Haar kerk staat in een van de armste buurten van Caïro met een van de hoogste percentages aan extremistische moslims. Haar man was koster en bewaker van de kerk in Imbaba. In mei zagen salafisten van buiten deze wijk hun kans schoon om samen met bondgenoten in de wijk een aanval op een van de kerken te ondernemen.

Toen het bij de eerste kerk niet lukte, werd haar kerk het volgende doelwit. Haar man probeerde de woedende meute buiten de kerk te houden, maar werd tot het altaar teruggedrongen. Bij zijn laatste poging om dat te beschermen, werd zijn keel doorgesneden, waarna de kerk in brand werd gestoken.

Zondag ontmoetten we haar, de weduwe van de man die de verdediging van zijn kerk met de dood moest bekopen.

overgeleverd

We hebben de lijdende kerk in de ogen gezien. Bij de afwezigheid van een effectieve overheid en met het ontbreken van echte bescherming, voelen veel kopten zich overgeleverd aan de willekeur van de meerderheid. Van het onafhankelijke onderzoek dat hen na de aanval op de kerk was beloofd, hebben ze nog niets gezien. Net zoals er nog geen enkele officiële rapportage is over de bloedige bomaanslag op een kerk in Alexandrië op 1 januari of over de aanval van het leger op een demonstratie van kopten in oktober waarbij 28 doden vielen.

De traangaswalmen van de vorige revolutie waren nog maar nauwelijks opgetrokken op het Tahrirplein, of het plein werd afgelopen week opnieuw bedwelmd door traangas. De geschiedenis lijkt zich te herhalen in Egypte. Het land dreigt af te glijden naar een militair bewind met een islamistisch getint parlement.

Dat werd het afgelopen weekeind weer duidelijk toen het leger een demonstratie met harde hand neersloeg. Het gevolg: 41 doden en honderden gewonden. De democratische mogelijkheden die zich nu voordoen, lijken ook voornamelijk benut te gaan worden door islamistische groepen. Zij zijn veel beter georganiseerd dan de seculiere, democratische partijen en appelleren met succes aan het religieuze sentiment onder brede lagen van de bevolking.

opvallend

De reactie van kopten is opvallend. Het verdriet over de vele doden – een rechter schatte in dat het er alleen al dit jaar zo’n 250 zijn – is groot. Maar het gebrek aan wraakzucht is indrukwekkend. Egyptische christenen realiseren zich dat ze een bescheiden minderheid zijn en het zullen moeten hebben van een vrije rechtsstaat waarin ze niet langer tweederangsburger zijn.

Toen we met een kandidaat van de Moslimbroederschap spraken, bleek al snel hoe anders onze definities van godsdienstvrijheid en democratie zijn. De antwoorden op onze vraag of een moslim zich kan bekeren tot het christendom en of kopten hun kerken kunnen bouwen, waren veelzeggend. Na obligate teksten waarmee hij onze scepsis wilde wegnemen, drongen we aan om explicieter te worden. Hij draaide de vraag behendig om en stelde dat de kopten in aantal niet toenemen en daarom het bouwen van extra kerken niet aan de orde is. Daarmee negerend dat op dit moment kopten het land verlaten om elders veiligheid te vinden. En toen we hem voorhielden dat Turkije voor een niet-religieuze staat heeft gekozen, zei hij dat daar in Egypte geen sprake van kan zijn.

gure winter

De Arabische lente dreigt een gure winter te worden. Veel politici, ook in Nederland en de rest van Europa, leggen zo sterk de nadruk op democratie, alsof met vrije verkiezingen alleen een land is gered.

En natuurlijk onderschatten we het belang van die vrijheid niet. In de koptische kerkdienst van zondag werd ook opgeroepen te gaan stemmen en gebruik te maken van het democratische recht.

Echter, zonder de basale mensenrechten loopt de democratie het gevaar te verworden tot een dictatuur van een islamitische meerderheid. Dit is exact de reden waarom de ChristenUnie hier en in Egypte strijdt voor het recht van godsdienstvrijheid en de opbouw van de rechtsstaat waarin alle burgers voor de wet gelijk zijn.

lijdende kerk

We nemen veel huiswerk mee uit Egypte. Allereerst om te blijven bidden voor de lijdende kerk in Egypte, voor de nabestaanden van hen die bij de gewelddadigheden zijn omgekomen. We willen ook blijven bidden voor vrijheid in Egypte en werk maken van ondersteuning van democratische groeperingen en tegemoet komen aan de vraag om te helpen bij de opleiding van rechters. We willen het doen voor alle Egyptenaren, maar in het bijzonder voor die weduwe die ons haar indrukwekkende verhaal vertelde.

Joël Voordewind, Peter van Dalen en Gert-Jan Segers zijn CU-Tweede Kamerlid, resp. CU-Europarlementariër en directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie.

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van 29 november 2011.