Datum:            24 april 2013

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie): Voorzitter. Ik moet straks helaas eerder de vergadering verlaten in verband met een ingelast debat over het zorgakkoord.

Na het debacle in het Europees Parlement waarbij het voorstel voor back-loading bij ETS is verworpen, wordt het SER-proces nog belangrijker. In de media lezen wij berichten dat het SER-akkoord minder ambitieus is. Het streven naar 16% duurzame energie in 2020 wordt losgelaten. Daartegenover staan echter ook goede maatregelen. Het zijn maatregelen die naadloos aansluiten bij de ambitie van de ChristenUnie -- wij hebben daarover een motie ingediend, die is aangehouden -- namelijk om biomassabijstook in kolencentrales niet te subsidiëren. Ombouw van kolencentrales naar biomassacentrales moeten wij al helemaal niet subsidiëren. De ChristenUnie plaatst grote vraagtekens bij de duurzaamheid van biomassabijstook of van zelfs centrales die volledig op biomassa worden gestookt. Als er in Nederland grootschalig biomassa zal worden gestookt of bijgestookt, heeft dat geen verminderde CO2-uitstoot tot gevolg. We zijn dan echter wel veel subsidiegeld kwijt, dat niet kan worden besteed aan echt duurzame en innovatieve technieken. Bovendien kan de biomassa beter worden ingezet voor lokale energieopwekking en in het vervoer. Ik hoop dat de SER tot bindende ambitieuze afspraken komt.

Over schaliegaswinning is al veel gezegd. Het ministerie van Economische Zaken doet nu onderzoek naar de risico's van schaliegaswinning. Het is de vraag of de onderzoeken die de minister in gang heeft gezet, de antwoorden op onze vragen opleveren. Hoe zit het met de veiligheidswaarborgen, bijvoorbeeld ten aanzien van ons drinkwater? De drinkwaterbedrijven en de bierbrouwerijen maken zich grote zorgen. Hoe zit het met de risico's op locatie en op projectniveau?

Bovendien is wat de ChristenUnie betreft nog helemaal niet vastgesteld of we schaliegas überhaupt nodig hebben in de fase van energietransitie. Het was minister Kamp zelf die vorige week in de Volkskrant het belang van schaliegas relativeerde. De winning is hooguit 5% van wat er nu in Groningen wordt gewonnen. De kosten- en batenanalyse maakt geen deel uit van het onderzoek. Dat is jammer, want daaruit zal blijken dat schaliegas bedroevend slecht scoort. Schaliegaswinning vormt niet alleen een risicovolle techniek, maar is ook energie-intensief vergeleken met de winning van andere bronnen van energie. Schaliegas staat zelfs bijna onderaan de index voor "energy returned on energy invested".

Er zijn gemeenten die zich schaliegasvrij hebben verklaard. Gaat de minister deze besluiten van gemeenten respecteren? Het kan toch niet zo zijn dat de rijksoverheid decentrale overheden terugduwt in een fossiel regime als zij zich juist inzetten voor een duurzame toekomst met groene energie? Ik noem als voorbeeld de gemeente Noordoostpolder, de 44ste gemeente die zich schaliegasvrij heeft verklaard. Daar wordt nu wel onderzoek gedaan door Cuadrilla, terwijl die gemeente juist duurzame ambities heeft.

Ik kom op de gaswinning in Groningen. De ChristenUnie waardeert het dat minister Kamp onlangs opnieuw een bezoek heeft gebracht aan het gebied. Bewoners leven met de dreiging van een zwaardere beving. Het Staatstoezicht op de Mijnen meldt dat er dit jaar 7% kans is op een beving zwaarder dan 3.9 op de schaal van Richter. Het is positief dat de NAM nu ook kijkt naar de schade die al langer bestond en die is veroorzaakt door eerdere bevingen. De ChristenUnie vindt het belangrijk dat niet alleen deze schade wordt vergoed, maar dat er een regiofonds komt, waardoor bewoners niet alleen geconfronteerd zullen worden met de lasten, maar ook met de lusten van de aardgaswinning. Het voorstel om te komen tot zo'n fonds is eerder afgewezen. Toch denken wij dat zo'n fonds in belangrijke mate kan bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving en aan de energietransitie in de energy valley.

