Europese oproep Rouvoet voor ‘nieuwe vrijheid’

woensdag 02 december 2009 09:37

“Het liberale idee van vrijheid als het maximaliseren van individuele rechten leidt tot grote culturele, economische en politieke problemen. Europa is toe aan een nieuw vrijheidsbegrip. Centraal moet niet staan zelfgerichtheid en de vervulling van individuele behoeftes, maar dienstbaarheid aan de naaste.” Dit zei vicepremier André Rouvoet (ChristenUnie) op een Europese Gebedsontbijt van christelijke politici en leiders, die vanochtend in Brussel is gehouden.

Rouvoet onderstreepte in zijn toespraak voor enkele honderden aanwezigen de verworvenheden van vrijheid als afwezigheid van dwang en staatsinterventie: “In de strijd tegen totalitaire regimes in de vorige eeuw was dit het juiste antwoord. En in veel delen van de wereld gaat dit nog steeds op”. Maar volgens Rouvoet staat Europa voor een nieuwe grote uitdaging. Individuele vrijheden worden nu overdreven opgeëist. Ongebreidelde consumptiedrift en winstbejag veroorzaakten de financiële en milieucrises. Verabsolutering van het recht op gelijke behandeling leidt tot het verbieden van religieuze organisaties om personeel te werven met een gelijke overtuiging. “Je zou denken dat dit onliberale standpunten zijn, maar zowel in Europa als in Nederland wordt dit debat voortdurend aangezwengeld door liberalen. Ik vrees dat hier in feite geen vrijheidsagenda, maar een seculiere agenda wordt nagestreefd. Dat komt ook naar voren in het debat over het toelaten van religieuze symbolen in de publieke ruimte”, aldus Rouvoet.

Niet zelfgericht
Rouvoet bepleit een vrijheidsidee, waarbij recht wordt gedaan aan waar zij voor bedoeld is. “Vrijheid is meer dan de afwezigheid van dwang. Zij geeft ook een zinvol doel aan de samenleving. Een mens kan alleen van vrijheid genieten als hij zich niet alleen op zichzelf richt, maar gerechtigheid zoekt voor de mensen om hem heen. Dat is de blinde vlek van de hedendaagse vrijheidsopvatting.”

Volgens Rouvoet vraagt dit vrijheidsidee om een overheid die haar burgers en de gemeenschappen de ruimte geeft om in eigen kring soevereiniteit te beleven. Hij hield zijn toehoorders voor een voorstander te zijn van een duidelijke scheiding tussen kerk en staat: “Dat is voor mij geen concessie, maar een confessie.” Tegelijkertijd stelt Rouvoet dat dit niet betekent dat regeringen zich moeten onthouden van morele keuzes: “Onbegrensde bonussen die onverantwoorde risico’s stimuleren en daarmee het financiele systeem ontwrichten zijn in strijd met het principe van goed ondernemerschap en de publieke gerechtigheid, en behoren te worden gereguleerd. Kindermishandeling is ook in strijd met de publieke gerechtigheid, dus moeten de autoriteiten ingrijpen.”

Rouvoet erkent dat zijn boodschap tegendraads is: “Vrijheid is iets anders dan grenzen en beperkingen opheffen. Sterker nog: vrijheid wordt pas gerealiseerd door grenzen te erkennen.” Maar wanneer vrijheid ten dienste staat van meer dan alleen individuele rechten en verlangens, profiteert daar in de ogen van Rouvoet iedereen van: “Economisch gaat het dan om echte behoeftes en niet om inhaligheid. De natuur wordt verantwoord benut en niet meer uitgeput. Andermans rechten worden verdedigd en niet beknot. En naar minderheden wordt geluisterd in plaats van dat ze het zwijgen wordt opgelegd.”