Datum:            28 november 2013

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. De tuinbouwsector is een sector om trots op te zijn. De sector zorgt voor veel werkgelegenheid, levert een belangrijke bijdrage aan ons handelsoverschot en loopt voorop als het gaat om innovatie. Er zijn echter ook zorgen. Er zijn veel bedrijven met oude kassen die geherstructureerd moeten worden. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen zorgt voor problemen en de energietransitie lijkt te stagneren. Het is goed om hierover het debat te voeren met elkaar en te bezien hoe de Staatssecretaris, gesteund door de Kamer, ervoor kan zorgen dat de tuinbouwsector een topsector kan blijven. Er ligt met de tuinbouwvisie in ieder geval een mooie basis. Ik ga hierna in op enkele specifieke punten, te beginnen met verduurzaming.

Ik ben blij dat de Staatssecretaris verduurzaming ziet als een belangrijke opgave voor de sector en dat zij met deze in gesprek gaat om te bezien hoe de gmo-middelen hiertoe efficiënter kunnen worden ingezet. Wij hebben niet alleen technische vernieuwingen nodig om onze concurrentiepositie te behouden, maar zeker ook een duurzamere productiewijze. Ik mis in de brief concrete maatregelen om de reststromen te verminderen, terwijl ik het idee heb dat juist in de tuinbouwsector verbetering mogelijk is. De supermarkten accepteren alleen ronde tomaten en rechte komkommers. Wat is de inzet van de Staatssecretaris op dit punt?

 Ik vraag ook aandacht voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de glastuinbouw. Volgens LEI-onderzoek moeten alle glastuinbouwbedrijven hun spuiwater gaan zuiveren om aan alle doelstellingen van de tweede nota duurzame gewasbescherming te kunnen voldoen. Wellicht kan dit efficiënter via centrale waterzuiveringen. Hoe gaat de Staatssecretaris erop toezien dat ook de glastuinbouw de taakstellingen voor 2018 en 2013 haalt?

Uit cijfers van het LEI blijkt dat de energietransitie in de glastuinbouw stagneert. Sinds 2008 is de CO2-emissie toegenomen en de energie-efficiëntie afgenomen. Het aandeel duurzame energie zou in 2020 20% moeten bedragen, maar bedroeg in 2011 slechts 1,8%. Hier ligt voor de komende zeven jaar dus nog een grote opgave. Het gebruik van aardwarmte kan een belangrijke bijdrage leveren aan de verduurzaming. Is de Staatssecretaris bereid om een deel van de SDE-plus-innovatiegelden in te zetten voor geothermie om zo het gebruik van aardwarmte te stimuleren? Kansrijk is ook de inzet van wkk-installaties. Die hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het verbeteren van de energie-efficiëntie. De vraag is echter of de elektriciteitsverkoop door de wkk-installaties de komende jaren op peil kan blijven. Door de bouw van nieuwe kolencentrales zal het aanbod van elektriciteit toenemen, waardoor de prijs zal dalen. Dat is niet goed voor de wkk-installaties en ook niet goed voor het investeren in energie-efficiëntie. Mijn fractie vindt dit een zorgelijke ontwikkeling. Ik vraag de Staatssecretaris om op korte termijn met een visie te komen op de flexibele inzet van wkk-installaties in de glastuinbouw. Juist bij een toename van wind- en zonne-energie hebben wij deze installaties straks hard nodig om de balans op het net te houden.

De ChristenUnie is van mening dat de Nederlandse tuinbouwsector zich veel meer moet richten op kwaliteit en duurzaamheid. Alleen zo kunnen wij onze internationale concurrentiepositie behouden. Het groene onderwijs moet dan ook meer aandacht besteden aan duurzaamheid. Is de Staatssecretaris bereid om hierover in overleg te treden met de onderwijsinstellingen?

Ik vind het belangrijk dat wij een omslag maken van een land dat vooral producten exporteert naar een land dat ook kennis en innovatie exporteert. Voor onze internationale concurrentiepositie is het van belang dat er verdere stappen worden gezet richting een uitgebreide veredelingsvrij-stelling. Nederland moet hierbij het voortouw nemen. Kan de Staatssecretaris aangeven wat precies haar inzet is bij het gezamenlijk optrekken met Duitsland op het gebied van de bio-octrooirichtlijn? Nu een expert committee aan de slag gaat met een rapport over het functioneren van de richtlijn, is dit het moment om actie te ondernemen. Hoe zit het met de contacten met andere lidstaten, zoals Frankrijk? Onlangs was in het nieuws dat Frankrijk Nederland gepasseerd zou hebben als belangrijkste zaadexporteur ter wereld. Als dat bericht klopt, is het logisch om ook met Frankrijk het gesprek over dit onderwerp te voeren. Graag een reactie. Een zorgpunt dat ook aan de orde kwam tijdens het rondetafelgesprek, is de lage organisatiegraad van de sector, die vele submarkten kent. Dit maakt het voor de telers lastig om een vuist te maken naar de super-markten in het streven naar eerlijke marges. Daarnaast is de afschaffing van het Productschap Tuinbouw een aderlating. Waar in andere sectoren druk wordt gewerkt aan nieuwe organisaties, lijkt dit in de tuinbouw niet van de grond te komen. Hoe gaat de Staatssecretaris ervoor zorgen dat het onderzoek op het gebied van plantgezondheid, ook belangrijk voor onze exportpositie, op peil blijft? Welke partij neemt de organisatie over van het programma Kas als Energiebron? Kan de Staatssecretaris garanderen dat de voortgang van de energietransitie geen vertraging oploopt?

Tot slot de ruimtelijke herstructurering. De Staatssecretaris legt de bal neer bij de decentrale overheden. Maar als wij daadwerkelijk concentratie in de zes greenports en de landbouwontwikkelingsgebieden willen stimuleren, is coördinatie op rijksniveau noodzakelijk. Daarnaast kan samenwerking met institutionele beleggers in een nieuw grondmodel worden opgezet, waarbij gronden worden verworven en in erfpacht worden uitgegeven. Hoe staat de Staatssecretaris tegenover dit idee? Is zij bereid dit in te brengen in de discussie over de Nederlandse investerings-instelling?

Ik heb geen mooie slotzinnen, dus dit was mijn bijdrage.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.