Bijdrage van ChristenUnie Tweede Kamerlid Carola Schouten aan een plenaire begrotingsbehandeling met minister Blok voor Wonen en Rijksdienst

Onderwerp:   Begroting Wonen en Rijksdienst

Kamerstuk:    34 550 - XVIII           

Datum:           11 oktober 2016

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Een goed en betaalbaar huis in een leefbare buurt: dat is wat veel mensen, als je het ze vraagt, graag willen. Dat klinkt heel overzichtelijk, maar in de afgelopen crisisjaren hebben we gemerkt dat dat niet altijd vanzelfsprekend is. Er is daarom ook veel gebeurd op het terrein van wonen. De heilige huisjes van de koop- en de huurmarkt zijn deels geslecht, de hypotheekrenteaftrek werd eindelijk aangepakt en er werd lucht geblazen in de vastzittende huursector. Mijn partij heeft overigens ook bijgedragen aan die maatregelen.

Dat wil niet zeggen dat nu alles goed gaat. Er blijven ook voor een nieuw kabinet nog voldoende uitdagingen over en een aantal van die zaken wil ik graag met de Kamer doornemen.

Mijn eerste punt is de toegankelijkheid. Waar de minister veel werk heeft gemaakt van de sociale huursector en de koopsector is het middensegment het stiefkindje van het beleid gebleven, en dit terwijl het voor een goed functionerende woningmarkt nodig is dat de sociale huursector, de particuliere huursector en de koopsector op elkaar aansluiten. De minister stelt dat de investeerders inmiddels in de rij staan, maar waar blijven de huizen? Het middensegment wordt des te belangrijker als je bedenkt dat er steeds meer flexibele banen en mensen met een flexibele levensstijl bijkomen. Hoe zorgt deze minister ervoor dat er meer aanbod komt in het middensegment? Het uit elkaar halen van wonen en ruimtelijke ordening lijkt zich hier te wreken. Gemeenten hebben hun eigen grondbeleid en hun eigen kaders. Hoe gaat de minister die twee werelden bij elkaar brengen? We vragen er al een paar jaar om, maar er lijkt nog niet heel veel te gebeuren. Moeten we dan de regie op dit punt terugpakken?

Mijn tweede punt is de betaalbaarheid. Toen deze minister aantrad, had hij waarschijnlijk niet kunnen bevroeden dat er in sommige woningregio's inmiddels sprake is van oververhitting op de koopmarkt. Met name de starters hebben daar last van, zo meldde ook de NVM afgelopen week. In het algemeen kan het nog wel eens zinvol zijn om te bekijken of we niet wat kunnen doen aan de overdrachtsbelasting voor de starters. De eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat dit nu wel een heel grote maatregel is om te nemen. Er kunnen volgens mij ook wat andere, heel concrete maatregelen genomen worden om de starter tegemoet te komen. We zouden bijvoorbeeld bij de Nibud-normen kunnen kijken naar de totale woonlasten. Er is hier al meerdere keren aan gerefereerd, maar een energiezuinige woning heeft lagere energielasten. Dat moet toch meegewogen kunnen worden bij de toepassing van de Nibud-norm? In het verlengde hiervan ligt de vraag wanneer de gebouwgebonden financiering in de koopmarkt mogelijk wordt gemaakt. Al een paar jaar spreken we hierover, maar deze wordt nog steeds niet toegepast. Wat is hier het probleem? Is de minister bereid om, in het kader van de betaalbaarheid maar zeker ook de duurzaamheid, de gebouwgebonden financiering nu echt mogelijk te maken?

Dan kom ik op de duurzaamheid. Wat betreft duurzaamheid zijn de idealen mooi, maar is er in de realisatie nogal wat te doen. Zo'n 7,3 miljoen woningen moeten verduurzaamd worden om in 2050 een energieneutrale gebouwde omgeving te hebben. Sommige corporaties zijn echt ambitieus en willen toe naar een energieneutrale woonvoorraad. Andere corporaties blijven echter achter en pakken niet door. Wat ons betreft zouden corporaties die een goede bijdrage leveren aan het realiseren van nul-op-de-meterwoningen een korting op de verhuurderheffing moeten kunnen krijgen. We hanteren hier dus niet de stok, maar de wortel. Bij het Belastingplan zullen wij een amendement indienen om de verhuurderheffing voor dit doel met 100 miljoen te verlagen. We dekken dat door de accijns op tabak te verhogen. In onze optiek is dat win-win.

