Datum:            30 november 2011

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. De ChristenUnie heeft afgelopen weekend een bezoek gebracht aan Egypte. Wij mochten de verkiezingen waarnemen. Wij hebben dat zo onopvallend mogelijk proberen te doen, maar wij werden toch aangezien voor spionnen. Ik kan hier bevestigen dat wij geen spionnen waren, want wij hadden ons netjes bij de Egyptische ambassadeur aangemeld en een visum gekregen.

Ook de afgelopen dagen zijn weer slachtoffers gevallen. Wij kregen net het bericht dat in Zuid-Egypte onder de kopten drie dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Daar is toch weer strijd tussen moslims en kopten. Ook op het Tahrirplein zijn weer schermutselingen geweest. Ik heb het plein een aantal keren mogen bezoeken. Op die momenten zag het er rustig uit, maar die rust kan elk moment omslaan. Dat hebben wij zelf ook gemerkt toen wij daar met mensen spraken. Je krijgt snel opstootjes met mensen die buitenlanders toch minder plezierig vinden, ook op dat plein. Dat zijn er echter maar enkelen. Iemand die ons bezoek niet wenste, gooide een steen tegen onze ruit, maar over het algemeen was men enthousiast om ons daar te zien en blij dat wij de verkiezingen waarnamen. Dat deden wij trouwens samen met andere organisaties zoals het Carter Center en Amnesty International. Gelukkig konden wij bij bijna alle stembureaus naar binnen om een kijkje te nemen. Het beeld was dat men daar zeer optimistisch en opgetogen was. Dit waren de eerste vrije verkiezingen en daar was men blij mee. Ik moet erbij zeggen dat ik geen schermutselingen heb gezien en ik heb dat ook niet van collega's gehoord. Ik onderschrijf de opmerking van een van de collega's hier: ook wij hebben gezien dat het flyeren doorging tot aan de poort. De Moslimbroederschap was heel actief met laptops voor de poort van de stembureaus om mensen te registreren en te helpen of om ze te adviseren toch vooral op de juiste kandidaat van de Moslimbroederschap te stemmen. Dat is een kanttekening, maar wij mogen blij zijn dat de verkiezingen rustig zijn verlopen. Ook gisteren is dat grotendeels het geval geweest.

De heer Ormel (CDA): Ik wil de ChristenUnie complimenteren met het feit dat zij tijdens de verkiezingen in Egypte ter plekke is gaan kijken hoe de gang van zaken is. Ik heb het interessante artikel van de heer Voordewind gelezen dat vanmorgen in een landelijk dagblad stond. Ik heb daar toch wel een vraag over. In dat artikel omschrijft hij het verkiezingsproces. De heer Voordewind uit daarin zijn zorgen, maar hij schrijft ook dat hij bezorgd is over het verslag dat door de Nederlandse media wordt gedaan over de situatie in Egypte. Hij noemt het "op z'n minst eenzijdig". Vindt de heer Voordewind dat de berichtgeving in Nederland van de situatie in Egypte niet goed is? Wat zou daaraan moeten veranderen?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Het is inderdaad waar. Terwijl wij daar verslag probeerden te doen van de penibele situatie van de kopten, werd in Nederland op het NOS journaal een rapportage uitgezonden van Lex Runderkamp, die beweerde dat de kopten de kerk in Zuid-Egypte zelf in brand hadden gestoken. Daar zijn uitgebreide rapporten over geschreven. Lex Runderkamp heeft twee mensen gesproken die anders beweerden, maar verder zijn er geen aanwijzingen dat de kopten die kerk zelf in brand zouden hebben gestoken. Ik kan ook geen enkele logische reden bedenken waarom kopten dat zouden doen. Heeft de minister dezelfde informatie als wij, namelijk dat moslims een koptische kerk in brand hebben gestoken? Ik geef de heer Ormel toe dat dit inderdaad heel verstorend werkt. Het suggereert immers iets totaal anders dan wat daar aan de hand is. Wij hebben daar ook met een weduwe gesproken. Haar man was bewaker van een andere kerk, die in mei in brand is gestoken. Hem was de keel doorgesneden. Dat soort trieste verhalen raakt je toch wel.

Ik maak mij grote zorgen over de situatie na de verkiezingen. De eerste verwachtingen zijn dat 40% zal stemmen voor de Moslimbroederschap. Wij hebben een kandidaat-Kamerlid van deze partij gesproken. Als je doorvraagt over de definitie van "godsdienstvrijheid", dan blijkt dat hij daar toch iets anders onder verstaat dan wij gewend zijn, namelijk het tot de islam bekeren van de christenen. Dat is in dat land toch niet gebruikelijk en dat zou je toch ook niet moeten wensen. De noodzaak tot het uitbouwen van kerken of tot het bouwen van nieuwe kerken zag hij niet: er waren toch inmiddels genoeg kerken en het aantal christenen stijgt niet. Dan zie je toch allerlei kanttekeningen bij het mooie beeld dat hij ons in het eerste uur probeerde voor te houden. Wij moeten dan ook alert zijn bij de uitslag van de verkiezingen en straks scherp zijn bij de voorwaarden die de minister steeds stelt aan het geven van hulp.

Over de gebeurtenissen in Maspiro moet ik de minister toch een uitgebreider verhaal vertellen. Dat zal ik in het rapport ook doen. Van bisschop Moussa hebben wij eenzelfde beeld gekregen als de minister. Spreek je echter met priesters uit de wijk zelf, die de spanningen tussen de islamisten en de kopten meemaken, dan krijg je toch een heel ander beeld. Daar heeft men absoluut geen vertrouwen in het onderzoek dat nu wordt gehouden naar het incident in Maspiro. Men heeft er geen vertrouwen in dat de daders ook daadwerkelijk worden berecht. Wil de minister ervoor blijven pleiten dat de daders bij het incident in Maspiro worden berecht?

De kopten hebben ook een ander probleem aangekaart en dat is dat het onderwijs in Egypte heel eenzijdig is. De geschiedenis van de koptische gemeenschap, de oudste gemeenschap in Egypte -- de kopten waren er eerder dan de moslims -- wordt helemaal genegeerd. Dat is ook een punt van zorg dat de minister aan de orde kan stellen. De Koranverzen worden in de staatsscholen in het lesprogramma verweven en moeten ook door de kopten uit het hoofd worden geleerd. Ik maak mij dus grote zorgen over de uitslag van de verkiezingen. Op een later moment zal ik daarover uitgebreid verslag doen.

Dan ga ik in op Syrië en de humanitaire corridor. Ik heb weinig vertrouwen in de sancties die misschien nog worden opgelegd. De Fransen spreken over een humanitaire corridor. Ik hoor graag de reactie daarop van de minister. Ook Turkije spreekt over een bufferzone. Wordt het niet tijd om een bufferzone à la Koerdistan in 1991, een no-flyzone, via de NAVO te garanderen?

Het vredesproces en Israël. Ik zie al dat daar op enig moment een eenheidsregering zal ontstaan. De woordvoerder van Hamas heeft gezegd dat Hamas binnen die eenheidsregering de voorwaarden van het kwartet in ieder geval niet zal onderschrijven. Dat leidt ook internationaal weer tot grote spanningen. Ik vraag de minister om daar heel alert op te zijn.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.