Arie Slob, tot het ChristenUnieconges:

,,Wát een week. Dat denk ik wel vaker op zaterdag, als ik m’n webblog schrijf.

Twee weken geleden bijvoorbeeld, toen we achtereenvolgens Prinsjesdag vierden en de algemene politieke beschouwingen hielden, die uitmondden in een wanhopige VVD-stunt.

Wát een week. Dat is ook vandaag mijn gevoel als ik terugkijk op wat er de afgelopen dagen allemaal op het Binnenhof passeerde.

En tegelijk besef ik dat de spreekwoordelijke stormpjes op die ene vierkante kilometer in Den Haag volledig in het niet vallen bij het geweld van aardbevingen, zeebevingen, tsunami’s en orkanen die onder meer op Sumatra en de Samoa-eilanden talloze slachtoffers eisten. Laten onze gedachten en gebeden uitgaan naar de mensen in deze zwaar getroffen gebieden.

Onze politieke week begon goed: het kabinet stuurde zijn standpunt over de Algemene wet gelijke behandeling naar de Kamer. Daar keken we lang naar uit. De inzet van de ChristenUnie is altijd geweest dat de balans tussen grondrechten, tussen de vrijheid van onderwijs en het verbod op discriminatie bijvoorbeeld, moet blijven zoals ze is.

Instellingen, scholen bijvoorbeeld, moeten op basis van hun identiteit een eigen personeelsbeleid kunnen voeren. Dat moet zorgvuldig gebeuren. Met oog voor mensen. Zonder te discrimineren.

Het standpunt dat het kabinet deze week naar de Kamer stuurde, is duidelijk. De balans tussen het recht op gelijke behandeling en de vrijheid van onderwijs blijft. Complimenten aan minister Rouvoet die – dat weten wij – daar keihard voor geknokt heeft.

Minder blij zijn we met de uitkomst van het SER-overleg over verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd. Er waren goede redenen om in het voorjaar de sociale partners de ruimte te geven met een advies te komen over het kabinetsvoornemen de AOW-leeftijd te verhogen naar 67 jaar. Dat leverde een belangrijke afspraak over loonmatiging op, en zou kunnen zorgen voor draagvlak voor het moeilijke AOW-besluit.

Helaas is het de polder niet gelukt om tot een gezamenlijk advies te komen. Het is niet anders. We gaan nu ook niet zwartepieten. De bal ligt weer bij het kabinet. Ik roep het kabinet op nog deze maand duidelijkheid te bieden over de vormgeving van de verlenging van de AOW. Doelgericht. Maar wel verantwoord. Op een christelijk-sociale manier. De zorg voor de zwakke is ook – nee, juist – onze leidraad als het gaat om de invoering van ingrijpende maatregelen als deze.

Minder blij was ik ook met het verloop van het debat over de toekomst van onze missie in Uruzgan, deze week. Aanleiding voor dit spoeddebat was loslippigheid van de minister van Buitenlandse Zaken over dit onderwerp. Niet voor de eerste keer, overigens.

Als ChristenUnie hebben we steeds onze verantwoordelijkheid genomen voor vredesmissies. Internationaal recht en gerechtigheid betrachten, dat is voor de christelijke politiek een erezaak. Dáárom namen we ooit verantwoordelijkheid in Cambodja. In Kosovo. In Irak. Dáárom nemen we tot op vandaag onze verantwoordelijkheid in het voormalige Joegoslavië en Tsjaad. Daarom participeren we op diverse plaatsen in de wereld in de strijd tegen terrorisme (Enduring Freedom). En daarom zijn we ook akkoord gegaan met een verlenging van de missie in Uruzgan, voor twee jaar. Wetende dat dit erg veel zou vragen van zowel de militairen als het materieel. Daarom was ook duidelijk dat we – om de woorden van het kabinet te gebruiken – in augustus 2010 met de Taskforce Uruzgan zullen stoppen, en dat in december 2010 de laatste Nederlandse militair Uruzgan zal hebben verlaten. In NAVO-verband moeten anderen dan onze taak overnemen. We kunnen trots zijn op de inzet van onze vrouwen en mannen. We staan pal achter hen in het komende, laatste jaar. Maar we dienen ook recht te doen aan de begrenzingen die aan deze inzet vast zit.

