Datum:           28 april 2016

De heer Bruins (ChristenUnie):
Voorzitter. Ik noem allereerst een punt dat misschien iets buiten de discussie staat. We kregen vorige week te horen dat het ministerie de eindtoets in het basisonderwijs belangrijker wil maken vanwege de geconstateerde ongelijkheid in het onderwijs. Wat de ChristenUnie betreft, is dit symptoombestrijding. De oplossing ligt niet in een toets, maar in het verbeteren van het onderwijs zelf.

Binnen de orde van de agenda heb ik vijf punten, te beginnen met de opwaartse druk. Ik heb de indruk dat meer leerlingen dan ooit naar het havo en het vwo gaan en dat steeds minder leerlingen naar het vmbo gaan. Ik vraag de staatssecretaris of dat een doel is, een trend die wij graag doorzetten. De situatie in onze samenleving lijkt nu dat je naar het havo moet als je het vwo niet haalt en dat je, als je het havo desondanks niet haalt, maar naar het vmbo moet. De trend is naar "hogerop moet" en "een lager niveau is niet interessant". Ik vind dit een miskenning van vakmensen die intelligent met hun handen werken. Ik ben heel benieuwd hoe de staatssecretaris daarnaar kijkt.

Juist bij de overgangen tussen onderwijsniveaus moet er extra aandacht zijn voor de talenten van leerlingen. In lijn met de motie die ik heb ingediend in het debat over onderwijs in 2032, gaat het daarbij wat de ChristenUnie betreft ook om praktische vaardigheden en vakonderwijs. Zorg al vroeg in het voortgezet onderwijs voor een goede mix tussen cognitieve en praktische vaardigheden. De ChristenUnie is bijvoorbeeld voorstander van brede brugklassen en meervoudige schooladviezen. Duw kinderen niet meteen in een hokje. Voor de twitteraars zeg ik daarbij dat ik niet pleit voor de middenschool, maar voor lagere schotten. De schotten zijn in de afgelopen jaren immers hoger geworden. Dat is onwenselijk. Welke kansen ziet de staatssecretaris op dit punt?

Ik begrijp de terughoudendheid van de staatssecretaris ten aanzien van het maatwerkdiploma wel. Diploma's moeten immers hun waarde behouden, maar ik ben benieuwd hoe het recht op maatwerk voor leerlingen invulling zal krijgen. Moeten er minimale cijfers staan voor het vak dat een leerling op een hoger niveau wil volgen? Vindt de staatssecretaris ook dat scholen hierover vooraf duidelijkheid moeten geven, zodat er heldere criteria zijn voor leerlingen? Het LAKS pleit ervoor om leerlingen in bescherming te nemen als het niet lukt. Is er bijvoorbeeld een terugvaloptie?

Ik hoor van de docenten dat de inspectie vooral focust op de leerresultaten van de standaardvakken. Het zou mooi zijn als leerlingen zich breder kunnen vormen, maar vindt de inspectie dit ook? Scholen scoren op de leerresultaten van die standaardvakken. Een extra techniekles in de gemengde of theoretische leerweg juichen wij toe, maar in alle rankings en de uiteindelijke examenlijstjes zullen verbreding en maatwerk geen waarde hebben. De staatssecretaris zegt dat het leerresultatenmodel zal worden aangepast, omdat het gemiddelde examencijfer daalt als vakken op een hoger niveau worden gevolgd, maar gaat de inspectie ook anders met die extra vakken om?

De voorstellen van de staatssecretaris gaan vaak over het volgen van extra vakken op een hoger niveau, maar een havo- en vwo-leerling kan ook veel baat hebben bij het volgen van vakken op wat we dan "een lager niveau" noemen. Daarbij bedoel ik niet "in plaats van"; het gaat om extra vakken. De discussie spitst zich nu nog heel erg toe op leerlingen die een vak op een lager niveau willen doen omdat zij iets niet goed kunnen. Wat is er echter mis met het volgen van een extra vak dat je ontwikkeling verbreedt? Het LAKS doet op dit punt een prima voorstel: laat leerlingen met interesse in techniek ook in het voorbereidend beroepsonderwijs vakken volgen. Denk aan een technisch onderbouwde havist die graag metaalbewerking, vonkverspaning en puntlassen wil leren. Dat staat toch heel mooi op je einddiploma? Ik zou er supertrots op zijn als ik dat vroeger had gehad. Wil de staatssecretaris die ruimte bieden voor het volgen van extra vakken op een "lager" niveau? Komt er ook ruimte om op een andere locatie een extra vak te volgen, misschien zelfs op het mbo, en komt dit dan op het diploma te staan?

Voor meer informatie: www.tweedekamer.nl .