Hiernaast is het de vraag of het convenant dat de minister heeft gesloten met de woningcorporaties wel ambitieus genoeg is. Ze moeten gemiddeld naar label B, maar dat is nu al de norm in het Bouwbesluit. Kortom, als de corporaties nieuwbouwen, moeten ze hier altijd al aan voldoen. Wat de ChristenUnie betreft moeten we niet kijken naar labelstappen, maar naar een reductie van het aantal petajoule. Is de minister dat met ons eens? Wil hij het convenant daarop aanpassen? In de discussie over de energieprestatievergoeding in relatie tot gas is er nog steeds geen besluit. Het is van belang dat daarover snel duidelijkheid komt. Laat ik duidelijk zijn: voor de ChristenUnie is het mogelijk maken van de energieprestatievergoeding voor gas een no-go.

In de Woningwet is de mogelijkheid opgenomen om een wooncoöperatie op te richten. Ik kijk dan even naar de PvdA-fractie, want het was senator Duivesteijn van de PvdA die daarvoor veel gelobbyd heeft. Het gaat om een kleinschalig initiatief om mensen zelf de regie over hun woonomgeving te geven. Er zijn meerdere wooncoöperaties van start gegaan. Toch is de financiering van deze coöperaties nog weleens een probleem, zo horen wij. Ik heb dit punt ook aangedragen bij de minister van Financiën. Is ook deze minister bereid te bekijken hoe obstakels bij de financiering van het oprichten van wooncoöperaties kunnen worden weggenomen?

Graag vraag ik aandacht voor de doorstroming vanuit de maatschappelijke opvang naar een vorm van zelfstandig wonen. De stap naar een reguliere huurwoning is voor sommige mensen best groot. Vaak is er ook helemaal geen geschikte woonruimte voorhanden. Sommige opvanginstellingen hebben daarom zelf woningen in beheer die ze doorverhuren aan mensen die uit de opvang komen. Het gaat hier om mensen met een specifieke problematiek en vaak ook hoge schulden, waardoor ze al nauwelijks in aanmerking komen voor een reguliere woning. Hoewel het hun taak niet is, willen de opvanginstellingen deze mensen niet in de kou laten staan. De verplichte inkomenstoets levert echter een enorme bureaucratie en veel administratieve lasten op, terwijl vooraf wel vaststaat dat iemand die uit de opvang komt tot de doelgroep behoort. Is de minister bereid de inkomenstoets bij de huisvesting door maatschappelijke opvanginstellingen te schrappen?

Ik rond af. De minister heeft een hele klus geklaard; ook onze complimenten daarvoor. Ik zei al dat er nog heel veel te doen is. Zou ik hem kunnen verleiden om aan te geven welke zaken wat hem betreft absoluut nog moeten worden aangepakt, eventueel ook door zijn opvolger?

Mevrouw Voortman (GroenLinks):
Mijn vraag gaat niet over de punten die mevrouw Schouten net heeft ingebracht. Mijn vraag gaat over het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners, een organisatie die heel actief is op het gebied van de buurtrechten. Deze organisatie wordt nu gesubsidieerd vanuit Wonen en Rijksdienst. Daar wordt echter gezegd: het gaat niet meer over wonen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken, waarmee veel wordt samengewerkt op het gebied van buurtrechten, zegt niet: nou, dan nemen wij die subsidierelatie over. Wat zou mevrouw Schouten ervan vinden om aan de minister voor Wonen en Rijksdienst voor te stellen om in overleg te treden met het LSA en met zijn collega van Binnenlandse Zaken over de wijze waarop we hiermee kunnen omgaan? Deze organisatie moet niet tussen twee ministeries in vallen.

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Dat lijkt mij een heel goed voorstel. Ik heb gehoord dat het op de totale begroting, zelfs op die voor Wonen, een klein bedrag is. Ik denk dat we er inderdaad voor moeten zorgen dat het goede werk dat daar wordt gedaan, niet zomaar verdwijnt. Ik moet dan nog wel even bekijken hoe dit vorm zou moeten krijgen, maar het uitgangspunt steun ik absoluut.

Mevrouw Voortman (GroenLinks):
Ik overweeg hierover een amendement in te dienen, maar ik ben ook heel benieuwd wat de minister erover zal zeggen. Ik dank mevrouw Schouten voor haar reactie.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl