Datum:            21 mei 2013

De heer Segers (ChristenUnie):

Voorzitter. Bestuurlijke drukte bestrijden doe je niet door extra bestuurlijke drukte te veroorzaken. Dankzij dit kabinet zijn heel veel bestuurders van drie provincies en tientallen gemeenten al maanden druk met een opschaling, waarvan het heel twijfelachtig is of die er ooit gaat komen. Over bestuurlijke drukte gesproken ….

De minister heeft de 100.000-plusgrens inmiddels zo goed als uitgegumd en onlangs is het plan van de vijf landsdelen eigenlijk ook van tafel gegaan. Alleen de Noordvleugelprovincie rest nog. De minister schetst een contour die een krachtige overheid wenst door middel van opschaling. Waarom dit dan zo is, is niet onderbouwd. Het versterken van de positie van de burger doe je niet door het gemeentelijk en provinciaal bestuur op nog grotere afstand van diezelfde burger te plaatsen. Een provincie van meer dan 4 miljoen inwoners versterkt de positie van de burger niet, maar vervreemdt hem van het bestuur. Een grotere afstand tot de burger versterkt het beeld dat men te maken heeft met een uitvoeringsinstantie van de landelijke overheid in plaats van een democratisch gekozen bestuur. De ChristenUnie vindt de blauwdruk van dit kabinet een heilloze weg. Er is ook weinig wat pleit voor de forse opschaling zoals het kabinet als ideaal schetst. De ChristenUnie vindt schaalvergroting niet per definitie verkeerd, maar het moet in ieder geval van onderop komen. Bovendien is niet alles gezegd met de grootte van gemeenten en provincies. Kleine en middelgrote gemeenten blijken beter in staat hun burgers te helpen. Middelgrote gemeenten worden meer gewaardeerd dan grote gemeenten. Ze zijn efficiënter en goedkoper dan grote gemeenten.

Wat is nu de onderbouwing van de schaalvergrotingsvisie van de minister? Zonder visie bouw je niets, maar zonder fundament stort alles weer snel in. De minister heeft zijn visie neergelegd, maar de onderbouwing ontbreekt. De ChristenUnie kiest niet voor de tekentafel van Plasterk, wel voor de zalen van de gekozen vertegenwoordigers in provincies en gemeenten. De provinciale opschaling ligt in de koelkast, maar niet voor de Noordvleugel. De ChristenUnie vindt het vreemd dat bij andere provincies wordt gewacht op initiatief van de provincies zelf en bij de Noordvleugel niet. Zelfs als het plan slaagt, houden wij daarna nog een wonderlijke provinciale structuur over. Een megaprovincie met twintig keer de bevolking van Zeeland en twee keer zo groot als Gelderland.

Het is duidelijk dat een provincie zonder draagvlak en zonder bewezen voordeel de zegen van de ChristenUnie-fractie niet kan krijgen. Vandaar dat ik voornemens ben een motie in te dienen om helderheid te scheppen en er een streep door te halen. De minister stelt plannen uit en laat plannen los, maar financieel past hij niets aan. De duimschroeven blijven onverminderd aangedraaid en de kortingen zijn ingeboekt. Kunnen wij die wijzigingen bij de komende begroting wel financieel vertaald zien? Als plannen zijn uitgesteld en als de efficiency niet wordt geboekt, zou dat zichtbaar moeten zijn in de begroting.

Is er dan geen enkele noodzaak tot vernieuwing? Zeker wel. Ik doel op de afschaffing van de Wgr-plusregio's. Ik roep de minister op snel te komen met het wetsvoorstel hiertoe. Ik doel ook op de versterking van de lokale democratie. Hoe staat het met het beleidskader gemeentelijke herindeling? Welke visie heeft de minister op de dorpsraden? Gelet op de belangen die gemoeid zijn met de decentralisatie stelt het kabinet als doel dat per 1 januari 2014 elke gemeente in Nederland deel uitmaakt van een stevig samenwerkingsverband van voldoende omvang om de taken aan te kunnen. Dit was een citaat. Congruente samenwerkingsverbanden, dat is het toverwoord. Dat is echter ook vaag. Wat zijn dat nu precies en hoe beziet de minister de democratische legitimatie? Ik vraag de minister op korte termijn dit voornemen nader in een brief toe te lichten en daarbij expliciet in te gaan op de democratische legitimatie.

Tot slot. Echte bestuurlijke revolutie richt zich niet allereerst op structuren, maar op een andere cultuur, met vertrouwen in de decentrale overheid en in burgers die zelf initiatief nemen en zelf verantwoordelijkheid dragen. Ik denk aan de Eigen Kracht-conferenties, maar ook aan burgers die de eigen groenvoorziening verzorgen zoals ik onlangs in Almere zag. Dit kan via lumpsumfinanciering, ofwel loslaten in vertrouwen. Ik denk ook aan een overheid die meer ruimte geeft aan de markt, een overheid die kleiner is, kennis inhuurt en meer ruimte geeft aan experts buiten de overheid. Dat is een bestuurlijke revolutie die anders is dan dit kabinet voorstelt. De tekentafel van het kabinet hindert zo'n revolutie meer dan dat hij behulpzaam is.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.