Embryokweek voor onderzoek gaat over veel meer dan wat het ‘oplevert’
Het opheffen van het verbod op het kweken van embryo’s, zoals D66 en VVD voorstellen, vraagt om een bredere maatschappelijke discussie. Het begin van menselijk leven is vol raadsels. Juist dat mysterie is reden voor voorzichtigheid. Kweek geen nieuw leven voor onderzoek om het daarna te vernietigen.
Kamerleden Jan Paternotte (D66) en Harry Bevers (VVD) presenteerden hun wetsvoorstel om embryokweek voor onderzoeksdoelen toe te staan als stap om ivf-behandelingen effectiever te maken. Hun betrokkenheid bij betere medische zorg is begrijpelijk, maar hun voorstel raakt een fundamenteler vraagstuk: de waarde van menselijk leven.
Het debat over embryokweek gaat niet alleen over wetenschappelijke vooruitgang, maar ook over ethische grenzen. Paternotte en Bevers richten zich vooral op wat embryokweek kan opleveren. Wie weet wanneer leven begint, wanneer een mens een ziel krijgt of wanneer het karakter wordt gevormd? Het is een mysterie hoe nieuw leven zich ontwikkelt. Het prilste begin van het leven verdient onze bescherming. Laten we voorzichtig zijn met een technische benadering.
Uit onderzoek van het Rathenau Instituut in 2020 blijkt dat 47% van de Nederlanders het verbod op embryokweek wil handhaven en 22% twijfelt. Deze cijfers tonen aan dat er brede maatschappelijke twijfel leeft. Veel mensen voelen diep vanbinnen de twijfel of embryo’s kweken voor onderzoek daadwerkelijk ‘vooruitgang’ is. Meer ruimte voor debat is nodig vóórdat zulke ingrijpende besluiten worden genomen.
Een embryo is niet slechts een klinisch gegeven, maar het prille begin van menselijk leven. Door een embryo als middel te gebruiken om een doel te bereiken, raken we aan de basis van hoe we omgaan met kwetsbaar leven. We erkennen immers dat ieder mens waardevol is, ongeacht zijn of haar nut? Dat geldt voor iedereen: jong, oud, met of zonder beperking. We willen een samenleving waarin alle mensen zich voluit van waarde weten. Waarom zouden we dan anders omgaan met het prilste begin van leven?
Het wetsvoorstel van VVD en D66 schijnt het licht vooral op de mogelijke voordelen voor ivf-behandelingen. Maar als je oplet, dan zie je dat het voorstel ook deuren naar andere toepassingen openzet. De geschiedenis laat zien dat wetenschappelijk onderzoek geregeld sneller gaat dan het maken van wetten. Wetenschappelijk onderzoek naar embryo’s levert kennis op over eventuele toekomstige genetische afwijkingen of ziekten. Zodra er meer kennis is over genetische afwijkingen, zal de druk toenemen om deze kennis ook in de praktijk te gebruiken. Wat begint als onderzoek naar ivf-verbetering, levert vragen op over het selecteren van embryo’s. Extra voorzichtigheid is geboden. Je kan niet zomaar terug.
Waar ik me aan stoor is het beeld dat morele bezwaren alleen leven onder christenen. Dat is niet zo. Dit vraagstuk gaat ons allemaal aan. De richting die we kiezen en mogelijk maken moet ook op de lange termijn wijs zijn. Daarom is het gesprek over ethische principes zo belangrijk.
Embryokweek vraagt om bewuste en zorgvuldige keuzes, omdat het gaat over menselijk leven. Laten we daarom niet overhaast beslissen, maar ruimte maken voor een breed maatschappelijk gesprek over de waarde van het begin van het menselijk leven en de grenzen van wetenschappelijk onderzoek.
Dit opiniestuk is op zaterdag 18 januari gepubliceerd in het Algemeen Dagblad
