Bijdrage Joël Voordewind aan een plenair debat met minister Blok van Buitenlandse Zaken en minister Bijleveld-Schouten van Defensie

Kamerstuknr. 33 694

De heer Voordewind (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. Het leek wel alsof we getuige waren van een slechte versie van een James Bondserie toen we zagen hoe de vier mensen probeerden om het wifinetwerk van de OPCW te hacken. Dat zou je bijna denken, ware het niet dat het gaat om een grove schending van de integriteit van een belangrijk internationaal orgaan: de OPCW, de organisatie die chemische wapens en de inzet daarvan moet controleren. Ik vraag aan de ministers of er inmiddels Russische repercussies zijn geweest nadat de vier mensen zijn uitgezet door Nederland. We weten van eerdere acties dat dat weer kan leiden tot tegenacties. Kan de minister daar wat over zeggen?

Is het openbaar maken van dergelijke spionageacties een tactiek die we vanaf nu vaker gaan inzetten? Het gebeurde nu voor het eerst, en terecht. Ik steun het kabinet in die actie, want dit ging echt alle perken te buiten. Was dit nu eenmalig of zegt de minister dat we dit nog weleens vaker kunnen gaan gebruiken om de Russen af te schrikken? Kan de minister overigens ook iets zeggen over in hoeverre andere landen proberen in te breken op systemen in Nederland, bijvoorbeeld China of Iran? Overweegt de minister dergelijke acties ook openbaar te maken?

Klopt het dat er al voor de verijdelde cyberinbraakpoging op de parkeerplaats in Den Haag vanuit Rusland geprobeerd is om in te breken in de systemen van de OPCW? Zijn er sindsdien misschien nog andere hackpogingen gedaan? Klopt het dat de vijfde persoon op de foto die op Schiphol werd gemaakt een medewerker was van de Russische ambassade hier in Den Haag? Wat is er sinds de hackpoging veranderd in de relatie met Rusland en specifiek in de omgang met de Russische ambassade?

Verklaart de minister deze Russische cyberactie ook als een soort verkapte erkenning van de Russische betrokkenheid bij het gebruik van chemische wapens in Syrië? Ziet hij daar een link? Waarom zouden de Russen dat anders hebben gedaan? Een zelfde vraag kan gesteld worden met betrekking tot het onderzoek naar de aanslag op de vlucht MH17. We weten nu dat Russische spionnen zowel in Nederland als in Maleisië geprobeerd hebben om informatie te bemachtigen. Waarom zouden ze dat op deze manier doen als volgens hen er totaal geen Russische betrokkenheid zou zijn bij het neerhalen van de MH17? Is de minister het met mij eens dat dit de Russische rol hierin alleen maar onderstreept?

Voorzitter. Dan de belangrijkste vraag: wat moet nou onze reactie verder zijn? De Europese Raad heeft inmiddels de economische en financiële sancties tegen Rusland verlengd tot en met juli 2019. Dat is een goede zaak. Wij zien daar ook alle aanleiding toe, maar wat gebeurt er nu naar aanleiding van deze cyberacties? Gaat dat cybersanctieregime nu ook echt van start? Ziet de minister van Buitenlandse Zaken daar genoeg steun voor in de Europese Unie? Wanneer verwacht hij een besluit op dat punt?

Dan citeer ik ten slotte nog graag uit de brief van de minister van Defensie van 19 oktober, die naar aanleiding van deze kwestie is gestuurd: "De nieuwe veiligheidscontext vereist een herijking waarbij Europa en het westen zichzelf beter equiperen om de internationale rechtsorde te kunnen beschermen met (…) machts- en drukmiddelen. Onze veiligheid staat voorop (…)."

Voorzitter. Ik ben het helemaal eens met de minister van Defensie, maar hoe denkt de minister van Buitenlandse Zaken hierover in het kader van het commerciële project North Stream 2? Is de minister het met mij eens dat de aanleg van deze gaspijplijn niet helpt om Europa beter te equiperen om de internationale rechtsorde te beschermen tegen economische machts- en drukmiddelen? Verwacht de minister nog een succesvolle uitkomst van het overleg tussen Rusland, Oekraïne en de EU over het behoud van de gasdoorvoer door Oekraïne?

Voorzitter, tot slot. We moeten Rusland ondanks alles duidelijk maken, in woord en in daad, dat het Westen geen vijand is en wil zijn van Rusland. Maar zolang Rusland zich zo roekeloos en agressief blijft opstellen, zo lang Rusland het Westen wél als vijand behandelt, past geen andere opstelling van onze kant dan samen met onze bondgenoten ons inderdaad beter te equiperen om de internationale rechtsorde te kunnen beschermen.

Ondanks dat wens ik iedereen alvast een gezegende kerst.

De voorzitter:
Dank u wel, meneer Voordewind.

Meer informatie