door: Kustaw Bessems / Dirk Jacob Nieuwboer in De Pers, 24 februari 2009

‘Bij de macht zitten brengt risico's mee. Macht kan misbruikt worden. Je moet zuiver zijn in wat je wilt en doet. We moeten ons blijven verantwoorden. Naar eer en geweten, dat is onze stijl.' De stijl van het Koninkrijk', noemde partijleider André Rouvoet die op het laatste partijcongres. Het Koninkrijk Gods wel te verstaan.

‘Bezielde politiek zonder spelletjes en streken', vertaalt Slob, voor wie wat minder thuis is in bijbelse termen. ‘Wat je in Den Haag ziet, is dat er heel vaak over de rug van anderen gescoord wordt. Wij willen uiteraard ook graag onze doelen realiseren, maar ik voel er weinig voor om dat ten koste van anderen te doen.'

Het is oppassen in de regering, vindt ook de ChristenUnie-senator Egbert Schuurman. Neem het Irak-onderzoek. Schuurman begon er wel voor te voelen, schoof langzaam die richting uit. ‘Dan zie je meteen dat CDA'ers die ook een onderzoek willen dat gaan gebruiken. Het kwam ze mooi uit om Balkenende onder druk te zetten. Voor je het weet, word je voor een karretje gespannen.'

Grote mond
Schuurman spreekt er met oprechte verbazing over. Politiek gaat toch over inhoud? Al vijfentwintig jaar zit hij in de Eerste Kamer, eerst voor de RPF, vanaf 2001 voor de ChristenUnie. Maar pas sinds twee jaar zit zijn partij in de regering. ‘Wij denken al snel dat we een grotere mond hebben dan bij ons past. Dat maakt je in een coalitie wel eens kwetsbaar.'Kleine partijen hebben het in een coalitie altijd moeilijk. D66 werd tijdens Balkenende II en III vermorzeld tussen CDA en VVD. Ook de ChristenUnie heeft het nu soms zwaar te verduren, met de onervaren bewindslieden Rouvoet, Van Middelkoop en Huizinga. Opeens besturen, soms blunderen en vaak onder het vergrootglas. Desondanks blijft de ChristenUnie overeind. Nog steeds op zo'n zes zetels in de peilingen.

De ChristenUnie heeft het makkelijker dan D66, zegt Slob. De ChristenUnie zit binnen het kabinet niet aan het uiteinde van het politieke spectrum, maar inhoudelijk juist tussen de grote coalitiepartners. ‘In het regeerakkoord zie je op elke bladzijde de ChristenUnie terug', zegt de fractievoorzitter.

Maar er speelt meer. Waar de top van andere partijen soms het meest te duchten heeft van de eigen achterban, krijgt die van CU in beginsel alle steun. ‘97 procent schaarde zich achter het regeerakkoord', lacht Slob. ‘Dat was wel erg Cubaans.'

Wekelijkse stunt
Ja, er is sinds de partij regeert meer discussie in de partij. Maar waar in andere politieke bewegingen misschien wordt geklaagd over onzichtbaarheid, gebrek aan profilering, werkt het hier net andersom. ‘Onze achterban verwacht van ons geen wekelijkse stunt', legt Slob uit. ‘Sterker nog: als je dat gaat doen, vervreemdt dat juist. Dan zeggen ze: dat geforceerde gedoe. Maar dat komt dan goed uit, want dat vinden we zelf ook niet zo geslaagd.'

Het wordt langzamerhand een unique selling point, waarmee de partij zich wil onderscheiden van de andere partijen. Zoals de SP staat voor sociaal, Wilders voor anti-islam, zo wil de ChristenUnie afgerekend worden op integere politiek. Slob: ‘Ik wil ons eigen verhaal houden, eerlijk, oprecht, ook over de dingen die soms niet goed gaan.'

Onlangs gaf hij toe dat hij tijdens de formatie een fout had gemaakt door af te spreken dat er geen Irak-onderzoek mocht komen. ‘Dan zijn er mensen die zeggen dat dat makkelijk praten is achteraf. Dan zeg ik: zo makkelijk schijnt het toch niet te wezen, want ik hoor het hier in Den Haag niet zo heel vaak.'

Ander voorbeeld: vorig jaar zette de partij hoog in voordat zij een compromis sloot over embryoselectie. Elke andere partij zou erop terugkijken als een succes, omdat de ChristenUnie zich goed kon profileren. Maar Slob noemt dat het moeilijkste moment tot nu toe. ‘Je zou denken: creëer zo nu en dan wat van zulke onderwerpen. Dan komt het wel goed. Ik vond dat echt onplezierig omdat het om zo'n gevoelig onderwerp ging.'

