Het is goed dat er nu een pakket ligt van het kabinet en de regio samen, met vanuit het Rijk een investering van ruim 1 miljard euro en dan nog cofinanciering. De eerste 50 miljoen euro is al toegekend, onder meer voor aardgasvrije wijken en onderzoek naar waterstof. In het programma wordt ruimte gegeven aan de inwoners van Groningen om mee te praten over het toekomstperspectief. Er komen atelierbijeenkomsten, maar er wordt ook gewerkt aan een plan voor de dialoog. Worden bewoners actief uitgenodigd om mee te denken over deze plannen en op welke manier gebeurt dat?

We kennen mooie initiatieven voor dorpsvernieuwing, bijvoorbeeld in Ten Post en Overschild. Deze initiatieven zijn van de bewoners zelf. Bij de begrotingsbehandeling EZK heeft de minister aan mijn collega Eppo Bruins toegezegd dat dorpsvernieuwing, zoals in Ten Post, zo veel mogelijk gecombineerd gaat worden met de versterkingsaanpak. De minister maakte wel de kanttekening dat de veiligheid altijd voorop moet staan. Toch vraag ik de minister vandaag hoe hij omgaat met deze initiatieven van onderop, door inwoners zelf bedacht en opgezet. Hoe worden deze onderdeel van de versterkingsaanpak, zodat we versterking en toekomstperspectief kunnen combineren? Wat wordt de inbreng van de inwoners zelf als er al plannen liggen voor dorpsvernieuwing? En hoe draagt het Nationaal Programma bij aan een impuls voor de woningmarkt, die door de aardbevingen en bevolkingskrimp is verslechterd? Nog steeds zijn veel huizen moeilijk of zelfs onmogelijk te verkopen. Op welke manier krijgt dat een plek in de plannen?

Groningen moet Groningen blijven, las ik in het Nationaal Programma. Maar het Gronings erfgoed staat onder druk. In januari is een motie van mijzelf en de heer Nijboer aangenomen, die verzoekt om bij herstel en versterking van monumentaal erfgoed en beeldbepalende panden niet alleen de financiële, maar vooral ook de cultuurhistorische en de maatschappelijke waarde te betrekken. Dat moet in het hele gebied de norm zijn en niet alleen bij de genoemde projecten. Is de minister dat met mij eens en hoe wil hij dat gaan uitvoeren?

Uit onderzoek van Gronings Perspectief blijkt dat veel mensen het emotioneel zwaar hebben en kampen met gevoelens van onveiligheid, psychische problemen en gezondheidsklachten. Anderen hebben daar ook aan gerefereerd. Voor het zomerreces is mijn motie aangenomen over het investeren in geestelijke verzorging en daarvoor wordt nu jaarlijks €100.000 beschikbaar gesteld. Aanvullend wordt 1,5 miljoen euro vrijgemaakt voor sociale en geestelijke ondersteuning, bijvoorbeeld voor het trainen van wijkteams om steun te geven bij sociale en mentale klachten of andere gezondheidsklachten als gevolg van de aardbevingen. Wanneer gaat dit van start? Wat is de stand van zaken wat betreft de versterking en vernieuwing van zorggebouwen in de regio?

Groningen wordt koploper in de energietransitie. Hoe wil de minister ervoor zorgen dat de industrie in de Eemsdelta vernieuwt en verduurzaamt? Hoe wordt ook gezorgd voor nieuwe werkgelegenheid, bijvoorbeeld via start-ups? De keerzijde van het besluit om de gaswinning naar nul te krijgen, is het verlies van werkgelegenheid. Niet alleen in Groningen, maar ook in Drenthe. In Drenthe zijn al 16.000 werkzoekenden en komen er mogelijk nog 7.000 bij. Mevrouw Mulder heeft er ook aan gerefereerd. In het Nationaal Programma Groningen worden kansen genoemd in de IT, nieuwe technologieën zoals waterstof en de maakindustrie. Drenthe heeft zelf het plan 4.0 opgesteld om na turf, olie en gas de slag te maken naar duurzame energie. Op welke manier kan de minister dit plan steunen? Ik kan me verder aansluiten bij de vragen die door de andere sprekers zijn gesteld.

Tot slot de landbouw. In het Nationaal Programma zie ik ook de ambitie om te werken aan biodiversiteit en kringlooplandbouw. Hoe gaan individuele boeren betrokken worden bij deze aanpak? En valt landbouw binnen alle drie de programmalijnen? Ik zie bijvoorbeeld dat er dit jaar nog geen geld wordt uitgetrokken voor de landbouw. Enige tijd geleden was er in de Kamer een rondetafelgesprek met boeren over de schades die zij hebben als gevolg van de gaswinning. Ook hier geldt dat we het herstel van schades aan schuren, stallen en mestkelders goed moeten oplossen, naast het toekomstperspectief dat er ook moet komen. Hoe wil de minister deze aanpak combineren, zodat bedrijven met schades echt verder kunnen? En worden schade en versterking in de agrarische sector gecombineerd met duurzame maatregelen, zoals asbestsanering en zonnepanelen op staldaken?

Dit waren mijn vragen in eerste termijn. Ik zie uit naar de beantwoording. Dank u wel.

De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw Dik-Faber.

Meer informatie