Datum:            25 april 2013

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):

Voorzitter. Hoewel wij van de minister-president niet meer mogen somberen, kwam vorige week de realiteit hard binnen. De werkloosheid in Nederland is tot boven de 8% gestegen. Ruim 640.000 mensen zitten nu zonder een baan. Dagelijks gaan bedrijven failliet. Wij hebben een diepe crisis en licht aan de horizon is er nog niet. Tegen deze achtergrond moet het kabinet het land voorgaan in het winnen van vertrouwen waar wantrouwen heerst en het bieden van zekerheid waar onzekerheid heerst. Dat is niet niks, maar dat wist de coalitie bij het schrijven van het regeerakkoord. Er liggen grote uitdagingen om de overheidsfinanciën op orde te krijgen, te werken aan innovatie en duurzame technologie, sociaal beleid te combineren met grote hervormingen, lasten eerlijk te verdelen en tegelijk zwaar te bezuinigen.

De coalitie wist dat het deze uitdagingen niet alleen kon aangaan. Steun was nodig vanuit de samenleving en vanuit het parlement. Maar nu het kabinet een goed halfjaar op weg is, heeft het pas echt ontdekt wat dat betekent. Partners zoeken betekent met partners overleggen. Geven en nemen. Dat is inmiddels ook gebeurd in een aantal achtereenvolgende akkoorden: het woonakkoord, het sociaal akkoord en het zorgakkoord. De weg die het kabinet nu wil inslaan, is omgeven met onduidelijkheden. Wat is de koers die het kabinet volgt in al die akkoorden met de samenleving? Wat is de koers die het kabinet vervolgens wil volgen in overleg met constructieve oppositiepartijen om ook het politieke draagvlak te krijgen dat nodig is voor dit bijzondere minderheidskabinet?

Gisteren kregen wij het Stabiliteitsprogramma toegezonden, ofwel de rapportage aan Brussel hoe in 2014 wordt voldaan aan de 3%-eis. De brief riep eerlijk gezegd meer vragen op dan dat hij antwoorden bood. Allereerst de 3%. In het sociaal akkoord is opgenomen dat het bezuinigingspakket van maart van tafel is. Wij kunnen nu duidelijk stellen dat het "even" van tafel is. Want als de economie straks niet aantrekt, herleeft het pakket, zo stelt het kabinet klip-en-klaar. Maar dat is toch ook weer niet helemaal waar. De nullijn voor de zorg is uit het pakket gehaald en er staat nu een post additionele uitgavenmaatregelen van maar liefst 1 miljard ingeboekt. Hadden wij mogelijk iets van duidelijkheid, nu is nog meer mist ontstaan. Eerder stelde ik dat het kabinet de taak heeft om vertrouwen te herwinnen en zekerheid te bieden. Met dit Stabiliteitsprogramma is de onzekerheid alleen maar groter geworden. Waar komt die 1 miljard aan oningevulde bezuinigingen terecht? Ik ken het wensdenken van het kabinet dat het straks allemaal beter gaat, maar om dit parlement én de samenleving achter de plannen te krijgen, zal het kabinet hier duidelijkheid over moeten geven. Mijn vraag is dan ook: hoe denkt het kabinet de 1 miljard additionele uitgavenmaatregelen in te vullen?

De heer Harbers (VVD):

Het is een ontroerend betoog van mevrouw Schouten, maar waarom is zij dan exact een jaar geleden akkoord gegaan met een pakket waarin een stelpost stond voor ruim 800 miljoen kaasschaaf op de ministeries en een stelpost voor 1,3 miljard euro bezuinigingen op de zorg, zonder daarbij een invulling te geven?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):

Ik zat in die periode met de heer Harbers aan tafel om te onderhandelen over de invulling van dat pakket. Het is nu zelfs onduidelijk of dat pakket wordt uitgevoerd. De heer Harbers heeft gezegd dat er in de Tweede Kamer een meerderheid is. Dat klopt, maar het verschil met de werkelijkheid van een jaar geleden is dat dat in de Eerste Kamer niet zo is. Mijn betoog is erop gericht om draagvlak te zoeken in de samenleving, maar ook in het parlement, juist omdat het in deze tijd ontzettend zwaar is voor al die mensen in het land die nu hun baan verliezen. Dan kun je niet 1 miljard boven de markt laten hangen om te zien wat er in het najaar mee gebeurt. Dat is niet alleen een Haags spelletje, dat is ook voor de mensen in het land een zware onzekerheid, die wij moeten wegnemen.

