Datum:           22 april 2015

De heer Voordewind (ChristenUnie):
Voorzitter. Geen stille tocht, geen protestmars, geen "je suis réfugié", geen namen. Wel cijfers, soms gezichten op het journaal. Weer 1.800 anonieme doden in de begraafplaats die de Middellandse Zee heet. Mannen, vrouwen, kinderen, we kennen ze niet. Het zijn anonieme drama's. Iemands kind komt niet meer thuis, iemands vader heeft het niet gehaald, iemands vrouw is omgekomen. De beelden van de levenloze lichamen die uit het water of uit de overvolle boten worden gehaald, zijn inmiddels de hele wereld overgegaan. Over hen hebben we het vandaag, over de 500.000 tot 1 miljoen vluchtelingen die op dit moment nog klaarstaan om mogelijk die levensgevaarlijke oversteek te willen maken.

De kernvraag tijdens de extra ingelaste EU-top is: wie voelt zich nu verantwoordelijk? Niet alleen nu maar ook als de camera's misschien weer naar een andere ramp gaan. Ook de fractie van de ChristenUnie is opgelucht dat de EU eindelijk in beweging lijkt te komen. De overgang van Mare Nostrum, waarbij de mens nog centraal stond, naar operatie Triton, die ertoe diende om de Europese belangen te bewaken, heeft catastrofaal uitgewerkt. Het morele kompas van Europa is ontwricht.

En wat is nu de inzet van Nederland? Nederland heeft onder meer opgeroepen tot het instellen van Search-and-Rescue-activiteiten. Dat mag volgens het kabinet dan overigens weer niet leiden tot een aanzuigende werking. Ook hier komt de achilleshiel van het kabinet tot uiting. Hoe ziet de minister-president dit concreet voor zich? Het tienpuntenplan van de EU zoals gepresenteerd in de media, bevat elementen waar de ChristenUnie achter kan staan. Het zal echter aankomen op de concrete uitwerking. De staatssecretaris heeft net een aantal aanzetten daartoe gedaan, waar ik op zal ingaan.

De verantwoordelijke commissaris kondigde aan dat Frontex het aantal operaties zal verdubbelen. Dat klinkt daadkrachtig, maar we moeten afwachten of het mandaat van die missie straks ook verandert. Gaan wij daadwerkelijk ook weer mensen redden en staat dat in het mandaat, zoals dat bij Mare Nostrum ook het geval was? Gaan we ook die humanitaire capaciteit op de Middellandse Zee verdubbelen?

In de brief wordt ook gesproken over politieke oplossingen. Welke extra maatregelen gaat de EU nemen ten aanzien van Libië? Wat is de Nederlandse inzet? Wat vindt de minister-president van het voorstel van Rob de Wijk om tot een humanitaire en militaire missie met safe havens in Libië te komen? Kan de minister-president hierop reageren? Het zou misschien gecombineerd kunnen worden met een harde aanpak van de mensensmokkelaars, vergelijkbaar met die zo succesvolle missie tegen piraterij.

De opvang in de regio is allang geen reëel alternatief meer voor veel vluchtelingen. In Libanon zijn de afgelopen winter weer mensen — kinderen en ouderen — gestorven door de kou. Serieus werk maken van opvang in de regio houdt in dat we moeten komen tot een menswaardige opvang, dat verkrachtingen van vrouwen voorkomen worden, dat mensen toegang tot onderwijs en zorg in de gastlanden krijgen. Gaat het Nederlandse kabinet daar ook op inzetten? Als er werk wordt gemaakt van opvang in de regio, is Nederland dan ook bereid om er samen met andere landen alsnog extra geld voor vrij te maken? Dat heeft het kabinet samen met de constructieve drie vorig jaar gedaan. Toen is er 570 miljoen euro aan besteed. Dat is echter niet genoeg.

Ik heb ook een vraag over het uitnodigingsbeleid. Van de 1 miljoen mensen die op drift zijn, worden er 500 uitgenodigd om zich hier te vestigen. In deze Kamer is recent een motie aangenomen om dat aantal uit te breiden naar 750. Zelfs die motie is niet uitgevoerd. Wat gaat de Nederlandse regering onder deze omstandigheden doen om wel minstens 250 mensen extra uit te nodigen?

Ten slotte heb ik een vraag over de humanitaire visa. Eerder was het wel mogelijk om die te verlenen. Dat is nu gestopt. Juist in deze situatie kan het verlenen van meer humanitaire visa ertoe leiden dat handelswaar uit handen van de mensensmokkelaars blijft. Ik ken mensen in Nederland die dolgraag hun familie uit Syrië zouden willen laten overkomen, al is het maar een aantal maanden. Hebben wij mogelijkheden om te voorkomen dat deze mensen de zee op worden gestuurd? Ik wacht graag de reactie van het kabinet op deze vragen af.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.