De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. De eerste vrije verkiezingen in vierentwintig jaar in Sudan zijn vorige week niet gelopen zoals gehoopt. De waarnemers van de EU en het Amerikaanse Carter Center spreken over het ontbreken van namen op kieslijsten en het intimideren van de kiezers. Ook hebben verschillende oppositiepartijen de verkiezingen geboycot. Dat is niet echt een geruststellende opmaat naar het zelfbeschikkingsreferendum dat straks gehouden zal worden. Welke lessen voor dat referendum zijn er te trekken uit het verloop van deze verkiezingen? Geeft dit verloop aanleiding voor Nederland om zijn betrokkenheid te wijzigen inzake de inzet en de verzekering dat dit zelfbeschikkingsreferendum toch een succes zal worden? Als dat referendum niet goed gaat lukken, vrees ik namelijk het ergste voor Sudan. Ik ben blij dat de minister in sterke bewoordingen heeft gezegd te willen voorkomen dat Iran lid wordt van de Mensenrechtenraad. Met steun van collega's had ik daarover ook Kamervragen ingediend. Ik lees in de brief dat de EU ook zo'n statement heeft afgegeven. Zit de EU met dat statement op dezelfde lijn als de minister? Ik herhaal mijn vraag die ik ook aan de heer Haverkamp heb gesteld: wat gebeurt er als Iran wel lid wordt? Ik weet wel dat we daarmee absoluut niet blij mee zullen zijn en dat de minister hecht aan een dialoog, ook met landen waarmee we het absoluut niet eens zijn, maar de vraag is wat Iraanse toetreding doet met de geloofwaardigheid van een club die als doelstelling heeft om de mensenrechten actief te promoten. De mensen die dat doen, moeten namelijk wel geloofwaardig kunnen zijn. Nederland is tot 15 juni lid en wij nemen dus al afscheid van de Mensenrechtenraad, daarin heeft de minister gelijk. Dat sluit natuurlijk niet uit dat Nederland misschien uiteindelijk weer een keer aan de beurt komt, want het lidmaatschap gaat via een roulatiesysteem. Maar daar gaat het mij niet zozeer om. Het gaat me om het politieke signaal, dat de EU in het komende overleg misschien laat horen, dat dit niet goed zou zijn voor de geloofwaardigheid van de Mensenrechtenraad en dat bijvoorbeeld Nederland zich dan zal beraden in hoeverre de betrokkenheid wordt voortgezet. Wat vindt de minister daarvan?

De heer Haverkamp (CDA): U stelt een vraag aan de regering, maar ik ga ervan uit dat de ChristenUnie zelf ook een opvatting heeft. We hebben al eerder geconstateerd dat een land als Libië voorzitter is geweest. De ChristenUnie heeft toen gezegd dat we gewoon actief betrokken konden blijven bij de Mensenrechtenraad, waarschijnlijk ook vanwege de dialoog. Zijn we volgens u nu op het punt gekomen waarop we ons desnoods maar moeten terugtrekken uit dit internationale overlegforum en de dialoog met andere landen moeten sluiten?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Ik ben altijd voor een dialoog met landen. De EU en Nederland proberen met Birma ook een dialoog te houden, ondanks de aanscherping van de sancties, en datzelfde geldt zelfs voor Iran. Dat betekent echter niet dat je de grootste mensenrechtenschenders maar binnen moet halen in een orgaan van de VN dat als doelstelling heeft om de mensenrechten te promoten. Dat komt de geloofwaardigheid van die raad en van de VN in het algemeen niet ten goede. Ik had ook grote problemen met Libië, maar ik vind het toch een flinke slag erger als Iran lid wordt van de Mensenrechtenraad en die gelegenheid doet zich nu voor. Natuurlijk kan je ook grote bedenkingen bij Libië hebben, maar als we dit laten doorgaan, wordt het echt een praatclub waarbij iedereen zich mag aansluiten en zichzelf mag benoemen als grootste mensenrechtenverdediger. Als Iran lid wordt, moeten we maar afstand nemen van die praatclub. Voorzitter. Ik maak me met de minister grote zorgen over de nieuwe generatie ultracentrifuges. Ik bedank hem overigens voor de brief over het nucleaire programma van Iran. Ik heb eigenlijk dezelfde vragen als collega Haverkamp. In hoeverre schat de minister in dat Iran daadwerkelijk kan beschikken over kernwapens? We hebben een aantal feiten op een rijtje gekregen, maar het is lastig te achterhalen omdat we geen toegang hebben tot alle kerncentrales. Is het vijf voor twaalf of denkt de minister dat het nog een aantal jaren duurt? Als ik Israël moet geloven, is het echt vijf voor twaalf. Wat is de inschatting van de minister? Ik maak me ook grote zorgen over het standpunt van de VS. Minister van defensie Gates zegt op een soort doodlopende weg te zitten inzake Iran. Ik neem aan dat minister Verhagen in de kranten die citaten uit het memo ook zal hebben gelezen. Wat is zijn inschatting? Zijn de VS nu radeloos of zetten ze gewoon in op sancties, ook al blijkt het nog steeds moeilijk te zijn om bijvoorbeeld China en Rusland erbij te betrekken? Die landen zijn namelijk gewoon vrolijk aangeschoven bij de top van Iran in Teheran over nucleaire ontwapening. Dat verbaasde mij, want tegelijkertijd proberen de VS met China en Rusland tot een resolutie ter aanscherping van de sancties te komen. Nu we het toch over Iran en de Iraanse nucleaire ambities hebben, maak ik even een uitstapje naar Syrië. Dat land staat weliswaar niet op de agenda, maar ik maak me grote zorgen over Syrië. Er gaan geruchten dat Syrië Scudraketten heeft geleverd aan Hezbollah. De premier van Libanon ontkent dat en Amerika heeft Syrië om opheldering gevraagd. Komt dit punt straks ook terug in de RBZ en gaat de EU in dat geval aan Syrië ook opheldering vragen of dat echt gebeurd is? Volgens de inschatting van mijn partij zijn de Aziatische spelers, China en India, toch de belangrijkste spelers die invloed hebben op Birma. Ik prijs en steun de opstelling van de regering om twee sporen te volgen en zowel sancties te overwegen als de dialoog gaande te houden, maar het moet vooral van China en India komen. Zijn daar nog bewegingen gaande die de druk op Birma opvoeren om van de verkiezingen toch vrije verkiezingen te maken, voor zover vrij in Azië natuurlijk van toepassing is? Wat zijn de bevindingen in Kirgizië van de speciale vertegenwoordiger, Pierre Morel? Hij brengt momenteel een bezoek aan Kirgizië. Kan de minister misschien de laatste stand van zaken melden?