Middelburg is een van de weinige gemeenten in Nederland waar de ChristenUnie deel uit maakte van de coalitie. Desondanks heeft de fractie in nauw overleg met het bestuur op 20 september besloten uit de coalitie en daarmee ook uit het college van Middelburg te stappen. Vanwege een theater? Dat vraagt om nadere uitleg.

In de vorige raadsperiode (1998-2002) nam Middelburg het besluit om een regionaal A-theater te realiseren, samen met de gemeente Vlissingen en Veere. Dat project paste in het grotere kader van de “kwaliteitsatlas”, waarmee Middelburg door een ambitieus programma van investeringen een kwaliteitssprong wilde maken. Toen de buurgemeenten afhaakten, nam Middelburg het besluit om zelfstandig een A-theater te gaan realiseren.

 

Een jarenlange zoektocht van locaties door de stad volgde. De éne na de andere locatie werd onderzocht, en viel af vanwege toch weer hogere kosten dan de vorige, of andere problemen. Uiteraard hield wel iedereen daar zijn eigen voorkeur voor een locatie aan over.

 

Aan het eind van de vorige raadsperiode had de toenmalige oppositiepartij PvdA een voorkeur voor de “Punt van Ramsburg”, terwijl een raadsmeerderheid het college (waar de ChristenUnie deel van uitmaakte) steunde in een voorstel om een voormalige kazerne in de binnenstad te slopen (de locatie “Zuidsingel”) en daar een theater te realiseren. Vooral het CDA hechtte erg aan deze plek.

Op letterlijk de vooravond van de verkiezingen in 2002 maakte de PvdA bekend dat zij toch onder voorwaarden zouden kunnen leven met de locatie Zuidsingel. Na de verkiezingen maakten PvdA en CDA daar afspraken over in een collegeakkoord. Beiden nodigden een “bevriende” partij uit in het college. Dat werden GroenLinks en de ChristenUnie. Zo ontstond een coalitie van CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. En voor de tweede maal werd besloten om te bouwen op de Zuidsingel. Een totaal budget voor een parkeerkelder plus een theater van € 33 miljoen.

In de afgelopen jaren heeft de fractie van de ChristenUnie dat besluit telkens gesteund, regelmatig tot onbegrip van de achterban. Wij vonden echter dat de coalitieafspraken zwaarder moesten wegen dan onze eigen voorkeuren.

In maart 2005 kwam Middelburg landelijk in het nieuws vanwege een lekke bouwput. Zand spoelde weg van onder de aanpalende huizen, waarvan een aantal onbewoonbaar werden en andere verzakten. Zonder te diep op de oorzaken in te gaan kan gesteld worden dat die lekkage vooral te wijten is aan een onzorgvuldige uitvoering en vermoedelijk ook aan onzorgvuldig toezicht namens de gemeente. (Terzijde: in Leeuwarden bleek een door dezelfde aannemer gebouwde bouwput ook te lekken, maar die is vrij snel gerepareerd.)

 

Direct is de bouw tijdelijk stilgelegd en zijn onderzoeken gestart naar hoe het zo gekomen is, en of en zo ja hoe verder gegaan zou kunnen worden. Verdere schade moest immers voorkomen worden.

De uitkomst van deze onderzoeken was dat de bouwput te repareren zou zijn door een betonnen bak in de bouwput te plaatsen, maar dat het theater zelf (ook afgezien van de calamiteit) € 4,5 miljoen duurder zou moeten worden. Dat was reden om ook alternatieve locaties en verbouw van het oude theater te verkennen.

 

Uit de onderzoeken bleek echter om te beginnen dat alle alternatieven nog duurder waren dan doorgaan. Het enige goedkopere alternatief was verbouw van het oude theater. Maar ook daar was iets bijzonders mee. Medio augustus werd duidelijk dat de comptabiliteitsvoorschriften ons parten gingen spelen. Stoppen met de bouw op de Zuidsingel (die reeds drie jaar bezig was) zou betekenen dat alle tot dan toe gedane investeringen (en de nog noodzakelijk te maken kosten) direct uit de lopende rekening afgeschreven zouden moeten worden. Rekening houdend met een opbrengst van een andere bestemming van de kavel zou het netto verlies € 11 miljoen zijn, wat in een jaar of drie in de begroting gevonden zou moeten worden. Daarmee viel voor ons ook de optie om het oude theater te verbouwen af. Op de lange duur was dat wel goedkoper, maar de consequenties op korte termijn waren onverantwoord: zwaar schrappen in het voorgenomen beleid, en de weerstandpositie terugbrengen tot het absolute minimum.

Al met al bleek de keuze neer te komen op € 3 à 6 miljoen extra voor een theater op de Zuidsingel (waarvan een groot deel uit andere financiering te halen zou zijn en de rest in 40 jaar afgeschreven kon worden) of direct € 11 miljoen op tafel leggen om te stoppen. Dat was de situatie begin augustus 2005. Onder die omstandigheden was er naar onze mening (en die van CDA en GroenLinks) maar één zinnig besluit mogelijk: toch maar doorgaan.

