Bijdrage van Stieneke van der Graaf aan een notaoverleg met minister Blok van Buitenlandse Zaken

Kamerstuknr. 35393

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel, voorzitter. We hebben het vandaag over een EU-only-akkoord, geen gemengd akkoord. Dat is een politieke keuze geweest. Als ik de brief van het kabinet zo lees, is het kabinet er ook teleurgesteld over dat het daarop heeft moeten uitdraaien. Het lijkt erop dat een no-dealbrexit vóór alles moest worden voorkomen en dat dat ten koste gaat van de democratische controle vanuit de nationale parlementen. En dat maakt dat wij hier vandaag zitten en onder stoom en kokend water dit akkoord hebben gekregen op kerstavond; of veel later, moet ik eerlijk zeggen, maar de aankondiging dat er een akkoord was, kregen we op kerstavond. Ik vraag de minister om toe te lichten hoe dit precies tot stand is gekomen. Welke politieke overwegingen hebben hierbij een rol gespeeld? Was het im Frage dat de overgangsperiode alsnog verlengd zou kunnen worden? Het terugtrekkingsakkoord bood daar wel de mogelijkheid voor. Of had die periode tot 28 februari niet verlengd kunnen worden, waardoor de nationale parlementen wel degelijk de tijd hadden om zich hier ook over te buigen? Ik vraag uitleg van de minister op dit punt. Ik vraag ook een toelichting van de minister of het honderd procent valt uit te sluiten — want we hebben het akkoord heel kort van tevoren gekregen en dus niet op alle punten even goed kunnen doorgronden — dat er in dit akkoord enige zaak staat die raakt aan een exclusieve nationale bevoegdheid, die daarmee wel een dwingende reden zou bieden om dit gemengde akkoord te sluiten.

Voorzitter. Dan heb ik nog een heel aantal vragen bij de inhoud van het akkoord. Het akkoord lijkt erop te duiden dat het niet zozeer een eindpunt is, maar dat er nog heel veel verder onderhandeld zal worden met de Britten als uitwerking van dit akkoord, en dat er ook nog veel onderdelen zijn, waaronder de dienstensector, die niet in het akkoord vallen. De partnerschapsraad wordt in het leven geroepen en een heel aantal subcommissies en werkgroepen. Ook de ChristenUnie vraagt naar de democratische controle hierop, hoe Nederland de inzet daarop wil vergroten en hoe onze nationale parlementaire controle daarop een plek zal hebben.

Voorzitter. Dan de vissers, want voor hen is het akkoord een hard gelag. De aankondiging van de brexit was een doemscenario. Een no-dealbrexit is voorkomen, maar ook deze afspraken raken hen hard, dus wij begrijpen hun teleurstelling. De komende vijfenhalf jaar hebben de vissersschepen weliswaar onbeperkt toegang tot de Britse wateren, maar daarna moet daarover wel ieder jaar onderhandeld worden. Ik vraag de minister: gaan we dan terug naar de kabeljauwoorlogen of kunnen we die afwenden? Wat kan het kabinet doen om de onzekerheid over het toekomstperspectief voor de vissers te verkleinen? Een deel van de vissers zal op 1 januari gaan vissen in de Britse wateren. Het is nodig dat de Europese Commissie hiervoor snel groen licht geeft, aansluitend bij het akkoord dat nu gesloten is. We vragen het kabinet om hier druk op te houden bij de Europese Commissie. De Europese Commissie heeft 600 miljoen euro uit de Brexit Adjustment Reserve specifiek bestemd voor de visserij. Wil het kabinet zich ervoor inzetten dat een evenredig deel ten goede komt aan de Nederlandse vissers en de visverwerkende bedrijven, zodat zij zich kunnen aanpassen aan de nu ontstane realiteit?

Voorzitter. Ik vraag naar de grenscontrole in de Ierse Zee, die door de Britten gedaan zal moeten worden, ook als het gaat om onze voedselveiligheidsstandaarden. We weten dat het Verenigd Koninkrijk er niet voor terugdeinst om het terugtrekkingsakkoord en het protocol met Noord-Ierland te schenden. We hebben dat gezien met de Internal Market Bill, die in oktober is aangenomen. Hoe verzekeren wij ons ervan dat de producten die daar de grens overgaan, voldoen aan de Europese voedselveiligheidsstandaarden? Graag een toelichting van de minister.

Dan een vraag over de luchtvaart: valt het ETS voor luchtvaart onder de algemene ETS of komt er een apart systeem met een eigen plafond? Bedrijven zullen moeten bekijken welke van hun goederen aan de voorwaarden voldoen en zullen vervolgens de benodigde administratieve handelingen moeten verrichten om aanspraak te kunnen maken op het preferentiële tarief. Bedrijven zouden eigenlijk recht moeten hebben op een redelijke aanlooptermijn van vier tot zes maanden om dat te implementeren. Er is ook geen wederzijdse erkenning van certificaten voor industriële producten overeengekomen. Wat kan de minister hieraan doen? Kunnen we hun een coulanceregeling bieden? Kunnen we hun die redelijke aanlooptermijn bieden zodat zij zich hierop kunnen voorbereiden?

Voorzitter. Weet de gemiddelde mkb'er die een order heeft uitstaan om volgende week aan het Verenigd Koninkrijk te leveren, wat hij precies moet doen? Heeft het kabinet al die ondernemers weten te bereiken?

Ik vraag even hoeveel tijd ik nog heb, want ik zie de voorzitter een beetje knikken.

De voorzitter:
U zit op 5 minuten en 38 seconden, dus wilt u gaan afronden?

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Zeker, voorzitter. Dan vraag ik nog naar de Schotse pootaardappelen, want de Europese Unie heeft deze uitgesloten van export naar het Europese vasteland. Zijn er omgekeerd ook Europese producten die door het Verenigd Koninkrijk zijn uitgesloten? Kunnen we van het kabinet een lijst krijgen van wederzijds uitgesloten producten?

Dank u wel.

De voorzitter:
Dank u wel.