Onze woordvoerder, Joel Voordewind, heeft in het debat van woensdagavond duidelijk neergezet was onze beleving is van de afspraken die gemaakt zijn bij de verlenging van de missie. Maar hij heeft óók de eigen verantwoordelijkheid van het kabinet bij dit soort kwesties benadrukt. Wij zijn en blijven een partij die staat voor staatsrechtelijk zuivere verhoudingen: de regering regeert, de Kamer controleert. De Kamer mag de ministers het regeren niet onmogelijk maken. We wachten nu verder af waar het kabinet eventueel mee zal komen. Ik ga er van uit dat de discussie daarover door ministers nu verder in de Trêveszaal wordt gevoerd en niet in de media.

Even los van het gedoe van deze week, zal het u duidelijk zijn dat dit geen makkelijke tijd is om het land te besturen. We maken de zwaarste financiële en economische crisis mee sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Dit zijn wel de momenten dat het erop aankomt.

Als fractie van de ChristenUnie steunen we het kabinet in de gekozen aanpak van de crisis. Die is niet makkelijk of populair, maar getuigt wel van wijsheid.

De eerste prioriteit was: de vrije val van banken en financiële instellingen stuiten. Jammer dat het beeld blijft hangen dat dit alleen voor die banken zelf van belang was. De gevolgen voor onze economie en ook voor burgers individueel zouden namelijk niet te overzien zijn geweest als onze banken omver waren gevallen. Geen kredietverlening voor burgers en bedrijven, weg mogelijkheden van onderling geldverkeer en ook weg spaargeld. Het zou enorme gevolgen hebben gehad. Dat is gelukkig voorkomen.

De tweede verantwoordelijkheid van het kabinet was: investeren, om de gevolgen van de crisis te verzachten en werkgelegenheid te behouden. Dat heeft geresulteerd in een krachtig investeringspakket van circa 8 miljard euro. Waaronder ook een bijdrage van provincies en gemeenten. De investeringen zetten zwaar in op onder meer duurzaamheid, onderwijs en het voorkomen van jeugdwerkloosheid. Stuk voor stuk belangrijke ChristenUnie-thema’s. Dat geldt ook voor de ‘morele agenda’ die het kabinet heeft opgesteld. Een agenda die bedoeld is om te leren van de oorzaken van de crisis en te komen tot gerichte ingrepen in een bancair en financieel systeem dat onmiskenbaar aan een revisie toe is.

Terecht heeft het kabinet, ten derde, al de eerste aanzetten gedaan om te komen tot herstel van de overheidsfinanciën. Want die zijn door de crisis flink uit het lood geslagen. Het financieringstekort is inmiddels al weer stukken groter dan we enkele maanden geleden konden vermoeden.

Er is al een pakket zogeheten ‘houdbaarheidsmaatregelen’ vastgesteld ter waarde van 10 miljard euro. Daar behoort ook de afspraak over de AOW bij en de verhoging van het eigen woningforfait voor woningen boven de één miljoen euro. Ook is er al voor 1,8 miljard euro aan bezuinigingen afgesproken. Maar daar beginnen we pas mee als de crisis haar dieptepunt gehad heeft; we hopen in 2011.

U moet er dus op rekenen dat zodra de economie de weg omhoog te pakken heeft, de overheid direct gaat beginnen de schade te herstellen. Dat zal niet zonder pijn lukken, maar we hebben wel de tijd om het met grote zorgvuldigheid voor te bereiden. Het gaat om heel grote bedragen, maar het kabinet heeft z’n verantwoordelijkheid hiervoor wel genomen.