De uitkomst wordt niet als een triomf gepresenteerd. ‘De oplossing had niet onze eerste voorkeur. We vonden het acceptabel, maar ik ga dat dan niet verkopen alsof het ideaal is. En ik vind het bij onze stijl passen om daar open over te zijn.'

Geen mediastunts. Fouten toegeven. Compromissen niet mooier voorspiegelen dan ze zijn. En vooral geen streken. Het zijn ongeveer de ingrediënten van de stijl van het Koninkrijk. Maar bezondigt de partij zich nooit eens aan aardse politieke spelletjes?

Begin dit jaar lag ChristenUnie-minister Van Middelkoop onder vuur over uitspraken in de Telegraaf. Hij had nooit een interview gegeven, later toch weer wel, er was geen touw meer aan vast te knopen. ‘Onhandig', vond ook de ChristenUnie. Maar echt boos was de fractie op minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen. De CDA'er zette de deur open voor een nieuwe, grote missie in Afghanistan na 2010. ‘Van Middelkoop is een streek geleverd door het CDA', morden ze bij de kleinste coalitiepartner.

Maar wat deed de ChristenUnie zelf? Precies in dezelfde periode zette de fractie van de ChristenUnie de deur open voor een Irak-onderzoek, toen nog een gruwel voor het CDA. Uit wraak voor Van Middelkoop? ‘Er vallen dan wel wat psychologische barrières weg', zegt een partijbron.

Bloeddorst
‘Het was wel opmerkelijk', zegt senator Schuurman voorzichtig. ‘Daar heb ik vanuit de partij ook vragen over gekregen.' Een lid uit Rotterdam trok op het laatste congres in januari aan de bel. Het moest wel om de inhoud blijven gaan. ‘En niet om de politieke bloeddorst.'

‘Ik weet dat die verbanden gelegd worden', zegt Slob. ‘Maar ik weet van mezelf ook waar ik mee bezig ben.' Het ging wel degelijk om de inhoud. Een artikel in NRC bracht volgens Slob andere zaken aan het licht. Er leken dingen weggemoffeld. ‘Dat raakte heel duidelijk aan onze besluitvorming van destijds, en dus aan onze eigen geloofwaardigheid.'

Maar heeft Slob dan nooit de behoefte om eens iemand terug te pakken? Wat doet hij als hij boos is? Hij schrijft er een blogje over. In keurige woorden laat hij dan weten dat hij niet blij is met CDA-minister Verhagen. Of dat hij het veel te voorbarig vindt als CDA-premier Balkenende tegen de afspraken in zegt dat de hypotheekrenteaftrek gewoon blijft.

Niet alleen Slob verbaast zich geregeld over de andere christelijke regeringspartij. ‘Het CDA is als The Borguit Star Trek', zegt een goed ingevoerde partijbron. The Borg is een collectief van mensachtigen uit wie door implantaten alle individualiteit is gehaald. Hun strijdkreet: ‘We are here to assimilate you. Resistance is futile.'

Slob: ‘Het CDA was natuurlijk al behoorlijk warmgedraaid met regeren. Het is een behoorlijk geoliede machine. En voor ons gold dat we alles nog moesten gaan opbouwen. Dat maakt natuurlijk een verschil, maar dat vind ik niet zo vreemd.'

Ziet hij bij het CDA ook de stijl van het koninkrijk terug? ‘Laat ik me maar gewoon uitspreken over onszelf. Wij gaan over onze eigen daden en eigen punten. Ik hoef mij niet voor het CDA te verantwoorden.'

Frustraties
Slob zegt een paar keer dat zijn partij niet perfect is. ‘Of we onbesmet blijven, durf ik niet te zeggen.' En het is echt niet zo dat andere partijen alleen maar vuile spelletjes spelen. Dat wil hij ook wel gezegd hebben.

‘Maar ik weet wel zeker dat wij proberen onze frustraties over het ene niet af te reageren op een ander. Als ik vind dat Sharon Dijksma of Marja van Bijsterveldt goed bezig zijn, dan zeg ik dat gewoon. En dan denk ik niet: CDA en PvdA zeggen het misschien niet als onze bewindslieden iets goed doen, daarom doe ik het ook maar niet. Daar praten we met elkaar ook over. Omdat het heel verleidelijk is om wel in zo'n manier van politiek bedrijven mee te gaan.'

Ook senator Schuurman telt zijn zegeningen. ‘Christenen worden vaak neergezet als excentriekelingen. Door te regeren kunnen we laten zien dat we meer zijn dan Staphorst.'

Dat hij zelf zo nu en dan in het politieke gewoel terechtkomt, neemt hij dan maar voor lief. Zoals vorig jaar toen er een probleem was met het ‘Beneluxverdrag' en hij de schuld kreeg. Even schudt hij zijn hoofd, dan herpakt hij zich. ‘Nou ja, het was geen opzet. Tenminste, uit de aard der liefde neem ik dat maar aan.'