Nieuwe kansen
‘Ik wil ook aan mijn leven beginnen. Een baan, een huis een gezin. Maar helaas begin ik met een flinke schuld.’ Het zijn de woorden van een stoere kerel van eind 20 die ik spreek op Hogeschool Windesheim tijdens een bezoek afgelopen vrijdag dat in het teken staat van studentenwelzijn.
Aan een tafel met zijn decaan en een medestudent, vertelt hij openhartig welke tegenslagen hij had in zijn leven. En hoe hij zich een weg omhoog vocht via MBO 1, 2 en 3 naar het HBO. Onderweg gaf hij een paar keer bijna de moed op, maar door goede begeleiding en vooral veel, heel veel doorzettingsvermogen gaat hij binnenkort afstuderen. Een vechter, waar ik veel respect voor heb. Hij ziet nieuwe kansen in zijn leven en die gun ik hem zeer.
Tegelijkertijd is hij een van de jongeren die door de samenleving wordt opgezadeld met een studieschuld.
De invoering van het leenstelsel door het vorige kabinet is en blijft een keus die jongeren schaadt. Wij waren en zijn tegen dit schuldenstelsel. We geloven in een samenleving waarin verschillende generaties solidair zijn met elkaar. We willen jongeren de kans geven om te werken aan hun toekomst en daarmee die van Nederland. Het leenstelsel staat haaks op solidariteit tussen de generaties en is onrechtvaardig tegenover jongeren. De schuld hangt als een molensteen om de nek van jongeren, het belemmert de doorstroming van MBO naar HBO, het kopen van een huis wordt moeilijker en het werpt een drempel op om te studeren voor jongeren uit een gezin met een kleine beurs.
Mijn overtuiging is dat het systeem waarbij jongeren zich in de schulden moeten steken, zijn langste tijd heeft gehad.
En de afgelopen maanden en dagen is die overtuiging alleen maar sterker geworden. In februari slaagden we erin om een groep bevlogen jongerenorganisaties bij elkaar te brengen in Coalitie-Y. Met deze groep van CNV Jongeren, Perspectief, JOB, ISO, LSVB en de NJR werken we nu aan plannen om jongeren perspectief te bieden voor de woningmarkt, de arbeidsmarkt, inspraak en het onderwijs. Samen gaan we ons hard maken voor de afschaffing van dit leenstelsel.
Die samenwerking biedt nieuwe kansen voor jongeren.
In de afgelopen dagen kwam ook een van de architecten van het leenstelsel tot een nieuw inzicht. GroenLinks trok zijn handen van dit schuldensysteem af. Ik waardeer het dat GroenLinks, die destijds het leenstelsel mede bedacht, zich door de feiten laat overtuigen van de schadelijke werking van dit systeem.
Die wending biedt nieuwe kansen voor jongeren. Er komen kansen om echt te werken aan perspectief en dit schuldensysteem af te schaffen.
Tegelijkertijd zijn er met VVD, D66 en PvdA nog drie partijen over die achter dit stelsel blijven staan. Met twee van die partijen vormen we nu een coalitie. We hebben tijdens de formatie geprobeerd het stelsel aan te passen, maar in de Tweede Kamer was geen meerderheid voor afschaffing en ook in de coalitie moesten we tegen de klippen op vechten.
Wat tijdens de formatie wel lukte was de afspraak dat we door het halveren van het collegegeld in het eerste jaar de impact van het leenstelsel zouden verminderen. Een eerste stap in de goede richting en reden om me aan mijn woord te houden dat ik heb gegeven aan het regeerakkoord. Maar voor ons is dat zeker nog niet het einddoel. En dus zal ik altijd de mogelijkheid zoeken om waar mogelijk ook in overleg met de coalitiepartijen te bekijken wat we wel kunnen doen.
Maar er is meer werk aan de winkel. Het is nu belangrijk om nog bredere steun te vinden voor een goed alternatief. Want dit stelsel moet van tafel, op z’n laatst bij de volgende formatie. Dan moeten we ook werk maken van ondersteuning van jongeren die nu de dupe zijn van dit stelsel. Daarom heb ik GroenLinks uitgenodigd om na hun nieuwe inzichten samen met ons na te denken over een beter stelsel waarin jongeren perspectief krijgen.
Daarom denk ik met de jongerenorganisaties na over een alternatief stelsel, maar ook hoe we de jongste generatie op andere manieren ondersteuning bieden. Dan gaat het bijvoorbeeld over de kans op een stabiele baan en het perspectief dat een jongere kans maakt op een fijn huis om te wonen. Maar ook om de noodzakelijke hulp tijdens de studietijd, waardoor jongeren in de knel weer hoop krijgen.
Want onderzoek na onderzoek laat zien dat de problemen voor jongeren breder zijn dan het leenstelsel. Deze week nog bracht het CBS cijfers naar buiten waaruit blijkt dat de twintigers van nu steeds later stappen zetten in hun leven. Schulden, korte contracten, onbetaalbare huizen zijn een aantal factoren waardoor ze steeds ‘later beginnen aan hun leven’, zoals die student in Zwolle het noemde. De samenleving legt een onrechtvaardig hoge druk bij hen neer.
Dat wil ik doorbreken en samen met die jongeren zelf, samen met andere partijen die mee willen doen is dat mogelijk. We kunnen iets veranderen en we gaan iets veranderen. Nu dat besef doorbreekt en die steun voor jongeren groeit, zie ik nieuwe kansen voor deze generatie jongeren.
Ze verdienen het.
