De ChristenUnie is geen alternatief voor teleurgestelde CDA-kiezers. Dat probeerde Ewout Klei aan te tonen. Hij mag zijn redenering niet onderbouwen met ons evaluatierapport, want dat komt tot een andere conclusie. Klei meent dat de vlag de lading niet dekt. De ChristenUnie heeft een linksig imago, maar is eigenlijk heel conservatief. Hij ziet perspectief in een progressieve koers en beweert dat wij adviseren om terug te vallen op de traditionele achterban. Terug naar af! Hoe dom kun je zijn?

Winstwaarschuwing

In 2006 claimde de ChristenUnie in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen een strategische positie. Het christelijk-sociale profiel kwam in confrontatie met het neo-liberale kabinet goed uit de verf en kiezers konden met een stem op de ChristenUnie de kans op een christelijk-sociale regering vergroten.

Na de verkiezingen kwam er inderdaad een christelijk-sociaal kabinet met de ChristenUnie. De partij incasseerde bij de Statenverkiezingen van 2007 een royale beloning, maar daarna brokkelde het vertrouwen enigszins af. De uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen 2010 was een winstwaarschuwing en bij de Tweede Kamerverkiezingen leed de ChristenUnie één zetel verlies. Niet dramatisch in vergelijking met andere kleine of middelgrote partijen, die in het verleden regeringsverantwoordelijkheid droegen: D66 werd in 2006 gehalveerd.

Christelijk-sociaal?

Toch presenteerde onze commissie een kritisch rapport. De traditionele achterban bleef de partij trouw, maar er leek sprake enige vervreemding. Bij 45.000 mensen die in 2006 nog ChristenUnie stemden, ontbrak in 2010 de drive om naar de stembus te gaan. Nieuwe kiezers uit 2006 stemden strategisch, bijvoorbeeld op de PvdA om een rechtse coalitie te voorkomen of de VVD om een linkse coalitie te blokkeren. Het lukte de ChristenUnie niet om een strategische positie in te nemen en het christelijk-sociale profiel kreeg geen actuele en onderscheidende concretisering.

Deze twee lijnen komen in ons hele rapport terug: de ChristenUnie was niet meer herkenbaar voor de traditionele achterban en niet meer interessant voor strategische kiezers. Klei doet voorkomen alsof we daarvoor in ons rapport één remedie aanwijzen: terugvallen op de traditionele achterban. Dat is wonderlijk, want wij pleiten er juist voor om instrumenten te ontwikkelen om permanent te investeren in nieuwe kiezers in regio’s en steden waar de ChristenUnie ondervertegenwoordigd is. Het is belangrijk om hen te binden. Dat moet allereerst gebeuren op lokaal niveau. De partij ontwikkelde zich de afgelopen jaren in de richting van een kaderpartij met een te sterke focus op Den Haag. Dat past niet bij de ChristenUnie, een basispartij met actieve en betrokken leden die middenin de samenleving staan.

Niks met politiek

Klei slaat de plank dus mis. De commissie adviseert geen terugval op de traditionele achterban. Daarmee is niet alles gezegd. Klei speelt de traditionele achterban en nieuwe kiezers tegen elkaar uit. Zijn vooronderstelling is dat de traditionele achterban een conservatieve opstelling verlangt en nieuwe kiezers een linksige ChristenUnie wensen. Dat is ook onjuist. Het kiezersonderzoek dat we hebben laten uitvoeren, toont aan dat de traditionele achterban en nieuwe kiezers beiden snakken naar gepassioneerde politiek, geïnspireerd door een diepe overtuiging.

Christenen hebben van huis uit niet zoveel met politiek, maar wel met de samenleving. Geïnspireerd door hun geloof zetten zij zich in voor de samenleving en voor mensen die in de hoek zitten waar de klappen vallen, bijvoorbeeld als kerk. Een politiek met dezelfde inzet kan rekenen op hun steun. Dat is een kwestie van herkenning en vertrouwen. Christenen hunkeren naar politiek met hart en ziel, vanuit een diepe motivatie en een duidelijke identiteit. Dat is de tweede remedie die de ChristenUnie perspectief biedt: een authentiek christelijk geluid. Dat leidt tot een hernieuwd bondgenootschap tussen de ChristenUnie en christenen die vanuit dezelfde motivatie de samenleving dienen.

Handicap of kans?

Het is jammer dat Klei niet los komt van de oude tegenstelling tussen links en rechts. Hij stelt terecht dat de ChristenUnie niet in het links-rechtsschema past. Dat is echter geen handicap, zoals hij suggereert, maar een onderscheidend profiel en dus een kans. Iemand noemde de ChristenUnie onlangs een beetje links, een beetje rechts en vooral christelijk.

Bijbels geïnspireerde politiek is naar haar aard geheel anders: bij gelegenheid conservatiever dan conservatief, groener dan groen, socialer dan socialistisch. De uitdaging voor de ChristenUnie is om met geïnspireerde en dus gepassioneerde politiek het beleid te beïnvloeden. Niet dogmatisch en drammerig, maar warm en betrokken. Zo overstijgt de ChristenUnie begrippen als links en rechts en wint meer mensen voor zich in dan Klei zich kan voorstellen.

Nico Schipper, voorzitter evaluatiecommissie

(Een ingekorte versie van bovenstaand artikel stond in de Trouw van vrijdag 14 januari 2011)