Het is jammer deze boodschap in ieder geval tijdens de algemene politieke beschouwingen niet duidelijk voor het voetlicht is gebracht. Helaas werden deze beschouwingen vooral gekenmerkt door snoeiharde persoonlijke aanvallen op de minister-president. Ik heb me, waarschijnlijk met velen van u, bijzonder gestoord aan de neerbuigende, minachtende wijze waarop onze premier af en toe werd bejegend. Wat er ook van zijn voordracht te zeggen viel, als drager van een hoog en zeker in deze dagen ook loodzwaar ambt verdient hij wel respect. En tot ons als leden van de ChristenUnie voeg ik daaraan toe: behalve respect, ook ons aanhoudend gebed.

De sfeer van de tweede dag van de beschouwingen werd misschien wel mede bepaald doordat het debat begon met een speculatieve discussie over de vraag of premier Balkenende wel van plan is de huidige kabinetsperiode uit te dienen als minister-president. Hij deed deze kwestie af als ‘flauwekul’, en voegde eraan toe dat zijn ‘inhoudelijke agenda reikt tot 2015’. Ik ga ervan uit dat hij met deze woorden persoonlijk én als CDA-leider commitment uitsprak voor het programma en de koers van de huidige coalitie. Dat commitment moet boven alle twijfel verheven zijn. Want de jaren die dit kabinet nog te gaan heeft, zullen een ongekende zware wissel trekken op de eensgezindheid, vastberadenheid en overtuigingskracht van de huidige coalitie. De financiële perspectieven van de overheid zijn zó ernstig dat we de Nederlandse burger zullen moeten overtuigen van de noodzaak van harde, impopulaire maatregelen. Bezuinigingen enerzijds, rechtvaardige lastenverdeling anderzijds. Dat lukt alleen als de coalitie staat als een huis, en geen van de partners loopt te lonken naar links of rechts.

Sinds 17 september 2009, de motie van wantrouwen van Mark Rutte, weten we beter dan ooit voor wat voor een beleid de VVD staat: rücksichtslos bezuinigen, zonder enig oog voor de gevolgen. Diezelfde Mark Rutte was trouwens die al aan het begin van deze kabinetsperiode zei dat ‘de vijand in het torentje zat’. Eenzelfde stijl kennen we van de PVV. En ook zij heeft tijdens algemene beschouwingen opnieuw luidruchtig kleur bekend – voor zover je in het duistere cynisme van Geert Wilders nog een kleur kunt onderscheiden.

Nu weten we dat het CDA richting verkiezingen altijd z’n kruit droog houdt en graag ‘alle opties openlaat’. Vorige week werd die strategie weer fraai gedemonstreerd door mijn – overigens zeer gewaardeerde – collega Van Geel. Amper een week nadat hij in rake bewoordingen geconstateerd had dat de VVD z’n historische rol als verantwoordelijke bestuurderspartij had verkwanseld, vertelde hij in dagblad Trouw dat hij bij de liberale fractie al weer ‘een boterbloempje in de herfst’ zag groeien. Wat een romantiek! Maar juist in deze ernstige tijden mogen we van het CDA vragen dat het nu ondubbelzinnig ‘nee’ zegt tegen de flirts van zowel VVD als PVV. Dat leidt alleen maar af. Het CDA zal beide schouders onder de inhoudelijke keuzes van deze coalitie moeten zetten, ook in de richting van de verkiezingen van 2011.

Als premier Balkenende zo vrijmoedig vertelt dat zijn ambities en agenda tot 2015 reiken, dan horen we daar graag bij dat die ambitie niet slechts inhoudt dat hij tot 2015 premier wil blijven, maar ook dat hij en zijn CDA zich voor de lange termijn sterk willen maken voor het beleid dat déze coalitie voorstaat. Een beleid dat immers, gezien ook de scope van de brede heroverwegingen die nu begonnen zijn, over de grenzen van deze coalitieperiode heen reikt.

