Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid

Kamerstuknr. 29911

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. 18,9 miljard euro: het is een minimumschatting van de totale, wereldwijde omzet van alleen al in Nederland geproduceerde amfetaminen en xtc. Dat bedrag is ruim 6 miljard meer dan de totale begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het geeft iets weer van de enorme geldstromen die er rondgaan in de onderwereld en waarvan de ondermijnende gevolgen aan de oppervlakte komen. Dat zien we in onze grensprovincies, maar ook waar het gaat om de bedreigde burgemeesters, waar we het gisteren over hadden in de plenaire zaal. Er zijn liquidaties op klaarlichte dag en drugsafval stroomt over de straten.

Voorzitter. In dat ondermijningsklimaat, met name waar het gaat om de markt voor synthetische drugs, spreekt de Politieacademie van een Nederlandse drie-eenheid die dit zo aantrekkelijk maakt: de prijs-kwaliteitverhouding, de kleine of bescheiden pakkans voor de kopstukken en de relatief lage strafmaat. Kan de minister ingaan op de aanpak van deze drie pijlers, in het bijzonder op de relatief lage strafmaat? Ik heb die laatste aanbeveling namelijk niet teruggezien in de beleidsreactie.

Voorzitter. We moeten voorkomen dat, zoals de Politieacademie het zegt, we enkel een deuk slaan in een steeds groter wordende boterberg. Hoe voorkomen we dat de maatregelen die op basis van de eenmalige financiering worden getroffen, slechts een tijdelijk effect hebben, namelijk voor de duur van de middelen? Ik heb het dan bijvoorbeeld over de aanpak in de verschillende havensteden. Wordt in de uitwerking van de ondermijningsaanpak van de minister ook toegewerkt naar een blijvende impact op de structurele infrastructuur? Graag een reactie.

Voorzitter. Ik noemde het drugsafval al even kort. In het eerste halfjaar van vorig jaar alleen al werden er 150 dumpingen geregistreerd. De kosten voor burgers kunnen soms wel oplopen tot tienduizenden euro's. Dat geldt niet alleen voor het zuiden van het land. Ook in Gelderland, verder naar het oosten, en in het noorden van het land komt dit voor. Ik sluit mij aan bij collega's die hier aandacht voor hebben gevraagd. We zullen nu echt werk moeten maken van die landelijke regeling, zodat de particulieren in ieder geval worden ontzorgd en zij niet opdraaien voor de kosten. Hoe beoordeelt de minister de uitspraak van de Raad van State en de zorgplicht die hier ligt voor de overheid? Ik heb begrepen dat de onderhandelingen hierover in een impasse zitten. Ik wil heel graag een toelichting van de minister hierop. Ik sluit me aan bij de opmerkingen en vragen van collega's over hoe we het afgepakte criminele geld hiervoor kunnen inzetten.

Voorzitter. Als we het hebben over ondermijning en drugscriminaliteit, roept dat natuurlijk de vraag op naar die grote zware jongens, maar ook naar de loopjongens die hierin worden meegenomen. Daar zitten soms ook jongeren bij die door sociaal-maatschappelijke factoren op het verkeerde pad komen en in de figuurlijke, maar soms ook letterlijke, schotlinie terechtkomen. Zij komen ook na het uitvoeren van een straf vaak weer terecht in de drugscriminaliteit, eigenlijk omdat het zo gemakkelijk is om daarin terug te vallen en omdat er weinig perspectief is voor hen. Ik vind dat we hier aandacht voor moeten hebben. We spreken ook met de minister voor Rechtsbescherming over de terugkeer naar de samenleving als mensen uit de gevangenis komen. Er zijn stichtingen, zoals de Stichting Herstel die in Amsterdam en Den Helder goed werk heeft verricht, om deze jongeren uit die vicieuze cirkel te halen met een stevige en onorthodoxe aanpak, zoals zij het zelf omschrijven. Dat biedt niet alleen hun perspectief, maar het perkt ook de bewegingsruimte van de drugsbazen in, want zij hebben geen stromannen meer om het vuile werk op te knappen. Ik wil heel graag weten hoe de minister hiertegen aankijkt en of hij bereid is meer ruimte te bieden voor dit soort initiatieven. Hoe ziet hij dit in het licht van zijn ondermijningsaanpak?

Voorzitter. Ik wil aandacht vragen voor de ombudsman in Amsterdam, die een aantal maanden ondergedoken is geweest in het Wallengebied en daar een rapport over heeft geschreven, Feesten of Beesten?, waarin hij inzichtelijk heeft gemaakt wat de consequenties zijn van ondermijning. Ook heeft hij een aantal aanbevelingen gedaan, waarvoor ik aandacht wil vragen. Hij constateert onder andere dat uitvoeringsdiensten en inspecties van de lokale overheid, maar ook de rijksoverheid, gewoon langs elkaar heen werken. Iedereen komt in een pand en ziet wat daar mis is, maar iedereen houdt zich bezig met het eigen stukje waar hij verantwoordelijk voor is. Dat zou niet moeten. Het draagt niet bij aan een effectieve aanpak. Hoe kijkt de minister hiertegen aan? Staat hij ervoor open om naar de aanbevelingen van de ombudsman te kijken? Een ander punt dat de ombudsman daar heeft aangehaald, is het aantal geldautomaten, ATM's, op straat. Dat is niet alleen zo in Amsterdam, maar ik zie ze ook in mijn eigen stad Groningen. Er is nauwelijks toezicht op de geldstromen die daaruit voortvloeien. Is de minister bereid om daartegen actie te ondernemen vanuit de aanpak ondermijnende criminaliteit?

Mag ik dan nog een laatste opmerking maken?

De voorzitter:
Een laatste zin.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Ik begon met de xtc. Ik maak mij zorgen over de normalisering van xtc. Ik vind het echt onvoorstelbaar dat er in dit huis partijen zijn die op straat pleiten voor legalisering van xtc middels ludieke uitdeelacties van neppillen, zelfs hier op het Plein voor de Tweede Kamer. Ik vind dat echt onbestaanbaar. Deelt de minister de mening van de ChristenUnie dat hiermee wordt voorbijgegaan aan de ontwrichtende werking van deze drugsindustrie? Wil hij dit gedrag terzijde wijzen?

De voorzitter:
U moet echt afronden.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Een laatste vraag: wanneer komt de minister samen met de staatssecretaris van VWS met hun aanpak tegen drugspreventie?

De voorzitter:
Dank u wel.

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Ik bedoel: de aanpak van drugspreventie. Of nee, hoe zeg je dat? Tegen drugs.

De voorzitter:
Volgens mij is de boodschap helder overgekomen. Anders zien we dat in tweede termijn.

Meer informatie