De waardevermindering van de woningen blijft ook een punt van aandacht. De Vereniging Eigen Huis heeft zich inmiddels als belangenbehartiger van de woningeigenaren opgesteld. De vereniging vraagt de NAM om de waardevermindering te compenseren.

Een ander belangrijk aandachtspunt is het culturele erfgoed in het gebied, zoals middeleeuwse kerken en historische boerderijen. Gedeputeerde Staten van Groningen werken nu aan een inventarisatie. Wij vragen de minister om op dit punt constructief mee te denken.

Ik kom op de gaswinning onder de Waddenzee. In maart van dit jaar werd duidelijk dat het kabinet toestemming heeft gegeven om veel meer gas onder de Waddenzee te winnen. Het gaat om 15 miljard m3 in de komende twintig jaar. Voor sommige kleine velden gaat het zelfs om een verdrievoudiging van de productie. Dit zou mogelijk zijn omdat de bodemdaling nog altijd binnen de afgesproken norm blijft van 6 mm per jaar. Deze bodemdaling wordt in kaart gebracht door een auditcommissie. Is het niet verstandig om geen extra gaswinning te vergunnen voordat de eerste evaluatie van gaswinning onder de Waddenzee is uitgevoerd? Dit geldt mijns inziens zeker nu de auditcommissie betwijfelt of het monitoringsprogramma voldoende is om schade door gaswinning aan de waddennatuur op te merken. Eerder heb ik er al op gewezen dat het zinvol kan zijn om de modellen waarmee de bodemdaling in kaart wordt gebracht, te laten toetsen door wetenschappers, ook om te bezien of andere modellen wellicht beter geschikt zijn. Is de minister bereid om dit door wetenschappers te laten toetsen?

De ChristenUnie vraagt zich af of we met elkaar de ambitie van 6.000 MW wind op land gaan halen. Mijn fractie maakt zich daarover grote zorgen. Uit onderzoek blijkt dat ook andere belangen een rol spelen, waardoor veel locaties niet realistisch zijn. In het vergroten van het draagvlak voor het opwekken van windenergie op land ligt de grootste uitdaging. We kunnen dit niet realiseren zonder dat we daarbij ook regelingen opnemen voor de samenleving en voor de lokale bevolking. De ChristenUnie ziet graag dat hiervoor wettelijke regelingen worden opgesteld, zoals die in Denemarken bestaan. Door dit op te nemen in wet- en regelgeving, voorkomen wij rechtsongelijkheid en voorkomen wij dat de bevolking wordt overgeleverd aan de grenzen die projectontwikkelaars bepalen.

Bij het realiseren van wind op zee is het snel maken van keuzes belangrijk, anders halen we de doelen voor 2020 niet. Het heeft mij daarom verbaasd dat de minister niet al in 2013 stappen wil zetten in de aanbesteding. Op dit moment zijn er negen nog niet van SDE voorziene beschikte vergunningen voor projecten voor het opwekken van windenergie op zee. Door deze projecten van financiële middelen te voorzien, kan er in totaal 2.530 MW windenergie op zee worden gerealiseerd. Ik vraag de minister wat zijn tijdpad wat dit betreft is.

Mijn laatste punt gaat over duurzaam decentraal, maar dit punt is mede namens mijn fractie al door de woordvoerster van het CDA ingebracht.

Helaas moet ik nu dit overleg verlaten, maar ik kreeg zojuist het bericht dat een beleidsmedewerker van de ChristenUnie het overleg via het scherm zal volgen.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.