Bijdrage Don Ceder aan het plenair debat over de verkiezing van de Voorzitter van de Tweede Kamer

Kamerstuknr. 35777

De heer Ceder (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Op de een of andere manier lijkt 17 maart alweer heel lang geleden; in ieder geval voor mij wel. Op dat moment werden wij allen verkozen als leden van de Tweede Kamer, als volksvertegenwoordigers van alle Nederlanders. De Grondwet stelt dat elk der Kamers uit de leden een Voorzitter benoemt. Vandaag is het zover. De fractie van de ChristenUnie dankt de drie leden die zich kandideren voor de functie van Kamervoorzitter. Het is een groot goed om gekozen te worden uit ons midden, maar het is ook een pittige stap, met 147 collega's die meekijken en meedenken in dit sollicitatieproces. Ik dank alle drie de collega's dan ook voor hun stap naar voren.

Het voorzitterschap van deze Kamer is niet alleen techniek, het is geen managementfunctie; het behelst veel meer. Het vraagt om mededrager te zijn van de democratie. Sterker nog, het vraagt om mededrager te zijn van de democratische rechtsstaat. Daarin geven volksvertegenwoordigers vanuit hun waarden en overtuigingen mede vorm aan de samenleving, door het goede te zoeken, elkaar daarop te bevragen en met dat oogmerk de regering te controleren. Naar eer en geweten dienen we zo samen het recht. Zo kunnen wetten worden gevormd, functioneert de democratische rechtsstaat en weten Nederlanders zich goed vertegenwoordigd. Dit is een verantwoordelijke taak. De rapporten uit de afgelopen Kamerperiode, zowel het rapport van de commissie-Van Dam over de toeslagenaffaire als dat van de commissie-Bosman, onderstrepen het belang van een goede uitvoering van die taak.

Vandaag kiest deze Kamer haar Voorzitter. Wie van deze drie gewaardeerde kandidaten het ook wordt, het wordt iemand die ervaren is en die gepokt en gemazeld is in de mores van het Binnenhof. Gelet op die ervaring wil ik alle drie de kandidaten vragen welke versterking zij nodig achten voor het goed functioneren van de Tweede Kamer bij de beoordeling van wetgeving. De rapporten van Van Dam en Bosman onderstrepen immers de noodzaak daarvan. Hoe kan de Kamer de spreekwoordelijke leeuw zijn, zoals zij ooit werd beschreven door oud-Voorzitter Vondeling? Wat is daar in deze tijd voor nodig? Welke rol heeft de Voorzitter daarin? Wat kan de ChristenUnie op dat punt in de komende periode van de kandidaten verwachten als zij verkozen worden?

Mevrouw Arib wees net als in 2017 op het versterken van de informatiepositie van de Kamer. Ik zou haar toch ook willen vragen of er zaken zijn die zij in de afgelopen jaren nog niet heeft kunnen realiseren. Wat zou zij de komende termijn concreter willen maken?

In haar nieuwe samenstelling bestaat de Kamer uit heel veel fracties, waaronder heel veel kleine fracties. Daarover is van alles geschreven, maar ons bestel is zo ingericht dat het niet nodig moet zijn om een grote fractie te hebben om het Kamerwerk goed te doen. De Grondwet kent immers geen fracties. Alle Kamerleden, ook de eenmansfracties, moeten hun werk dus goed kunnen doen. Hoe gaat de Voorzitter om met dit verschil in fractiegrootte? Daar hoor ik graag een antwoord op. Hoe wordt gewaarborgd dat fracties voldoende ruimte en tijd krijgen om wetgeving te beoordelen? Ik heb van mijn collega's begrepen dat dit de afgelopen jaren niet altijd het geval is geweest. Hoe kunt u dat gaan waarborgen, niet alleen op wenselijkheid, maar juist ook op kwaliteit en uitvoerbaarheid? De afgelopen weken onderstrepen volgens de fractie van de ChristenUnie dat onze inzet voor de democratie en het goed functioneren daarvan steeds vernieuwd moet worden. Elke tijd heeft daarin nieuwe uitdagingen. In deze tijd, met meerpartijencoalities en vaak ook een minderheidskabinet in de Eerste Kamer, is een gezonde verhouding tussen Kamer en kabinet een uitdaging. Hoe bevorderen we zo'n duale rol van de Kamer? Op welke manier spant de Voorzitter zich daarvoor in, waarbij dualisme dus iets anders is dan polarisatie? Op welke manier houdt de Voorzitter het gesprek hierover continu gaande?

Voorzitter. De leden van deze Kamer kiezen uit hun midden een Voorzitter. Dat lukt, als we eerlijk zijn, alleen omdat de mensen om ons heen met hart en ziel werken om dit instituut en deze organisatie te laten functioneren. Dag en nacht wordt er gewerkt, bij de Griffie, bij de dienst verslaglegging, door de bodes, bij de Dienst Automatisering en ook op de fracties. In de brieven van de kandidaten leest de ChristenUnie over de inzet om dat verder te professionaliseren, maar kunnen de kandidaten dat ook iets meer concreet maken? Belangrijker nog: hoe blijft deze organisatie een goede, veilige en warme plek om te werken, juist als die zo vaak alles van mensen vraagt, ook soms tot in de late uurtjes?

Ten slotte zou ik de kandidaten willen vragen hoe ze hun rol naar al die mensen buiten het Binnenhof willen invullen, zeker als er nu nog voluit een partijpolitieke rol is, zoals bij mevrouw Bergkamp en meneer Bosma. Op welke manier wilt u herkenbaar zijn als Voorzitter van de hele Kamer? Kunt u toelichten hoe u daarbij omgaat met groepen in de samenleving die misschien ook wel ver afstaan van de overtuigingen die uw partijprogramma dragen en die u daarmee vast zelf ook hebt?

Voorzitter. Ik kom tot een afronding. De fractie van de ChristenUnie ziet voor de Kamervoorzitter in deze nieuwe periode allermeest de opdracht om met hart en ziel bij te dragen aan een sterke volksvertegenwoordiging die wetgeving dan ook echt grondig toetst. Dat draagt bij aan de versterking van de democratische rechtsstaat. Met de recente rapporten is dat geen vrijblijvend huiswerk. Integendeel. Met een Kamer waarin ook kleinere fracties een rol hebben, is extra waakzaamheid geboden dat Kamerleden hun taken goed kunnen vervullen, ook als het gaat om controle van wetgeving. Deze Kamer moet voor iedereen, ook voor alle medewerkers, een veilige en goede plek zijn om te werken. Op deze punten horen we daarom ook graag antwoorden van de kandidaten. Wij wensen jullie daarbij ook veel succes.

Dank u wel, voorzitter.