... wil ook dat Nederland zelf meer doet om ontwijkingsconstructies aan te pakken. En tegelijkertijd moeten we erkennen dat we er met regelgeving alleen niet komen. Uiteindelijk is er ook een mentaliteitsverandering nodig: niet alles wat volgens de letter van de wet mag, is ook gewenst.

Jezus zei: ‘Geef wat van de keizer is aan de keizer, en geef aan God wat God toebehoort.’ Dit gebod wordt vandaag door velen genegeerd. De Europese Commissie berekende dat in de EU bijna duizend miljard euro per jaar verloren gaat door belastingontduiking en –ontwijking. Dat is meer dan het bruto nationaal product van Nederland!

We wisten altijd al dat belastingopbrengsten verloren gingen door zwart werken, of door zwartspaarders in landen als Zwitserland en Luxemburg. De zwartspaarders zijn inmiddels met succes aangepakt, mede door het opheffen van het bankgeheim in veel landen. Maar als LuxLeaks en de Panama Papers iets duidelijk hebben gemaakt, dan is het wel de rol die Nederland en andere Europese landen spelen bij het faciliteren van belastingontwijking. In plaats van belastingontwijking tegen te gaan, werkt de Nederlandse belastingdienst het juist in de hand. Zo maakt de Nederlandse belastingdienst maar wat graag belastingafspraken met grote bedrijven of rijke artiesten zodat zij kunnen rekenen op gunstige belastingtarieven.

En door het uitgebreide Nederlandse belastingverdragennetwerk is het eenvoudig voor Nederlandse ‘brievenbusfirma’s’ om geld door te sluizen naar belastingparadijzen als Panama zodat zij daar zo weinig mogelijk belasting betalen. De belastingverdragen zijn bedoeld om dubbele belasting te voorkomen. Maar Nederland heeft ook verdragen met veel landen die op de Europese zwarte lijst van belastingparadijzen staan, zoals de Britse Maagdeneilanden, Guernsey en Panama. Deze verdragen leiden er in de praktijk juist toe dat bedrijven en particulieren nauwelijks belasting betalen, ook omdat belastingautoriteiten in die landen weinig zicht hebben op deze bedrijven. Dit roept de vraag op of de verdragen met deze landen wel stroken met de Europese en Nederlandse inzet om belastingontwijking aan te pakken. Voordat we andere landen bestempelen als belastingparadijs moeten we eerst de hand in eigen boezem steken.

Zoals gezegd worden er in Europa stappen gezet om belastingontwijking tegen te gaan. De ChristenUnie wil dat in Nederland en op Europees niveau verdere afspraken worden gemaakt over informatie-uitwisseling tussen belastingdiensten zodat het verschuiven van winsten en vermogens naar landen met lage tarieven wordt tegengegaan. Ook moeten we goed nadenken over uitzonderingen en aftrekposten waarmee soms meer dan de helft van belastbare inkomsten worden vrijgesteld. Helpt ons belastingbeleid om bedrijven innovatiever te maken en meer banen te genereren, of helpt het fiscale specialisten om creatiever te worden?

De Europese aanpak mag wat ons betreft niet leiden tot een harmonisatie van belastingtarieven. Elk land heeft weer andere beleidsprioriteiten en probeert deze fiscaal aan te sturen. En als een land een efficiënt overheidsapparaat bouwt, heeft het minder belastingen nodig. Dat is prima. Maar de absurde praktijk dat landen zoveel mogelijk geld door hun land laten stromen om nog paar euro extra van de belastingdienst van het buurland in te pikken moet stoppen. Belasting hoort te worden betaald waar winst en inkomen wordt verkregen.

Natuurlijk zullen knappe koppen altijd een manier vinden om minder belasting te betalen. Daarom moeten we met elkaar ook blijven hameren op de morele plicht van het betalen van belasting, voor bedrijven, burgers, maar ook voor de overheid. Belasting betalen is een investering, in een land, in mensen. Wie belasting betaalt geeft vertrouwen, maar heeft ook recht op verantwoording. Misschien is het tijd om belastingdiscipline toe te voegen aan het idee van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Tegelijk horen de overheid en politici ook te laten zien dat ze goede rentmeesters zijn. De Bijbelse boodschap over verantwoordelijk omgaan met geld blijft daarmee volledig relevant.

Peter van Dalen, lid van het Europees Parlement namens ChristenUnie-SGP

Carola Schouten, Tweede Kamerlid ChristenUnie