Datum:           30 september 2015

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ik mag vandaag ook namens de SP-fractie spreken, want mevrouw Gesthuizen moet zich helaas verontschuldigen.

Ik sluit aan bij het mondelinge vragenuurtje van gisteren waarin we met de staatssecretaris spraken. Hij zei dat dit zijn productiefste vragenuurtje was tot nu toe. We zullen zien of we dit kunnen voortzetten, want er waren gisteren nog wat open eindjes.

Ik wijs de staatssecretaris op het onafhankelijk onderzoek van Deloitte naar de religieuze spanningen in asielzoekerscentra -- we hebben daar gisteren over gesproken -- waarover al een aantal jaren geleden een uitgebreid rapport is geschreven. Daarin staan belangrijke aanbevelingen en met een aantal daarvan is nog niets gedaan. Die aanbevelingen liggen dus nog op de plank. Ik wijs de staatssecretaris op een aantal van die aanbevelingen.

Een daarvan is te kijken naar de registratie van dit soort religieuze spanningen en te proberen dit beter in beeld te krijgen. Pas dan krijgen we echt een goed beeld van dat wat er precies speelt. Dit punt heb ik gisteren ook genoemd. Nu zijn we afhankelijk van allerlei ngo's en oplettende media die ons berichten sturen. We zouden dit dus beter in beeld moeten krijgen, ook om het probleem goed te kunnen inschatten en het te kunnen aanpakken.

Ik heb de staatssecretaris de suggestie gedaan om een onafhankelijke vertrouwenspersoon aan te stellen. Tijdens mijn werkbezoek heb ik begrepen dat mensen beducht zijn om incidenten die te maken hebben met religieuze spanningen bij het COA te melden, omdat ze bang zijn dat dit negatieve effecten heeft op hun aanmelding bij de IND. Het aanstellen van een onafhankelijke vertrouwenspersoon zou de meldingsbereidheid kunnen vergroten en daardoor zouden we de problematiek beter in beeld kunnen krijgen. Er zou dus sprake zijn van een dubbele werking.

De staatssecretaris heeft gisteren zelf aangegeven dat hij openstaat voor het in kaart brengen van repressievere mogelijkheden wat het aanpakken van geweld en bedreigingen vanuit religieuze motieven betreft.

De staatssecretaris legt de bal terug bij de Kamer. Ik vraag hem echter of hij met zijn ambtenarenapparaat in beeld wil brengen welke mogelijkheden er zouden kunnen zijn om sneller tot het nemen van maatregelen over te gaan en misschien ook tot vreemdelingendetentie op het moment dat er sprake is van echt serieuze bedreigingen. Misschien is het zelfs mogelijk om sneller gebruik te maken van de mogelijkheid om op grond van de huidige Vreemdelingenwet de asielstatus te weigeren.

Ik ga in op Iran. Ik dank de staatssecretaris hartelijk voor het benoemen van onder anderen christenen als expliciete risicogroep. Dat is een erkenning van de problemen en de spanningen die er in dat land zijn. Dit geeft in ieder geval de asielzoekers in Nederland meer mogelijkheden om hier te blijven in plaats van dat zij terug moeten naar het land waar grote gevaren voor hun zijn, vooral als ze zich bij de niet-geregistreerde kerken hebben aangesloten. Ik vraag nog wel de aandacht van de staatssecretaris voor de geaccepteerde kerken -- vaak zijn dat ook etnische kerken -- waar vaak ook in het Farsi wordt gepreekt. Dat mag niet van de staat, want dat zou reguliere Iraniërs de mogelijkheid geven om die diensten te volgen.

Ik ga in op de bekeerlingen. Over deze mensen hebben we ook met de vorige staatssecretaris verschillende keren van gedachten gewisseld. In die gedachtewisseling is een aantal constructieve ideeën naar voren gekomen, waaronder een training voor de beslis- en hoorambtenaren. Zij worden nu incidenteel getraind. Ik verzoek de staatssecretaris om ervoor te zorgen dat de kennis van die ambtenaren op peil blijft. Is hij bereid om daarvoor zorg te dragen? Het stellen van vragen aan bekeerlingen is immers een specialisme. Ik weet dat, als er bekeerlingen in mijn kerk komen, de Bijbelkennis wat moet toenemen. Dat zal voor deze mensen ongetwijfeld niet anders zijn.

Ik kom op de belangrijke asielinstroom waarvan op dit moment sprake is. Er wordt uitgegaan van 27.000 asielzoekers volgend jaar. Dit jaar zijn er al meer dan 30.000. Ik vraag aandacht voor de motie die tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen door de Kamer is aangenomen met als doel om meer geld voor de eerstejaarsopvang te reserveren.

De VNG heeft aangegeven dat zij voor statushouders toch wel €2.300 per persoon kwijt is voor het geven van goede begeleiding. Ik begrijp dat ministerie van Justitie  daar nu €1.000 voor vrijmaakt. Er is dus sprake van een gat van €1.300. Is de staatssecretaris bereid om daarover met de VNG te spreken?

Er zijn twee moties van de ChristenUnie aangenomen over cohousing en particuliere opvang. Die moties werden ingediend tijdens het debat met minister Blok. De staatssecretaris zal daar kennis van hebben. Wat is de stand van zaken?

Ik kom op het punt van de evenredige verdeling wat de instroom betreft. Ook Oudenbosch krijgt straks misschien te maken met een instroom van 750 asielzoekers, terwijl er sprake is van een inwonertal van 12.000. Wordt er met het COA gesproken om na te gaan of daar minder dan 450 asielzoekers ondergebracht kunnen worden?

Wat de vreemdelingendetentie betreft merk ik op dat ik afgelopen vrijdag in Zeist ben geweest en dat ik daar nog steeds Somaliërs aantrof die acht maanden in de cel zaten, terwijl er nagenoeg geen uitzicht is op terugkeer. Is het beleid die mensen zo lang vast te houden zonder uitzicht op terugkeer? Graag wil ik dus aandacht voor Somaliërs in vreemdelingendetentie.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.