Datum:            16 januari 2014

De leden van de ChristenUnie fractie hebben kennisgenomen van het wetsvoorstel dat beoogd het adviesstelsel te versoberen en transparanter te maken. Zij hebben hierover enkele vragen. Met name het schrappen van de verplichte reactie van het kabinet baart de genoemde leden zorgen.

Vervallen verplichte kabinetsreactie

Adviezen worden zoals de Raad van State ook memoreert ten volle relevant en hanteerbaar voor het politiek en publiek debat door het standpunt dat het kabinet ten aanzien daarvan inneemt. Genoemde leden betwijfelen daarom of het voorstel om af te zien van de verplichte kabinetsreactie niet te veel afbreuk doet aan de waarde van het adviesstelsel. Deze leden vragen wat het niet geven van een reactie binnen een redelijke termijn bijdraagt aan het vergroten van de transparantie, wat juist het doel is van het wetsvoorstel.

Ook missen genoemde leden dragende argumenten. Zij vragen of er een cijfermatige analyse is gedaan van het aantal uitgebrachte adviezen in de afgelopen jaar, de reactietermijn in de praktijk en hoe vaak er in de ogen van de regering sprake was van een overbodige kabinetsreactie die beter integraal had kunnen worden meegenomen in betreffende beleidsvoorstellen.

Genoemde leden vragen of er ook naar alternatieven is gekeken zoals een langere reactietermijn (bijvoorbeeld 6 maanden) zodat de regering meer tijd heeft en de reactie vaker integraal kan worden meegenomen bij beleidsvoorstellen zodat er minder vaak sprake zal zijn van dubbel werk.

De kabinetsreactie op een advies vormt een van de bouwstenen in het politieke debat, zoals de memorie van toelichting stelt. Toch wordt voorgesteld de verplichte kabinetsreactie te laten vervallen omdat de huidige kabinetsreactie onvoldoende zou bijdragen aan het debat. Hierbij wordt met name verwezen naar de termijn waarop moet worden gereageerd, namelijk binnen 3 maanden. In plaats daarvan zou het advies volgens de memorie van toelichting beter meegenomen kunnen worden op het moment dat het advies tot maatregelen leidt of het advies in de Tweede Kamer wordt behandeld. Genoemde leden constateren dat deze laatste zinsnede niet terug is te vinden in de voorgestelde wetstekst. Het lijkt genoemde leden goed om tenminste een reactietermijn vast te houden voor adviezen die niet direct leiden tot concrete beleidsmaatregelen. Zo wordt voorkomen dat een reactie keer op keer wordt uitgesteld.

Genoemde leden erkennen dat met de voorgestelde aanpak in sommige gevallen een efficiency slag kan worden geboekt en kan worden voorkomen dat er alleen een procedurele, voorlopige reactie komt. Tegelijk is het zo dat een aparte reactie, voordat er een beleidsvoorstel ligt, er toe kan leiden dat de Kamer nog haar mening kan meegeven in de voorbereiding van de uitwerking van het beleid en juist dan wordt het adviesstelsel ten volle benut voor het debat en de beleidsvoorbereiding. Ook kan een eerste reactie wel een indicatie geven voor wat er verder met het advies gaat gebeuren en kan dus wel degelijk waardevol zijn. Het dwingt om aan het advies aandacht te schenken en expliciet aan te geven welke vervolgacties zullen volgen. Genoemde leden vragen daarom wat het probleem is wat dit wetsvoorstel oplost. Immers: een korte eerste reactie is ook een mogelijkheid in voorkomende gevallen.

De Kamer kan inderdaad op grond van artikel 68 van de Grondwet om een afzonderlijk standpunt verzoeken los van de huidige wettelijke bepalingen. Genoemde leden geven in overweging, indien de regering vasthoudt aan het voornemen om de verplichte reactie te schrappen, toch op zijn minst in de wet op te nemen dat de regering op verzoek van de Kamer wel binnen 3 maanden een reactie geeft op een uitgebracht advies.

De vraag is ook volgens deze leden, hoe vaak de Kamer ook bij het schrappen van de wettelijke reactieplicht van de bevoegdheid gebruik zal maken om toch een reactie te vragen, op welke manier dan ook. Als dit vaak zal gebeuren dan zal de beoogde efficiencywinst van het wetsvoorstel niet worden gehaald.

Maximum aantal leden

Genoemde leden vragen wat het doel is van de vermindering van het maximum aantal leden. Doordat verschillende adviescolleges zijn opgeheven zijn de overgebleven adviescolleges vaak verbreed. Voor het garanderen van de aanwezigheid van voldoende brede kennis in deze colleges kan het daarom nodig zijn om het huidige maximum van 14 leden te benutten. Bovendien gaat het volgens genoemde leden om een maximum dat niet perse hoeft te worden gebruikt. Volgens deze leden kan er beter per adviescollege per periode gemotiveerd worden vastgesteld hoeveel leden er noodzakelijk zijn. Zij vragen waarom hier niet voor gekozen is en waarom het zo van belang wordt geacht het maximum ook wettelijk te verlagen, terwijl in de praktijk veel adviescolleges al kleiner zijn geworden? Door het verlagen van het maximum wordt de bemensing van de adviescolleges minder flexibel. Ook wijzen deze leden er op dat het voornemen om ook geassocieerde leden aan te kunnen wijzen is vervallen. Deze leden zijn van mening dat dit aanleiding zou moeten zijn om het voornemen van het verlagen van het maximum aantal leden ook te heroverwegen.

Dragende motivering van het voorstel lijken bezuinigingen te zijn. Genoemde leden zouden dit graag nader onderbouwd zien. Hoeveel bezuinigingen worden bereikt door het verminderen van het aantal adviescolleges en hoeveel bezuinigingen zouden daar nog bovenop komen door het verminderen van het aantal leden? En hoeveel van deze laatste bezuiniging is in de praktijk al bereikt doordat veel colleges al kleiner zijn geworden? Genoemde leden vragen nader in te gaan op de proportionaliteit van deze maatregel.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.