De opdracht waar deze coalitie voor staat, gaat om veel meer dan het bereiken van zo veel mogelijk bezuinigingen. Als wij het in Nederland met z’n allen met minder moeten doen – dan moet dat op een verantwoorde manier. Christelijk-sociaal in goede tijden is geen kunst. Christelijk-sociaal in mindere tijden – dán komt het er op aan. Dat geldt ook voor duurzaamheid.

Onze kaders zijn in elk geval duidelijk. De heroverwegingen moeten volgens de ChristenUnie bijdragen aan:

• rechtvaardige economische verhoudingen (sterkste schouders - zwaarste lasten; rekening niet alleen bij jongere generatie neerleggen)

• mogelijkheden voor iedereen om zelf inkomen te verwerven (mensen niet afschrijven)

• zorg voor degene die dat – zowel in eigen land als daarbuiten - echt niet zelf kunnen (overheid als schild voor de zwakken)

• absolute voorrang voor duurzame investeringen.

Niet alleen het CDA, de ChristenUnie en de PvdA zullen overigens straks kleur moeten bekennen voor de periode na 2011. Dat geldt voor alle partijen, coalitie of oppositie. Dus ook voor het D66 van Alexander Pechtold, die tijdens de algemene beschouwingen na zijn grappige act met allerlei rapporten nog zo stoer zei niet mee te zullen doen aan de discussies over de heroverwegingen.

Maar, beste Alexander én Agnes én Mark én Femke, laat één ding ook jullie nu duidelijk zijn: mooi weer spelen en het iedereen naar de zin maken, dat is er echt niet meer bij. Wie in deze tijd zoete broodjes verkoopt aan burgers, doet aan volksverlakkerij.

Het komt er nu op aan. We zitten midden in de grootste economische crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Het is ernst. Daarom zitten we nu ook niet op onnodig gedoe te wachten. En het gaat nu niet om onszelf en/of onze politieke partij. We dragen een grote verantwoordelijkheid om Nederland op een verantwoorde manier door deze crisis te helpen. Deze tijd vraagt om: geen getreuzel, mouwen opstropen, hand aan de schop, aanpakken en leiderschap tonen. En wegblijven van discussies die daaraan afbreuk doen.

Aanpakken: de uitvoering van het crisisakkoord. Juist nu is het nodig dat dit zonder al te veel getreuzel gebeurt. Al moet zorgvuldigheid daarbij wel in acht genomen worden.

Aanpakken: het vraagstuk van de vergrijzing. Zoals ik al eerder aangaf, verwacht ik nog deze maand een kabinetsbesluit over de AOW. Er is inmiddels genoeg informatie om tot een beslissing daarover te komen. Dit onderwerp is een belangrijke testcase voor het kabinet en de coalitie. Als we het hier niet over eens worden, zal dat met een heroverweging van circa 30 miljard helemaal niet gaan lukken. Ik zeg er direct bij: we kunnen het, én zullen het ook laten zien.

Aanpakken: de gemaakte coalitieafspraken over duurzaamheid. Duurzaamheid is voor de ChristenUnie een belangrijk thema. We beseffen iedere dag opnieuw dat we deze aarde in bruikleen van onze Schepper hebben gekregen. Dat gebruik staat onder zware druk. Dat vraagt om aanpassingen van gedrag en beleid. In dat opzicht is de komende klimaattop in Kopenhagen van groot belang. Ik heb de minister-president zover gekregen dat hij bereid is daarvoor zelf naar Denemarken af te reizen. Deze top mag niet mislukken. Juist deze tijd van crisis moet gebruikt worden voor het doorvoeren van duurzame veranderingen. Niet een economie die gebaseerd is op roofbouw, maar een economie waar verantwoordelijk vruchtgebruik centraal staat, behoort ons uitgangspunt te zijn.

Aanpakken: de misstanden in de financiële sector. Ondermeer de volledig uit het lood geslagen bonuscultuur. Jarenlang leken we machteloos aan de kant te staan. Nu is het moment om daar wel beweging in te krijgen. Gelukkig is er tijdens de G20 vorige week in Pittsburg voortgang geboekt. Ook in ons land is het één en ander in beweging gekomen. Nu niet treuzelen, maar doorpakken.

