Zowel grenzen als structuur van Europa vereisen afbakening

Machinist zonder exacte planning kan reiziger moeilijk op z’n gemak stellen

Geplaatst: 23-4-2004 | 12:31 Laatst gewijzigd: 23-4-2004 | 12:31

Het vormen van een visie op de grenzen van Europa, maar ook op de structuur van de EU, is volgens drs. B. Belder en drs. D. J. Diepenbroek van wezenlijk belang. Kan bijvoorbeeld Turkije lid worden?

Waarheen met Europa? Dit is de vraag die zaterdag centraal zal staan op het congres van de eurofractie ChristenUnie-SGP. Een actuele vraag, met de uitbreiding van de Europese Unie voor de deur. Nog enkele dagen en de EU heeft geen 15 maar 25 lidstaten. De vraag is even actueel wanneer Europa aan het einde van dit jaar onder het Nederlandse voorzitterschap duidelijkheid moet geven over de toetreding van Turkije. Hij is bovendien actueel voor een Europa dat zich moet uitspreken over de tekst van een Europese grondwet.

Waarheen met Europa? Dat is een vraag naar het eindstation van Europa. Waar liggen de grenzen van Europa en welke landen kunnen nog lid worden van de Europese Unie?

Turkije

Op dit moment wordt deze vraag vooral gesteld met betrekking tot de toetreding van Turkije. Een land met een islamitische cultuur, dat grotendeels buiten Europa ligt. Een land waar rechten van etnische en religieuze minderheden in het gedrang zijn en het leger een onacceptabel grote rol op het politieke toneel vervult. De eurofractie ChristenUnie-SGP wijst er voortdurend op dat toetreding van Turkije geen goede zaak is.

Kan een land dat grotendeels buiten Europa ligt lid worden van de Europese Unie? Voorstanders van toetreding van Turkije proberen dat aannemelijk te maken. Zij voeren hiervoor aan dat Europa een waardegemeenschap is en dat elk land dat deze waarden erkent, lid kan worden. Men vergeet dat op basis van dit criterium ieder land in de wereld op termijn wel lid kan worden.

Ook het noemen van de islamitische cultuur van het land is bij voorstanders van toetreding taboe. Europa mag niet zo arrogant zijn om enkele godsdiensten te bevoordelen. Bovendien wonen er inmiddels miljoenen moslims binnen de grenzen van de Europese Unie. .

Godsdienst privé-zaak

Het punt van de islam raakt ook het christendom. De mogelijke toetreding van Turkije staat in direct verband met de verwijzing naar de Joods-christelijke waarden in de tekst van de Europese grondwet. Velen vinden zo’n verwijzing onacceptabel. Ze is arrogant en stoot de Turken onnodig voor het hoofd. De Europese Unie moet het principe van scheiding van kerk en staat in ere houden. Dit principe verdraagt zich niet met het noemen van slechts twee religies. Godsdienst is een privé-zaak en hoort niet thuis in het publieke domein, aldus een rijtje argumenten.

De eurofractie ChristenUnie-SGP wijst erop dat deze redenering niet deugt. De overtuigingen van socialist en liberaal mogen in alle openheid beleden worden, maar dit geldt niet voor de christelijke overtuiging. In dat geval is overtuiging opeens een persoonlijke zaak geworden.

Scheiding van kerk en staat betekent dat zij beide hun eigen plaats hebben en niet dat de overheid neutraal moet zijn. Dat kan ook niet, zeker niet als gepleit wordt voor een Europa als waardegemeenschap. De scheiding van kerk en staat mag nooit gebruikt worden om geloof en politiek te scheiden. Door het geloof in de levende God naar de privé-sfeer te verdringen, krijgt de antireligie van socialisme en liberalisme in het publieke domein ruim baan.

Uniestructuur

Waarheen met Europa? Deze vraag heeft niet alleen betrekking op de toekomstige grenzen van de Europese Unie, maar ook op de vraag hoe Europa in de toekomst moet functioneren. Beslissingen nemen met vijftien landen is niet eenvoudig, gelet op de onenigheid rond Irak, de handhaving van het stabiliteitspact en de vaststelling van de tekst van de Europese grondwet. Binnen een EU van 25 landen zal dit alleen maar moeilijker worden. De Unie heeft daarom een passende structuur nodig, zodat het geheel werkbaar blijft.

De conventie heeft gedurende veertien maanden vergaderd en heeft in de vorm van een Europese grondwet een blauwdruk voor de EU geformuleerd. Op 12 en 13 december is gebleken dat niet iedereen in Europa het erover eens is waar het in Europa naartoe moet en met welke snelheid dit traject moet worden afgelegd.

Velen zien Europa als een rijdende trein. Het reisdoel en de snelheid van reizen worden bepaald in de locomotief. Het is echter niet duidelijk of de machinist van reisdoel en snelheid op de hoogte is. Als zelfs de machinist geen exacte planning heeft, wat voor idee moet de passagier -zeg de kiezer- dan hebben? Europa lijkt op deze manier op een autonoom proces, waar noch burger noch politicus greep op heeft. Deze gedachte vindt de eurofractie ChristenUnie-SGP onbevredigend. Er moet nagedacht worden over het einddoel van Europa, hoe irrelevant deze vraag volgens sommigen ook is.

Late bezinning

Visievorming is in dit verband essentieel. Het is niet uit te leggen dat Europa in een onverantwoord tempo de tekst voor een Europese grondwet moet goedkeuren, omdat de huidige structuur niet passend is voor een EU van 25 landen. Terwijl de uitbreiding van de EU richting Oost-Europa al tien jaar boven de markt zweeft, kwam de bezinning over een passende structuur nauwelijks een jaar voor de datum van toetreding op gang. Deze situatie had voorkomen kunnen worden door een integrale bezinning op de omvang van de EU in relatie tot de structuur. Visie op de begrenzing van Europa in combinatie met een bijpassende structuur voorkomt dat de EU in de toekomst wederom vervalt in ad-hocbeslissingen, die genomen moeten worden onder grote tijdsdruk.

De eurofractie ChristenUnie-SGP is betrokken bij dit proces van visievorming. Visie op de grenzen van Europa, maar ook op de structuur van de EU. Het congres zaterdag is een middel om antwoorden te vinden op vragen over de geografische grenzen van Europa, de Europese grondwet en de obstakels op weg naar een EU die politiek geloofwaardig is en blijft voor de burgers van de lidstaten. Een noodzakelijke legitimiteit op grond van de effectiviteit en het nut van de Unie.

De auteurs zijn respectievelijk europarlementariër voor de fractie ChristenUnie-SGP en beleidsmedewerker bij deze fractie.