Datum:            24 januari 2012

Mevrouw Schouten (ChristenUnie):
Voorzitter. Een nieuw jaar en een nieuwe top, dit keer zelfs een informele top. De fractie van de ChristenUnie had graag gezien dat toppen formeel zijn en dat er echte besluiten genomen kunnen worden. Wij zijn het stadium van praten inmiddels wel voorbij. Er moet een keer echt actie ondernomen worden. Helaas zien wij nog steeds dat er tot op dit moment zaken vooruitgeschoven worden, zo ook waar het Griekenland betreft. Gisteren is het voorstel voor kwijtschelding van de Griekse schulden weer teruggestuurd naar de onderhandelingstafel. Het voorstel draagt niet bij aan een houdbare Griekse schuld in 2020 van 120%.

De minister zegt dat de banken een groter offer moeten brengen. Hoe groot moet dit offer zijn? Wat moet er concreet aan het akkoord verbeteren voordat het kabinet instemt? Hiernaast geeft het kabinet aan dat het pas kan instemmen met het tweede programma als de Grieken de belastinginning verbeteren en er structurele hervormingen worden doorgevoerd. Het is overigens opmerkelijk om van een ander land hervormingen te eisen waar kabinet zelf een aantal noodzakelijke hervormingen niet doorvoert, maar dat terzijde. Mijn concrete vraag is wat de hervormingseis precies voor de Grieken betekent. Is het kabinet tevreden als de Grieken plechtig beloven te hervormen? Moeten deze hervormingen al in gang gezet worden? Wij moeten voorkomen dat het weer een situatie wordt van geduldig papier en er in de Griekse praktijk niets verandert. Hoe gaat het kabinet dit bereiken?

Afgelopen jaar was steeds het credo dat een default van Griekenland voorkomen moest worden en dat niet gesproken mocht worden van een mogelijk uittreden van de Grieken uit de euro. Vandaag heeft Standard & Poor's gezegd dat Griekenland als wanbetaler bestempeld zou worden als de onderhandelingen met de banken zijn afgerond. Is deze situatie ook besproken in de Eurogroep? Als ik de uitspraken van de minister van gisterochtend mag beloven, kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat dit is gebeurd. Hij hintte er zelf op dat het mogelijk is dat Griekenland niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Een belangrijke vraag is wat de consequenties zullen zijn van een selective default.

Zal dan ook de politieke conclusie zijn dat het tweede noodpakket geen zin meer heeft? We zijn dan op voorhand al bezig met een nederlagenstrategie. Graag een reactie.

Ik kom te spreken over het verdrag. Het is goed dat nu concrete stappen worden gezet richting meer begrotingsdiscipline; mijn fractie vraagt al lang om het invoeren van automatische sancties. Dit verdrag zou wat dat betreft het magnum opus moeten zijn. Maar als ik goed tussen de regels door lees, moeten de verwachtingen wel worden bijgesteld. De grote vraag is wie er in dit verdrag aan de knoppen zit. Is het de Commissie, met in de hoofdrol de begrotingscommissaris, zoals het kabinet zo graag wil? Of zijn het uiteindelijk toch de lidstaten die weer hun eigen vlees mogen keuren, met Frankrijk en Duitsland als grote roergangers? Wat zijn de uitzonderingsposities waarbij afgezien wordt van een buitensporigtekortprocedure? Is dit het niveau "natuurramp", of zijn er andere redenen?

Wat er over de sancties is afgesproken, is helemaal onduidelijk. Het kabinet had allerlei sanctiemogelijkheden voor ogen: van boete tot ontneming van stemrecht, en zelfs het uit de euro verwijderen van landen. Maar wat is daarover nu concreet in het verdrag opgenomen? Zelfs het opschorten van stemrecht wordt niet meer genoemd. Daarmee kan het kabinet toch niet tevreden zijn? Gaat het hiervoor nog actief pleiten?

Procedureel zijn er ook nog wel een aantal vragen. Hoeveel landen moeten het verdrag ratificeren? Waarop zet het kabinet in? Belangrijker nog: wat zijn de consequenties als een aantal landen van de eurogroep niet en een aantal wel ratificeren? Betekent dat een Europa van twee snelheden? Ik krijg hierop graag een reactie.

Ten aanzien van het permanente noodfonds, het ESM, zijn en worden er ook weer stappen gezet. Mijn fractie heeft eerder duidelijk gemaakt het belang in te zien van een noodfonds, maar het niet acceptabel te vinden dat grote lidstaten wel en kleine lidstaten geen veto kunnen inzetten. Ik constateer nu dat Finland wel een regeling heeft weten te treffen rondom zijn budgetrecht, omdat -- zo lees ik -- de grondwet dat voorschrijft.

Hierdoor kan het zijn dat de Finnen niet hoeven mee te betalen aan uitkeringen van het fonds, als zij er niet mee instemmen. Waarom heeft het kabinet niet geopteerd voor een vergelijkbare regeling? Waarom krijgt Finland wederom een bijzondere positie en de andere kleinere lidstaten niet? Hoe verhouden het ESM en het verlies van budgetrecht zich tot onze eigen Grondwet?

Het ESM zal al per 1 juli aanstaande van start gaan en krijgt een leencapaciteit van 500 mld. Het tijdelijke noodfonds EFSF en het ESM zullen tijdelijk samenlopen, nu het ESM eerder ingaat. Er is feitelijk wellicht geen sprake van een verhoging van het plafond van de fondsen. De minister ontkent ook dat daarover nu wordt gesproken. Als de twee fondsen naast elkaar functioneren, is er materieel echter wel sprake van een verhoogd plafond. Tot nu toe kan het plafond van de twee fondsen samen immers niet hoger zijn dan 500 mld. Straks kan dat wel. Onderkent de minister dat? Beaamt hij hiermee dat het plafond van de noodfondsen toch omhooggaat, ondanks dat dit tot nu toe hard wordt ontkend in Europa?

De informele Europese Raad staat ook voor een belangrijk deel in het teken van het bevorderen van de groei en de werkgelegenheid. De regering stelt in de geannoteerde agenda dat Nederland het initiatief van de heer Van Rompuy op hoofdlijnen kan steunen. Hoe gaat de Nederlandse regering dit concreet invullen? In Nederland gaan we richting de 500.000 werklozen. Daarbij is concrete actie nodig. Welke structurele hervormingen en fiscale maatregelen gaat het kabinet bij de Eurotop melden? Wij hebben deze namelijk nog niet gezien, maar hopelijk zijn we na dit weekend een stuk wijzer.

Voor meer informatie zie ook www.tweedekamer.nl.