Als ChristenUnie hebben we onder meer voorgesteld een persoonlijke aansprakelijkheid in te stellen voor topbestuurders van banken. Zij mogen niet een financieel veilig heenkomen vinden wanneer anderen schade ondervinden van hun wanbeleid. Ook hebben we ervoor gepleit dat er grenzen gesteld worden aan het eigen aandelenbezit van topbestuurders, zodat het najagen van oneigenlijke, persoonlijke belangen wordt voorkomen.

Aanpakken: dat geldt ook van andere zaken die we in het coalitieakkoord hebben afgesproken. Zoals een striktere handhaving van de Winkeltijdenwet. In dat opzicht verbazen we ons zeer over minister Van der Hoeven, die nota bene pogingen doet om met verkeerde argumenten een coalitieafspraak over de koopzondagen naar de horizon te schuiven. Waar is dat nu weer voor nodig? Ik moet denken aan het lied How do you solve a problem like Maria uit de wereldberoemde musical Sound of Music. Dat zou haar als oud-lerares Engels moeten aanspreken.

When I'm with her (wanneer ik bij haar ben) /I'm confused (ben ik in de war)

Out of focus (uit mijn concentratie)/ And bemused (en verbijsterd)

And I never know exactly where I am (en ik weet nooit precies waar ik ben).

Nu zou ik Maria van der Hoeven niet willen vergelijken met Maria von Trapp of Julie Andrews. Maar we zijn bij dit onderwerp met deze CDA-minister wel even de weg kwijt. Cynthia Ortega heeft er terecht op aangedrongen dat de minister alles doet om snelle invoering van de verbeterde Winkeltijdenwet mogelijk te maken. Onze coalitiegenoten in de Tweede Kamer hebben haar daarin gesteund. Het onderwerp is inmiddels met spoed aangemeld voor de agenda van de plenaire vergaderingen van de Tweede Kamer.

Aanpakken: dat geldt ook de afspraken die gemaakt zijn over het drugsbeleid. Dat ziet er overigens goed uit. De overlast van coffeeshops en drugswinkels wordt aangepakt. Drugstoerisme wordt bestreden. Nu moeten ook de coffeeshops in nabijheid van scholen nog verdwijnen.

Er zijn helaas nog enkele gemeenten die daar op z’n zachtst gezegd geen haast mee maken, of die meldingen van handel nabij schoolpleinen niet serieus nemen. Ik vraag onze lokale bestuurders daar ook alert op te zijn. Want drugsgebruik is niet normaal en mag niet normaal zijn. Op dit moment worden er een paar honderd tieners behandeld voor hun verslaving aan softdrugs. Tieners! Want, zo krijgen ze veel te vaak te horen: een joint of een pilletje dat hoort er ‘gewoon’ bij. Niet dus. Ouders, maar ook overheid, neem je verantwoordelijkheid.

Aanpakken. Dat geldt ook voor de zorg voor de allerarmsten van deze wereld. Ik heb daar tijdens de algemene beschouwingen opnieuw aandacht voor gevraagd en ook de Tweede Kamer tot een uitspraak daarover kunnen verleiden. In korte tijd is het aantal allerarmsten met circa 90 miljoen mensen toegenomen. Nog eens 90 miljoen wereldburgers die moeten rondkomen van 1,25 dollar per dag!

De crisis slaat het hardste toe bij landen die het al zo moeilijk hebben. Daar mogen we de ogen niet voor sluiten.

Tijdens een crisis is de verleiding groot alleen met je eigen problemen bezig te zijn. Uit de tegenbegrotingen van de VVD en D66 bleek bijvoorbeeld dat zij flink willen snoeien op de uitgaven voor juist deze allerarmste landen. Nu even niet, lijkt dan het credo. Maar wij zeggen: ‘nu juist wel’!