De heer Harbers (VVD):

Ik deel de mening van mevrouw Schouten dat wij duidelijkheid moeten bieden. De VVD wil dat ook. Mag ik de woorden van mevrouw Schouten zo interpreteren, dat zij in ieder geval ingaat op de uitnodiging die de minister in het Stabiliteitsprogramma doet om met fracties in dit parlement ook de komende maanden te overleggen?

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):

Daar kom ik nog op. Wij zijn de afgelopen jaren de partij geweest die steeds in verschillende akkoorden een constructieve houding heeft ingenomen. Dat weet de heer Harbers. Maar het betekent ook: geven en nemen. De liefde moet van twee kanten komen. Er ligt nog geen liefdesverklaring van onze kant. Maar wat geflirt zou wel kunnen, mits het kabinet oren heeft naar onze wensen, die ik later zal noemen.

Waar haalt het kabinet het vertrouwen vandaan dat Brussel akkoord zal gaan met dit stabiliteitsprogramma? We weten dat de heer Van Rompuy een groot liefhebber is van haiku’s. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat hij het bezuinigingspakket van dit kabinet straks zal interpreteren als een haiku-lijstje: je leest erin wat je leest, zonder dat duidelijk is wat de algemeen geldende betekenis ervan is. Koopt het kabinet met dit stabiliteitsprogramma ook tijd in Brussel? Of is het vol vertrouwen dat dit pakket goedgekeurd wordt?

De derde onzekerheid betreft het vervolgproces. Hoe gaat het kabinet zich voor de zomer verstaan met partijen die medeverantwoordelijkheid voelen om de problemen van dit land aan te pakken? Er ligt een motie van de leden Pechtold, Slob, Buma en Van der Staaij waarin gevraagd wordt voor de zomer duidelijkheid te bieden over het bezuinigingspakket van 2014. Dit is onmiskenbaar een uitgestoken hand, maar de coalitie wilde graag uitstel van stemming over de motie. Dat is veelzeggend. Kabinet, misken die uitgestoken hand niet, is onze boodschap. Wij voelen ons verantwoordelijk voor de situatie van dit land, voor de situatie van al die werklozen die er elke dag bij komen en voor de situatie van oplopende staatsschuld. Maar dan dient het kabinet zelf in de eerste plaats duidelijkheid te bieden. De minister van Financiën heeft aangegeven dat hij langskomt bij partijen om met potlood de wensen van de oppositie te noteren. Schrijf eerst met pen uw eigen wensen op, is mijn oproep en wacht daar niet mee tot in augustus. Is het kabinet hiertoe bereid?

Bij wensen noteren hoort een luisterende houding. Ook hier is het geven en nemen. De ChristenUnie gaat moeilijke vragen niet uit de weg. Compromissen sluiten waar dat moet en waar dat kan. Dat hebben we bij het Lenteakkoord en recent bij het Woonakkoord aangetoond. Maar dat doen we altijd met onze eigen idealen voor deze samenleving voor ogen. Daarom willen wij strijden voor ruimte voor gezinnen, ook ten aanzien van de vrijheid van onderwijs, willen wij koers zetten naar een sterke en duurzame economie en willen wij oog houden voor kwetsbare groepen, ook als de zorg hervormd moet worden. Waar gezinnen steeds vaker financieel in de knel komen, moet rekening worden gehouden met hun koopkracht. Daar past dus geen bezuiniging op de kindregelingen bij, zeg ik met nadruk richting het kabinet.

Vertrouwen winnen en zekerheid bieden. Dat is de uitdaging van het kabinet richting de samenleving, maar ook richting het parlement. Daar hoort bij dat het kabinet wel aangeeft wat de eigen bezuinigingsplannen zijn, en dat de plannen wel geschikt zijn om daarover te overleggen met de verantwoordelijke partijen. Ook al wordt de situatie steeds complexer, wij moeten hierover met elkaar nadenken omwille van al die mensen die de gevolgen van de crisis nu aan den lijve ondervinden. De uitgestoken hand is er, nu is het kabinet aan zet.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.