De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ik hoor allerlei vragen van mevrouw Eijsink over de testfase. Ik heb ook gelezen dat de Partij van de Arbeid 500 mln. wil bezuinigen op de JSF en met name op die testfase. Kan de PvdA in plaats van alleen maar vragen te stellen bevestigen dat zij inderdaad uit de testfase wil stappen? Kan zij dan ook bevestigen dat dit een soort motie van wantrouwen zou zijn tegen de eigen fractievoorzitter, die een motie heeft ingediend om nog te wachten op het onderzoek naar het geluid, de definitieve prijs, etc.? Daar loopt ze in dit geval op vooruit. Kan zij deze beide vragen bevestigen?

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ik begrijp dat de heer Voordewind van dit debat een soort verkiezingsdebat wil maken, maar laten we even teruggaan naar 22 en 23 april vorig jaar. Mijn fractie heeft toen heel duidelijk gemaakt dat we niet op een blanco cheque zitten te wachten. Mijn fractie heeft toen ook duidelijk gemaakt dat er grote vertragingen waren, waarover toen al een rapport van het Joint Estimate Team was, terwijl andere fracties die informatie wilden negeren. Wij zijn onder voorwaarden akkoord gegaan. Let wel, de staatssecretaris zei: we moeten nu het besluit nemen. Een jaar na dato blijkt dat er overal vertragingen zitten. Er is na 22 en 23 april allerlei informatie naar boven gekomen. Het project staat in de Verenigde Staten onder curatele wegens kostenoverschrijdingen. De rapporten barsten van termen als vertraging, verschuiving, verlenging. Need I say more? Het assurancerapport zegt eigenlijk wat mij betreft …

De voorzitter: Kunt u zich beperken tot het antwoord, alstublieft?

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ja, hier laat ik het bij.

De heer Voordewind (ChristenUnie): Ik kreeg het verwijt dat het verkiezingstijd is, maar ik ben er niet over begonnen om 500 mln. te bezuinigen op de testfase. Ik weet wel dat het straks 9 juni is, maar we hebben in de Kamer afgesproken om de motie-Hamer uit te voeren. In de stukken zie ik nog geen definitieve bijstelling van de stuksprijs en geen definitieve validatie van het geluid. Dat zijn allemaal dingen waar erg aan wordt gehecht in de motie-Hamer, zowel door u als door ons, maar dan zult u toch even moeten wachten totdat die cijfers wel bekend zijn, en dat is in juni. Ik vrees voor u dat dit net na 9 juni valt, maar dan doet u wel recht aan de motie die uw eigen fractievoorzitter heeft ingediend. Verder vraag ik u om die bezuiniging van 500 mln. op de testfase helder te onderbouwen, want ik kom absoluut niet op 500 mln. als we uit de testfase zouden stappen.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ik heb dit bedrag niet genoemd, dus ik voel me ook niet verplicht om daarop in te gaan. Wat betreft de motie-Hamer kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat de heer Voordewind het assurancerapport van 13 april niet heeft gelezen. Wij gaan uit van de informatie die daarbij is binnengekomen en van wat er in het rapport van de Amerikaanse Rekenkamer staat. Alle vertragingen zijn bevestigd in de rapporten die er liggen. Need I say more? Ik kan nog veel meer zeggen over de testtoestellen, maar dan verval ik in herhaling. Ik vind het assurancerapport een heel goed rapport, omdat daar voor de eerste keer duidelijk in staat dat de prijs van het testtoestel in het contract onder de cost incentive fee valt. Er staat ook letterlijk in het assurancerapport dat het testtoestel weer duurder gaat worden als er vertragingen zijn. Kan de heer Voordewind mij vertellen wat de garanties en de zekerheden zijn? Wij hebben onder voorwaarden ingestemd en daarbij een motie ingediend. Daar was de heer Voordewind bij. Die motie hebben wij zeer serieus genomen. De businesscase is niet door ons vertraagd, maar door de industrie zelf. Het rapport van PricewaterhouseCoopers in juli 2008 kwam uit op tienduizenden banen, maar ik heb zelfs nog niet het begin daarvan gezien.

De heer Voordewind (ChristenUnie): Ik concludeer dat de fractie van de Partij van de Arbeid zich baseert op het assurancerapport en niet op de feiten, die in juni nog uit Amerika moeten komen. Ik constateer dat zij vooruitloopt op een validatie van het geluid die wij in juni moeten krijgen. Daarmee constateer ik dat zij vooruitloopt op de uitvoering van de motie-Hamer en dus feitelijk uit het testprogramma stapt. Dat vind ik zeer te betreuren, want dat is vooruitlopen op de feiten.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ik zou bijna mijn schouders ophalen. Er ligt hier een rapport. Laat iedereen er eens in lezen. Iedereen weet dat de Amerikanen begin dit jaar 2,8 mld. extra hebben geïnvesteerd in de ontwikkelingsfase. Er is een ontwikkelings-, test- en productiefase. 121 toestellen uit de productiefase zijn naar de ontwikkelingsfase gehaald. Daar wordt 2,8 mld. weggehaald. We zitten nog steeds aan het begin en er wordt nog steeds rekening gehouden met 4500 toestellen. We hebben dit ook bij de businesscase besproken. Laten we eerlijk zijn, eenieder weet dat dit niet de getallen zijn, dat dit niet de waarheid is, dat dit niet de basis moet zijn.