De PvdA (wethouder plus fractievoorzitter) bestreden in een coalitieoverleg de juistheid van de cijfers van de CDA-wethouder financiën en maakten een voorkeur voor hun oude liefde, lokatie “De Punt” bekent. Afgesproken werd om na vier dagen verder te praten, maar tussendoor trad de PvdA naar buiten met een persbericht met hun standpunt. De argumentatie was dat de Zuidsingel te duur werd. Dat “De Punt” nog een aantal miljoenen duurder was, klopte volgens de PvdA niet. Verder werd verwezen naar een enquête waarin een groot deel van de bevolking aangaf de Zuidsingel niet de goede plaats voor een theater te vinden. Een enquête van enkele maanden eerder gaf datzelfde beeld, maar toen bleek daarnaast dat als stoppen een groot financieel verlies zou betekenen, driekwart van Middelburg toch wilde doorbouwen. In de laatste enquête was die vraag niet gesteld….

 

Het volgende coalitieoverleg werd afgezegd door het CDA, omdat de PvdA immers al een standpunt bepaald had buiten de coalitie om. In de twee weken tot aan de raadsvergadering van 5 september heeft de PvdA haar standpunt eerst genuanceerd tot “stoppen op de Zuidsingel”, meermalen de juistheid van gegevens van de wethouder financiën in twijfel getrokken, vervolgens een nieuwe financiële onderbouwing voor “De Punt” (met aantoonbaar misleidende rekenmodellen) in de pers gebracht en weer afgezwakt tot “stoppen op de huidige bouwlocatie”.

 

Op 5 september besloot de raad te stoppen met de realisatie van een theater aan de Zuidsingel, maar nog geen besluit te nemen over een andere locatie. De aanzet daartoe werd gegeven door een amendement van PvdA, PPM (een lokale partij) en de SGP. Samen met twee éénmansfracties leverde dat een meerderheid van 15 tegen 14 stemmen op. CDA, GL, VVD en ChristenUnie wilden doorgaan.

 

Ruim een week later, op 13 september, besloot de fractie van GroenLinks toch uit de coalitie te stappen. De argumenten waren een verlies van € 11 miljoen, 3 jaar werk weg, geen reëel uitzicht op alsnog een theater en een vrijwel onuitvoerbare opdracht voor hun wethouder. Op dat moment had het resterende deel van de coalitie inclusief de ChristenUnie nog net een meerderheid. ChristenUnie en CDA hebben ’s middags gezamenlijk aan de pers kenbaar gemaakt dat zij de PvdA verantwoordelijk houden voor de situatie.

 

Op 13 september ’s avonds hebben de fractie, de wethouder en het bestuur van de ChristenUnie overlegt over de ontstane situatie. Unaniem werd besloten dat wij niet meer wilden samenwerken met een partij die € 11 miljoen opoffert voor een partijpolitieke fictie.Voor ons was volstrekt helder dat er geen inhoudelijke argumentatie achter de PvdA-standpunten zat, maar alleen de opening van de verkiezingscampagnes van 2006. Derhalve hebben wij de PvdA gemeld dat wij het vertrouwen in de PvdA-wethouder opzegden en aangegeven dat wij niet meer samen met de PvdA in een coalitie wilden zitten.

 

Dat was aanleiding tot het uitschrijven van een extra raadsvergadering, waarin de ChristenUnie heeft aangegeven zich terug te trekken uit de coalitie. Het CDA zag geen andere mogelijkheid dan doorgaan met de PvdA.

Wij hebben daarbij telkens aangegeven dat het ons niet gaat om een A-theater. De financiële aspecten (namelijk dat je miljoenen weggooit als je halverwege de bouw plotseling besluit te stoppen) waren voor ons doorslaggevend. Ook in de periode daarna hebben wij aangegeven nog steeds bereid te zijn om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen, onder de voorwaarde dat dit vanuit financieel opzicht ontoelaatbare besluit werd teruggedraaid. Zelfs een van de ambtenaren liet zich ontvallen dat hij nog nooit zulk slecht financieel beleid had gezien.

Wij hebben de indruk dat de problemen nog niet voorbij zijn. Inmiddels ligt er een nieuw collegeakkoord voor de 5 maanden tot aan de verkiezingen. CDA en PvdA spreken daarin af om alleen het theaterdeel niet door te laten gaan en daar ruim € 8 miljoen af te boeken, maar de parkeergarage (waar het allemaal om ging) toch gewoon af te bouwen. Gebeurt dat niet, dat moet er wellicht nog € 6,3 miljoen afgeboekt worden. 

Er zou alsnog een nieuw A-theater gerealiseerd moeten worden op de plaats van het huidige theater (wat volgens de rapporten in augustus helemaal geen optie was, onder meer vanwege te weinig ruimte op de kavel en te weinig parkeerplaatsen). Maar hemelsbreed ligt het huidige theater maar 500 meter van de bouwput aan de Zuidsingel af, dus als die parkeergarage toch nog gebouwd wordt, is dat best aan te lopen….

Het is natuurlijk helemaal niet meer uit te leggen dat Middelburg er dan € 8 miljoen voor over heeft om dat nieuwe theater niet gewoon op die parkeerkelder te zetten. Maar ja, wat is gezichtverlies waard aan gemeenschapsgeld?

 

De SGP was graag bereid dit nieuwe college met dit programma aan een meerderheid te helpen, met de kanttekening dat de SGP-fractie tegen het nieuwe theater op de huidige locatie mag stemmen.

 

Naar onze inschatting zal blijken dat het nu nog resterende budget onvoldoende zal zijn voor de (nog volstrekt niet serieus onderzochte) optie van een nieuw theater op de plaats van het huidige theater. Na de verkiezingen zijn er twee mogelijkheden: of de hele zaak wordt toch weer teruggedraaid zodat en parkeerkelder en theater op de Zuidsingel worden gebouwd, of er zal een lang theaterloos tijdperk ontstaan.