Bijdrage Mirjam Bikker aan een plenair debat met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid

15 juni 2021

Kamerstuknr. 30821

Mevrouw Bikker (ChristenUnie):
Dank u, voorzitter. Terroristische dreiging, extremisme en polarisatie bedreigen onze rechtsstaat, onze vrije samenleving en de veiligheid van Nederlanders. Op tal van fronten is de overheid juist daarom actief om Nederland te beschermen, met inlichtingenwerk, via de strafrechtketen en ook bestuurlijk. Want een voedingsbodem voor juist deze zaken wil je graag bijtijds ontdekken en verstoren. Voor de fractie van de ChristenUnie is juist dan het werk van de NCTV essentieel. Ik dank de medewerkers van de NCTV, die zich daar soms dag en nacht voor inzetten.

Door analyse en coördinatie is de NCTV de spin in het web in de strijd tegen terrorisme en ter bescherming van onze veiligheid. De ChristenUnie vindt dat de NCTV in staat moet zijn om deze missie goed en gedegen uit te voeren. En gezien het karakter van de NCTV als coördinator moet dat gebaseerd zijn op openbaarheid en natuurlijk op een goede wettelijke grondslag. Daar zit een spanning, die door de berichtgeving van NRC is blootgelegd. Zonder afdoende wettelijk kader werden voor de identificatie en de analyse van veiligheidsrisico's persoonsgegevens verwerkt. Ik heb daarover een aantal vragen aan de minister.

Wanneer is de NCTV begonnen met de handelingen die nu zijn stopgezet omdat er geen juridische basis voor is? Kan de minister de context geven waarbinnen hiermee begonnen is? En wat betekent het al dan niet tijdelijk stopzetten voor de veiligheid van nu? Is het juist dat in elk geval sinds de invoering van de AVG in mei 2018 al in strijd met de wet wordt gehandeld door de NCTV, maar dat dit pas recent aan het licht kwam? En waarom is dit niet naar voren gekomen bij de implementatie van de AVG? Had de Autoriteit Persoonsgegevens scherp dat zij hierop moest toezien? Zo ja, wanneer heeft dat toezicht dan vorm gekregen, en welke vorm? Hoe beperkt was dat? Welke inzet heeft de Autoriteit Persoonsgegevens gepleegd om dit in orde te maken? Heeft de AP toegang tot de gebruikte systemen? En daarnaast: welke rol is er nu voor de inspectie? Zijn daar rapporten van?

Het toezicht is voor de ChristenUnie ook van belang nu wel wordt overgegaan tot een wettelijk kader. Hoe krijgt het toezicht vorm? Komt er een geregeld toezicht van AP en inspectie? En op welke wijze wordt dat openbaar gemaakt?

Voorzitter. Tegenspraak in de vorm van toezicht is niet alleen van belang om sec te toetsen aan de rechtmatigheid van handelingen van de NCTV, maar ook om kritisch te reflecteren op de bredere plek van de NCTV in de veiligheidsketen, zodat ministerie, diensten, strafrechtketen en NCTV alle rolvast opereren. Hoe wordt dat gewaarborgd? Wie ziet daarop toe en welke rol ziet deze Kamer daarin eigenlijk voor zichzelf? Past ons daarin ook niet een schoen van reflectie nu we allemaal zo goed weten hoe het zit maar we daar eerder misschien net even te weinig over gesproken hebben?

Voorzitter. Mijn fractie vindt het logisch dat gemeenten die met een veiligheidsvraag worstelen om advies vragen. Daarin speelde de NCTV een rol die nu is stopgezet vanwege het ontbreken van een wettelijke grondslag. Klopt het dat dit helemaal is stopgezet? En hoeveel onderzoeken die normaal wel plaatsvinden, kunnen nu niet plaatsvinden? Is ook inzichtelijk welke risico's dat met zich meebrengt? Waar kunnen gemeenten op dit moment terecht wanneer ze zitten met een concreet dilemma rondom de veiligheid in hun gemeente waar normaal de NCTV voor werd geraadpleegd? Wordt dit opgelost met de nieuwe wet die in de maak is? Of is ook hier juist een reflectie op z'n plek op de vraag of de NCTV in zijn rol als coördinator dit nog moet doen of het op een andere plek belegd moet worden, bijvoorbeeld gewoon bij de lokale driehoek? Ik zou graag zien dat de minister, als het wetsvoorstel komt en daar een keuze in wordt gemaakt, daar ook nader op ingaat, zo hij dat hier vanavond al niet kan doen. Kan het kabinet ook nog aangeven waarom niet is gekozen voor een al dan niet verkorte consultatiefase inzake het wetsvoorstel?

Voorzitter, ik rond af. Ik begon over de NCTV en zijn belangrijke taak en ook over de rolvastheid die van belang is, juist als het gaat om coördinatie. Dat vraagt ook wat van ministeries, van de strafrechtketen en van deze Kamer. Kan de minister expliciet aandacht geven hieraan bij het komende wetgevingstraject?

Dank u wel.