Bijdrage Stieneke van der Graaf aan een algemeen overleg met staatssecretaris Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en staatssecretaris van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Kamerstuknr. 34 775

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Dank u wel voor het woord, meneer de voorzitter. Wat goed dat we het hier vandaag over hebben, want wat is het leven duur op de eilanden. Toen wij op werkbezoek waren op Sint-Eustatius, kreeg ik de opdracht mee om samen met de heer Krol een paar boodschappen te doen voor een ontbijt voor vier personen. U mag raden hoeveel geld ik kwijt was. 50 dollar! Dat is niet niks. De lonen liggen lager. We hebben gehoord dat mensen soms wel drie banen moeten hebben en dan nog niet helemaal rond kunnen komen. Dat zijn situaties waarvoor we ons zouden moeten schamen in ons Koninkrijk, ook gelet op alle consequenties. Daarom ben ik blij dat we vandaag kunnen constateren dat het kabinet wel een stap gaat zetten. Het kabinet gaat de onderstand verhogen en gaat de kinderbijslag verhogen. Het zal ook stappen zetten om te investeren in het opbouwen van de economie op het gebied van de landbouw. Er liggen plannen voor en die kan de ChristenUnie ook ondersteunen. Maar het leidt bij ons nog wel tot een aantal vragen.

Uit het onderzoek van Regioplan blijkt dat zo'n 50% van de huishoudens op de eilanden een inkomen heeft dat op het sociaal minimum zit of daaronder. Een derde heeft zelfs minder dan 75% van het benodigde budget. Tegelijkertijd zijn het minimumloon en de uitkeringen lager, of zelfs fors lager, dan de kosten voor het levensonderhoud. Voor paren is dat ongeveer gelijk aan 50% van het gemiddelde benodigde budget voor de kosten van het levensonderhoud. Voor alleenstaanden is het ongeveer 65%. De bijstand staat gelijk aan de helft of minder dan de helft van het minimumloon. Het komt neer op ongeveer een derde van het gemiddelde budget. Dat zijn duidelijke cijfers die nopen tot actie. De staatssecretaris tekent er wel bij aan dat het vaststellen van een sociaal minimum niet onmiddellijk het niveau zal zijn waaraan het wettelijk minimumloon en de uitkeringen worden gerelateerd. Waarom wordt dit eigenlijk niet gedaan? Waarom maken we op het gebied van sociale zekerheid onderscheid tussen Europees Nederland en het Caribisch deel van ons Koninkrijk? Ik zou daar echt graag een toelichting op willen hebben van de bewindspersonen.

Voorzitter. Er wordt gesproken over de stip aan de horizon. Ik sluit mij aan bij collega's die hebben uitgesproken: is dit het? Voor ons is het nog niet voldoende. Maar wat is dan wel het doorkijkje naar de toekomst? Ik denk dat de mensen op de eilanden het antwoord op die vraag ook graag zouden willen horen. Dus ik hoop dat van de bewindspersonen te vernemen.

Ik heb nog een aantal concrete vragen. Als ik kijk naar de maatregelen die in de brief zijn opgenomen, zie ik dat een aantal toeslagen al vanaf januari 2019 zullen worden verhoogd. Maar de toeslag voor alleenstaande AOV-gerechtigden zal indien mogelijk per 1 januari 2020 worden verhoogd. De toeslag in de onderstand voor volledig en duurzame arbeidsongeschikten zal ook indien mogelijk per 1 januari 2020 worden verhoogd. Ik vraag de bewindspersonen: hoezo staat er "indien mogelijk"? Ik vraag hier echt een toelichting op van de bewindspersonen. We zouden dit kunnen regelen. Het is redelijk overzichtelijk. Waarom wordt er niet gelijk doorgepakt op deze punten?

Voorzitter. Dan de verhogingen die in de maatregelen een plek hebben gekregen. Ik zou heel graag willen weten op welke redeneringen die precies zijn gebaseerd. Waarom is er gekozen voor een verhoging van 50%? Kan daar een toelichting op volgen?

Voorzitter. Ik vind dit het meest prangende punt. Als we kijken naar de gevolgen die de armoede op de eilanden met zich meebrengt, dan vraagt dit echt om een acute aanpak. Afgelopen week hebben we een boek in ontvangst mogen nemen over de zorg voor jongeren. Als je van drie banen moet rondkomen, kun je weinig tijd met je kinderen doorbrengen. Kinderen kennen grote problemen als het gaat om hechting. Dit vraagt om een heel grote aanpak. Er moet niet alleen gekeken worden naar de minimumlonen en de toeslagen. Dit vraagt om een heel stelsel. Andere collega's vroegen er ook al om. Ik denk dat het goed is dat we met het Regiofonds extra geld voor de huisvesting ter beschikking hebben gesteld. Maar ik vind echt dat het kabinet hier de volle aandacht voor zou moeten hebben.

Dank u wel.

De voorzitter:
Mevrouw Van der Graaf, er is een vraag aan u van de heer Bosman.

De heer Bosman (VVD):
Er moet iets gebeuren, absoluut. Ik snap ook dat u zegt dat het acuut is. Maar kijk bijvoorbeeld naar Ben Oleana, die bijna tien jaar bezig is om sociale huisvesting te krijgen op Bonaire. Achteraf is gebleken dat het lokale bestuur absoluut niet de sense of urgency heeft gehad. Er is 8 miljoen gestort in de landbouw, maar het lokale bestuur weet niet waar het naartoe is gegaan. Het heeft dus kennelijk niet door wat de sense of urgency is. Hoe kijkt u naar het lokale bestuur van Bonaire?

Mevrouw Van der Graaf (ChristenUnie):
Met heel veel zorg. Als je bestuurder bent, dan hoor je dienstbaar te zijn aan je inwoners. Ik plaats daar vraagtekens bij.

Verdere informatie