De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ook ik heb de brief gelezen. Maakt de minister nu inderdaad zo'n directe koppeling met het eenzijdig straffen van Israël als de uitbreiding van de nederzetting op de Westbank doorgaat? Als dat zo is, waarom heeft hij dan nu een draai gemaakt richting Israël om toch niet door te gaan met de gepland staande intensivering? Om terug te keren naar de onderhandelingstafel zijn twee partners nodig en ook de minister wijst erop dat de Arabische omliggende landen een handreiking zouden moeten doen om terug te keren naar de onderhandelingstafel. De Gazastrook is nog steeds niet onder het beheer van de Palestijnse Autoriteit, de raketten gaan nog steeds door. Wat heeft het voor zin om alleen Israël te treffen? Je hebt twee partijen nodig om te onderhandelen en ik zie op dit moment geen twee partijen, maar drie. Dan is er bij het vorige overleg een vraag gesteld over de UNRWA-schoolboekjes en het ontkennen van de Holocaust, althans het niet voorkomen daarvan in die schoolboekjes. Misschien weet de minister daar inmiddels iets meer over.

Als het gaat om Syrië steunen wij de minister als hij zijn standpunt handhaaft om een expliciet opschortingsartikel in het associatieverdrag opgenomen te krijgen. Dat is dan ook wel het minimumpakket wat er moet komen, want ik maak mij toch nog steeds grote zorgen over Syrië. De redenen zijn wel bekend en hier al vaker opgesomd. Steunt de VN het pleidooi van Irak om tot een speciaal tribunaal te komen, nu Irak aan Syrië verwijten maakt over de laatste aanslagen? Kan de minister daar wat over zeggen? De fractie van de ChristenUnie zou het graag ondersteunen als goed wordt uitgezocht wat de invloed is geweest van Syrië in de laatste aanslagen.

Wat Iran betreft, dank ik de minister dat hij zo concreet die deadline heeft genoemd. Daar stopt het verslag. Ik ben benieuwd wat de andere ministers daar nu van zeiden, mede in het licht van het feit dat de Amerikanen hebben gezegd dat zij eind september de balans gaan opmaken. Is dat nu ook de inzet van de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU? Kan de minister al wat zeggen over het laatste rapport van El-Baradei over Iran?

Ten slotte hebben Frankrijk, Engeland en Duitsland voorgesteld om opnieuw tot een Afghanistan-top te komen. We hebben er net eentje gehad. Steunt de minister dat voorstel? Wat verwacht hij van een nieuwe Afghanistan-top?

Mijn laatste punt is Soedan. De Afrikaanse Unie heeft zoals bekend een resolutie of verklaring aangenomen, waarin begrip wordt getoond voor het niet uitleveren van Bashir. Wat voor effect zal dat hebben op de relatie tussen de EU en de Afrikaanse Unie, gezien het feit wij zo veel geld stoppen in de Afrikaanse Unie? Zal het een negatief effect hebben?

 De heer Haverkamp (CDA): De heer Voordewind stelt terecht dat het bij onderhandelingen om twee partijen gaat. Alleen hebben wij het nu over de onderhandelingen tussen de EU en Israël, en we hebben hier in deze Kamer ook een motie aangenomen waarin staat dat dit ten dienste moet staan van het vresdesproces. De heer Voordewind is het toch met me eens dat op dit moment eenzijdig extra nederzettingen bouwen niet bijdraagt aan het vredesproces?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Het afschieten van raketten op Israël draagt ook niet bij aan het vredesproces. Dat gebeurt weliswaar vanuit de Gaza, maar wat heeft het voor zin om op dit moment terug te keren aan de onderhandelingstafel zolang wij spreken over drie partijen? Als je de partijen dwingt, om de tafel te gaan zitten, stel dan ook voorwaarden aan de andere partijen. Die voorwaarden en die handreikingen vanuit de PA en vanuit de omliggende Arabische landen zie ik niet, dus dan zie ik ook geen reden om Israël eenzijdig te straffen met het niet voortzetten of intensiveren van de relatie met de EU.

De heer Haverkamp (CDA): Mijn vraag ging niet over de onderhandelingen tussen de drie partijen. Mijn vraag ging over de onderhandelingen tussen de EU en Israël. Dan bent u het toch met mij eens dat het nu extra bouwen van nederzettingen niet constructief is voor het vredesproces?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Die uitspraak heb ik wel eerder gedaan, maar ik vind dat het niet geïsoleerd neergezet mag worden ten opzichte van nu wel of niet intensiveren. De insteek van de minister was steeds: niet eenzijdig Israël treffen en proberen om er alles aan te doen, ze om de tafel te krijgen. Nu zie ik toch een verschuiving om die intensivering met Israël niet door te zetten. Als dat niet zo is, dan hoor ik dat graag van de minister.