Natuurlijk moeten we kritisch kijken naar de wijze waarop dit geld besteed wordt. Maar in deze tijd trekken wij, als partij die streeft naar recht en gerechtigheid binnen en buiten onze landsgrenzen, de handen niet af van de allerarmsten van deze wereld.

Aanpakken. Dat betekent ook: niet doorslaan in beleid. We zullen allemaal gaan merken dat het minder wordt. Daar is geen ontkomen aan. Bij de nu ingezette heroverweging is een belangrijk ijkpunt voor de ChristenUnie: de zorg voor wat zwak en kwetsbaar is. Van de overheid mag gevraagd worden een schild voor de zwakken te zijn. Daarom zijn we blij met een begroting van Sociale Zaken waarin níet gekort wordt op de Algemene Nabestaandenwet (ANW). Cynthia Ortega stond vorig jaar nog alleen binnen de coalitie, toen zij zich verzette tegen een ingreep in de uitkering voor weduwen, weduwnaars en wezen. Maar nu is toch bereikt waarvoor zij zich heeft ingezet. Cynthia, bedankt.

Beste mensen, het is van belang dat we in deze tijd weten waar we op af koersen. Perspectief. Dat is wat een land in crisis nodig heeft. Perspectief dat de crisis bestreden kan worden. Perspectief dat het beter kan als we de juiste maatregelen nemen.

Wat is de stip aan de horizon van de ChristenUnie? Ik heb daar inmiddels al het nodig over gezegd. Laat ik het kortheidshalve samen vatten: de ChristenUnie streeft naar een land met een sociale en duurzame economie. Maar ook naar een stabiele en betrokken samenleving. We nemen daarvoor onze verantwoordelijkheid.

Als ChristenUnie zijn wij namelijk geen mooiweerzeilers. Wij behoren ook niet tot de stuurlui die vanaf de veilige wal commentaar geven. Juist in deze moeilijke tijd staan we midden in de frontlinie en lopen we niet weg voor moeilijke beslissingen. Zoals dat ook van ons verwacht mag worden. Daarvoor is de ChristenUnie toch opgericht.

We nemen we onze verantwoordelijkheid. Landelijk, maar ook in veel gemeenten en provincies in dit land. Fijn om te zien dat we straks bij de gemeenteraadsverkiezingen in zoveel gemeenten gaan meedoen. Om te beginnen al in november, in gemeenten als Venlo en nieuwe gemeenten als Oldambt en Zuidplas, met daarin opgenomen mijn geboorteplaats Nieuwerkerk aan den IJssel.

Mijn collega Pechtold sprak tijdens de beschouwingen een beetje spottend over regeringspartijen die geloofden in een hiernamaals. Nu is het natuurlijk zo dat partijen niet geloven. Maar al die christenen die zich hebben verenigd in onze partij, in onze Unie van Christenen, die mogen wel degelijk geloven. Geloven dat we ons werk doen in het machtige perspectief van Christus’ wederkomst. Dat is een perspectief dat veel verder reikt dan een sociale en duurzame economie, en een betrokken en stabiele samenleving. Hoe belangrijk het streven daarnaar ook is. Het is een perspectief dat rust geeft en houvast.

Als leden van de ChristenUnie hebben we ons, weet hebbend van dat machtige perspectief, verenigd om vanuit ons christelijk geloof invloed uit te oefenen op het bestuur van ons land en in de samenleving. ‘Gelovig luisterend naar het Woord van God en met een open oog voor de werkelijkheid zoeken wij naar zijn wil. We laten ons daarbij aansporen door Gods opdracht om Hem lief te hebben en ook onze medemensen.’

Laat dat ons kompas zijn in deze moeilijke tijd. Degene in wiens dienst we staan de eer geven die Hem toekomt. Want:

Hij is Heer en zijn eer / vult de aarde, vult de hemel

en zijn heerlijkheid wordt / wereldwijd geroemd.

Hij is Heer, geef Hem eer / heel de aarde, heel de hemel,

want wij leven / voor de glorie van uw naam.

Ik dank u wel.''