Inderdaad, er zijn al allerlei rapporten geschreven over de crisis, maar tot voor enkele maanden werd er nergens rekening gehouden met een overheidstekort zoals dat nu op ons afkomt, namelijk 35 miljard per jaar. Dat plaatst ons voor een historische opgave die niet met oneliners op te lossen is. Voor deze opgave is wijsheid en visie nodig. En voorstellen om keihard te bezuinigen, zoals de VVD en D66, getuigen niet van die wijsheid.

Het gaat ook om de houdbaarheid van sociale voorzieningen zoals de AOW, de zorg en het ombuigen van een scheefgegroeid en immoreel financieel stelsel, dat het eigenbelang van topbestuurders beloonde met grote bonussen. En dan hebben we het nog niet over de al eerder aangekondigde milieu-, voedsel- en energiecrisis en de oneerlijke handelsverhouding ten opzichte van ontwikkelingslanden. Waarom staan we toen dat onze producten door kinderhanden worden gemaakt? Dit vraagt dus ook om een ommekeer in het denken over de houdbaarheid van onze hulpbronnen en solidariteit tussen arm en rijk, binnen en buiten Nederland.

Wat heeft het kabinet wel gedaan aan de crisisbestrijding tot nu toe? In het voorjaar is er al voor zo’n 10 miljard euro aan houdbaarheidsmaatregelen afgesproken. De AOW-leeftijd gaat omhoog naar 67 jaar, tenzij de vakbonden voor 1 oktober met een alternatief komen. De zorg wordt efficiënter. Het eigenwoningforfait voor huizen boven één miljoen euro gaat omhoog. Er ligt een bezuinigingspakket klaar van 1,8 miljard voor 2011. Alleen is dat niet voldoende, blijkt nu. De situatie is de laatste maanden sterk verslechterd. Internationaal wordt de Nederlandse aanpak gezien als verstandig: niet bezuinigen nu de crisis nog in volle hevigheid gaande is, daardoor verslechtert de situatie juist. Van Obama tot Sarkozy zeggen dit Nederland na. We kunnen op z’n vroegst in 2011 hier een eerste begin mee maken, als naar verwachting de economie zachtjes weer gaat aantrekken. Dus benut het kabinet die tijd om goed na te denken over hoe en waar het begrotingstekort kan worden ingelopen. Intussen houden we het koopkrachtverlies beperkt tot gemiddeld een kwart procent. Dat komt neer op maximaal 30 euro per maand per gezin met een modaal inkomen.

De ChristenUnie wil voorkomen dat de rekening van de financiële crisis eenzijdig bij de allerarmsten in de wereld neergelegd wordt. Hun economieën worden al extra getroffen door de eerder genoemde crises (water, grondstoffen, klimaat) met de economische crisis er bovenop. Juist nu hebben deze landen onze hulp hard nodig en daarom heeft de ChristenUnie samen met de coalitiepartijen tijdens de Algemene Beschouwingen erop aangedrongen niet nog eens extra te bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. De hulp is al enigszins gekrompen doordat het budget afneemt naar rato van het (dalend) Bruto Nationaal Product. Extra verlaging van het budget zou moreel, maar ook op de lange termijn verwerpelijk zijn. Als rechtse partijen als de VVD, PVV en D66 zich al niet aangesproken voelen door Bijbelse noties als ‘rechtdoen aan de armen’, laten zij zich dan wel realiseren dat het verdere isoleren van ontwikkelingslanden deze landen alleen maar instabieler maakt en de kans vergroot op terrorisme, piraterij en toenemende migratie naar het Westen. Deze rekening zal uiteindelijk veel hoger zijn dan nu bijdragen aan duurzame ontwikkelingssamenwerking. De ChristenUnie gaat het debat graag aan hoe het budget voor ontwikkelingssamenwerking zo effectief mogelijk kan worden besteed. Omdat Afrika niet kan demonstreren op het Museumplein, Malieveld of Binnenhof, zal de ChristenUnie het in de Kamer wel blijven doen.

Als Kamerlid hoop en bid ik dat we er alles aan doen om dit momentum benutten voor een ommekeer naar iets meer gerechtigheid op deze wereld Een ommekeer waardoor we ook onze Afrikaanse broeders en zusters in de ogen kunnen kijken.