De heer Van Dam (PvdA): Ik zie een opening in de woorden van de heer Voordewind, omdat hij het heeft over niet eenzijdige sancties tegen Israël. Hij zegt daarbij dat je ook naar de andere kant moet kijken, met name naar Hamas, omdat Hamas nog steeds Gaza beheerst, waar vandaan er nog steeds raketten worden afgeschoten. Ik ben het met de heer Voordewind eens dat ook de rol die Hamas speelt niet onbesproken moet blijven. Als wij kunnen komen tot een pakket waarin tegelijkertijd sancties ten aanzien van Israël worden getroffen voor het doorgaan met de bouw van nederzettingen en verdergaande sancties ten aanzien van Hamas, is daar dus met de ChristenUnie over te spreken? Aan wat voor sancties denkt hij dan?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Ik maak mij geen illusies over een sanctiepakket richting Hamas. Wij steunen Hamas niet, wij doen geen handel met Hamas, wij steunen de Verenigde Naties als het gaat om humanitaire hulp in de Gaza. Wij spreken niet met Hamas. Ik zie daar geen gelijkwaardigheid en ik zie trouwens ook in de voorstellen van de minister geen sanctiepakket richting Israël. Het gaat hier alleen maar om het bevriezen van de huidige relatie en niet om het sanctioneren. Ik sloeg aan op het feit dat er in de brief staat dat de minister een koppeling maakt tussen een moratorium op de uitbreiding van nederzettingen en het intensiveren van die relatie. Daarvan zeg ik: dat vind ik een te eenzijdige maatregel tegen Israël.

De heer Van Dam (PvdA): Als de heer Voordewind zegt: ik wil het niet eenzijdig, dan betekent dit dat hij het wel tweezijdig wil. Als hij vervolgens zegt: aan de andere kant kunnen we niets doen en daarom ben ik tegen sancties tegen Israël, dan redeneert de heer Voordewind zichzelf bewust in een cirkel waar niet uit te komen valt. Ik neem aan dat dit niet zijn bedoeling is. Ik neem aan dat hij, als hij zegt: niet eenzijdig, ideeën heeft over hoe het tweezijdig zou moeten.

De heer Voordewind (ChristenUnie): Ik heb het helemaal niet gehad over het eenzijdig straffen of eenzijdig sanctioneren van een partij. Ik heb gezegd dat als je partijen dwingt, om tafel te gaan zitten en je stelt daar allerlei voorwaarden aan, laten wij dat dan tweezijdig doen. Daarvan heb ik gezegd: ik zie geen beweging bij de Arabische landen, ik zie geen handreikingen, ik zie geen beweging van de Palestijnse Autoriteit om Gaza onder haar beheer te krijgen. Dus laten wij dan gaan praten over de vraag welke voorwaarden er aan beide partijen gesteld moeten worden. Maar wij zitten hier niet aan de onderhandelingstafel, dus dit is allemaal een beetje pretentieus. Daarom sla ik wel aan op de strafmaatregel van de minister tegen Israël.

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Wat zouden dan de tweezijdige maatregelen zijn om het wel mogelijk te maken, die twee partijen aan tafel te krijgen?

De heer Voordewind (ChristenUnie): Voorzitter. Dat is een goede discussie. Daar wil ik graag aan meedoen. Ik heb daarover onlangs ook een artikel in de Volkskrant geschreven. Ik acht het zeer belangrijk om inderdaad een handreiking te krijgen: vertrouwenwekkende maatregelen vanuit de Arabische landen als het gaat om diplomatieke betrekkingen, het plaatsen van wederzijdse ambassades, een opening van de grenzen en de handel. Als het gaat om Israël, dan zie ik ook dat een verdere uitbreiding van de Westbank van die huizen een belangrijke voorwaarde is, maar laat dan één pakket gelden. Ik heb daaraan toegevoegd dat ik mij afvraag wat het voor zin heeft om te onderhandelen met drie partijen. Laat de PA nu alles in het werk stellen om Hamas onder PA-beheer te krijgen.

Mevrouw Koşer Kaya (D66): Voorzitter. Mij is de kant van Israël nog niet duidelijk. De heer Voordewind geeft de andere kant heel goed aan en hij geeft goed aan wat voor maatregelen je zou moeten nemen om beide partijen om tafel te krijgen. Ik wil toch echt een helder antwoord op de vraag wat er dan aan de zijde van Israël zou moeten gebeuren.

De voorzitter: De heer Voordewind nog een keer heel kort en afsluitend.

De heer Voordewind (ChristenUnie): Het kan in één zin: als je voorwaarden stelt aan Israël -- ik heb een aantal voorbeelden genoemd aan de Palestijnse kant -- dan is dat inderdaad de stop van de nederzettingen in de Westbank, maar dan moet je ze aan beide partijen stellen.