Datum:           28 mei 2015

Mevrouw Dik-Faber (ChristenUnie):
Voorzitter. De Europese Unie heeft een voorstel om 31 schadelijke pesticiden te verbieden ingetrokken onder druk van de Amerikaanse TTIP-onderhandelaars. Dat meldde The Guardian vorige week. Dit laat niet alleen duidelijk zien dat wij ons zorgen moeten maken dat TTIP in de toekomst zal leiden tot lagere Europese standaarden, maar ook dat er in de onderhandelingen as we speak al verreikende concessies worden gedaan. Is de staatssecretaris het met mijn fractie eens dat het onacceptabel is dat wij vanwege handelsbelangen of belangen van de chemische industrie schadelijke pesticiden blijven toestaan?

Al bijna vier jaar geleden heeft de Kamer, ook met steun van mijn fractie, de motie-Grashoff aangenomen waarin wordt gevraagd om een verbod op het gebruik van glyfosaat buiten de landbouw. De staatssecretaris stelt dat een verkoopverbod juridisch niet mogelijk is, maar wat mijn fractie betreft is er geen reden om niet onmiddellijk over te gaan tot een verbod op particulier gebruik. De sector heeft geen zin in een kassacheck. Dan heb ik er ook geen vertrouwen in dat diezelfde sector erin zal slagen om de verkoop binnen nu en anderhalf jaar te halveren, zoals de staatssecretaris beoogt. Het is duidelijk aangetoond dat ons oppervlakte- en drinkwater veel te hoge concentraties glyfosaat bevat — de brief van Vewin is al aangehaald — en dat het middel schadelijk is voor dier en milieu en daarmee ook voor mensen. Waarom gaan wij dan niet gewoon over tot een gebruiksverbod? Hoe beoordeelt de staatssecretaris trouwens de voorbarige reactie van Duitsland op de voorlopige onderzoeksresultaten? Is het niet zorgelijk dat Duitsland als beoordelend lidstaat van glyfosaat zich zo snel een oordeel vormt?

Er komt steeds meer informatie over de schadelijkheid van neonicotinoïden. Bij de honingbij waren er meer oorzaken voor sterfte, zoals de beruchte varroamijt. Nu blijkt dat het middel voor veel meer insecten en ook voor vogels schadelijk kan zijn. Mijn fractie spreekt haar waardering uit voor de wijze waarop de staatssecretaris de afgelopen jaren heeft opgetreden bij de herbeoordeling van toelatingen. Ik hoor graag van haar hoe het proces nu verdergaat, ook in relatie tot adviezen van het Ctgb en de EFSA. Het onderzoek van de European Academies — de heer Schouw noemde de hele naam — dient als input voor de Europese Commissie om een definitieve beslissing te nemen over het gebruik van neonicotinoïden, dat in 2013 voor twee jaar verboden is. Wanneer verwacht de staatssecretaris hierover een definitief besluit? Laat ik helder zijn, mijn fractie vindt het preventieve gebruik van chemische middelen in de vorm van zaadcoating een technische oplossing die voor nu goed is, maar geen einddoel kan zijn. Kan de staatssecretaris een update geven van de maatregelen die moeten worden genomen om de normoverschrijdingen van neonicotinoïden in het oppervlaktewater tegen te gaan, zoals waterzuivering door de glastuinbouw?

Het gaat er nu om dat wij zo snel mogelijk de broodnodige stappen zetten naar biologische en meer natuurvriendelijke gewasbeschermingsmiddelen. De toelatingsprocedures moeten sneller en de belemmeringen om tot verduurzaming over te gaan, moeten worden weggenomen. Ten eerste moet er zo snel mogelijk een lijst komen van toegestane laagrisicomiddelen, zodat bedrijven de omslag kunnen maken. Een zorgpunt van mijn fractie is dat deze middelen ook schadelijk kunnen zijn als ze in hogere doseringen worden toegepast. Daar moeten wij gewoon eerlijk over zijn. Ze kunnen dan zo schadelijk zijn dat ze invloed hebben op de kwaliteit van het drinkwater. Is de staatssecretaris bereid om laagrisicomiddelen te toetsen op de effecten op de drinkwaterkwaliteit? Ik ben net zo benieuwd als de heer Geurts naar de lijst van laagrisicomiddelen. Gelet op de aangenomen Kamermotie moet die lijst er snel komen.

Mijn tweede punt betreft de uitvoering van mijn aangenomen motie over de versnelling van de registratie van basisstoffen in Europees verband, zoals melk en bier. Kan de staatssecretaris toezeggen dat ze zich zal inzetten voor een Europees plan van aanpak voor de registratie van basisstoffen, zodat wij gezamenlijk tot snelle resultaten kunnen komen?

Tot slot kom ik op de werkbare duurzame alternatieven voor het gebruik van metam-natrium. De staatssecretaris heeft nu een voorstel gedaan om het scheuren van grasland langer mogelijk te maken om zo de teelt van Tagetes (afrikaantjes) voorafgaand aan bijvoorbeeld de teelt van lelies mogelijk te maken en er tegelijkertijd voor te zorgen dat melkveehouders twee sneden gras van hun land kunnen halen. Nu blijkt echter dat melkveehouders hun land niet een jaar willen verhuren voor de teelt van Tagetes, omdat ze dan niet meer voldoen aan de derogatieverplichting van 80% grasland. Het lijkt dus uit te lopen op een schijnoplossing. Is de staatssecretaris bereid, alsnog met een werkbare oplossing te komen om zo duurbare gewasbescherming als alternatief voor metam-natrium nog in 2015 mogelijk te maken?