Datum:            2 juli 2014

De heer Segers (ChristenUnie): Voorzitter. Als het gaat om terugkerende jihadstrijders, is er een precedent, en dat is een heel zorgwekkend precedent. 25 jaar geleden kwamen er ook jihadstrijders terug. Destijds kwamen zij uit Afghanistan en zij gingen terug naar landen als Egypte en Algerije. Dat was het begin van tien jaar ellende in die landen, met veel moord en doodslag. Als dat ons voorland is, kunnen wij alleen met angst en beven naar de toekomst kijken en moeten wij het ergste vrezen.

Ik vraag de vertegenwoordigers van het kabinet om een klein moment van zelfreflectie te betrachten ten aanzien van de dubbele signalen die Nederland heeft afgegeven. Nederland heeft gezegd: de opstand tegen Assad is gerechtvaardigd en legitiem. Toen jongeren uit Nederland gingen deelnemen aan de opstand tegen Assad, werden wij opeens heel erg zenuwachtig en vonden wij dat verschrikkelijk. Hebben wij geen dubbele signalen afgegeven wat betreft de strijd in Syrië?

Twee weken geleden had ik een zeer bijzonder en heel hoopgevend gesprek met een ex-lid van de Hofstadgroep. Zij is radicaal veranderd. Zo radicaal als zij eerst was in haar ideeën omtrent de jihad, zo radicaal heeft zij daarvan nu afstand genomen. De heer Van Raak vroeg of wij in gedachten, in hersens konden kijken. Dat kunnen wij niet, maar wij weten wel dat gedachten kunnen veranderen. Dit gesprek liet dat zien. Het heeft dus zin om gedachten te bestrijden en er iets tegenover te plaatsen. De betrokken vrouw was van gedachten veranderd in de gevangenis in Vught. Daar kwam zij in contact met geestelijk verzorgers die haar materiaal aanreikten, boeken aanreikten. Zij is gaan nadenken en lezen. Dit brengt mij op een belangrijk punt. In de strijd tegen jihadisme en jihadreizigers, moeten wij niet alleen hopen op repressie. Wij moeten inderdaad paspoorten afpakken en steeds een spaak in het wiel steken als mensen willen weggaan en willen meedoen aan die strijd, maar minstens zo belangrijk is preventie. Wij moeten voorkomen dat mensen op die gedachten komen en zover komen om te willen afreizen. Daarin hebben wij potentieel heel veel bondgenoten in de islamitische gemeenschap, dat zeg ik de PvdA-fractie na.

Maar ik vraag om nog een moment van zelfreflectie. Laten we een vergelijking maken met de periode in 2008 toen Fitna dreigde te worden uitgebracht. Rotterdamse ambtenaren -- ik kijk even in de richting van minister Opstelten -- vertelden mij toen dat zij van tevoren wisten dat er niets zou gebeuren. Dit wisten zij omdat zij ontzettend goede contacten hadden in de gemeenschap. Ik ben bang dat wij in deze context terrein hebben verloren. In de nota over de transformatie van het jihadisme gaat het over ongrijpbaarheid, over jongeren op wie wij geen grip hebben en van wie wij het niet weten als zij willen afreizen en over ouders die geen grip hebben op jongeren. Ik ben bang dat wij de kennis die wij hadden in 2008, nu niet hebben als het gaat om jihadisme. Moeten wij niet veel meer investeren in die preventie? Ik zie dat terug in de integrale aanpak, maar tegelijkertijd dreigt er een bezuiniging op de geestelijke verzorging, die zo van belang was voor dat ex-lid van de Hofstadgroep. Ik denk ook aan een lokale aanpak, de rol van burgemeesters, gesprekken met moskeebesturen en met imams, een actieve dialoog. Nogmaals, repressie is belangrijk en ik ben bijna ongezien voor elk voorstel om die repressie op te voeren, maar minstens zo belangrijk is de preventie. Ik vraag dus graag om een moment van zelfreflectie bij het trekken van de parallel tussen die Fitnatijd en de huidige tijd.

Wat betreft de bezuinigingen op de AIVD spreek ik iedereen na die zegt: mooi dat dat voor een deel is teruggedraaid. Ook mijn vraag is echter: waarom 25 miljoen? Zit daar enige ratio achter? Kunnen wij dat controleren en kunnen wij daar op de een of andere manier een verhaal bij horen? Ook hoor ik graag een reactie op een uitlating van iemand die nauw bij de diensten is betrokken en verzuchtte: de beste mensen zijn al weg. Dat zou ontzettend pijnlijk zijn.

Ik stel nog een paar losse vragen. De eerste gaat over de rol van Turkije evenals van landen als Qatar en Saudi-Arabië, met andere woorden de internationale context van het jihadisme. Spreken wij deze landen aan op hun verantwoordelijkheid? Ze spelen alle drie een rol in dit globale conflict.

De link naar een motie die door mij is ingediend en die is aangenomen, is snel gelegd. Deze motie betrof de buitenlandse financiering van geestelijke instellingen hier die op de achtergrond mogelijk een jihadistische agenda hebben. Daarnaar wordt onderzoek gedaan. Minister Asscher is daarmee bezig. Dit duurt echter al heel lang. Wanneer komen de resultaten daarvan en krijgen wij daarover meer te weten? Hoe wordt de motie verder uitgevoerd?

Mag je met een ISIS-vlag wapperen? Wij zijn heel kritisch op symbolen, denk bijvoorbeeld aan het hakenkruis. Deze strijd heeft nu een zo gewelddadig, gruwelijk karakter dat de parallel tussen de ISIS-vlag en zulke andere symbolen snel te trekken is.

De heer Dijkhoff stelde al een vraag over het delen van jihadistische video's. Waar houdt de vrijheid van meningsuiting op en waar begint haat zaaien en het aanmoedigen van geweld? Ik sluit me bij die vraag aan.

Mijn volgende vraag gaat over de heer Khoulani, die in Den Haag vertegenwoordiger is van een partij die haar sympathie of haar begrip voor ISIS heeft geuit. Nu wil hij doodleuk een school starten in Amsterdam. Wij moeten daarop toch ontzettend kritisch zijn; ik weet dat de PvdA-fractie hierop ook kritisch is geweest. Kan datgene wat hij wil? Hebben wij dit in het vizier? Dit stuit mij ongelooflijk tegen de borst.

Wat is de juridische consequentie van het zweren van trouw aan ISIS, een eed zweren, loyaliteit beloven aan ISIS? Is dat landverraad? Is het een reden om in te grijpen?

Mijn laatste vraag betreft de ronselaars. Ik lees de naam Abu Moussa, die in Den Haag bezig zou zijn. Het is trouwens iemand met twee vrouwen; mag dat? Er zijn heel veel aangiften gedaan naar aanleiding van zijn praktijken. Ouders maken zich grote zorgen en zij hebben er echt geen begrip voor dat die man nog steeds vrij rondloopt, dat er filmpjes met de ISIS-vlag worden opgeladen en dat die gewoon te zien zijn. Dat is toch heel curieus? Wij hoeven hierop niet heel specifiek in te gaan, maar zitten wij hier werkelijk bovenop? Die ronselaars hebben wat mij betreft nog veel te veel ruimte.

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl.