Bijdrage Pieter Grinwis VRO Begroting
Huizen bouwen is gemeenschappen bouwen.
Huizen bouwen is gemeenschappen bouwen. Ik word niet moe daarop te hameren. Juist in deze tijd van toenemende nood aan betaalbare woningen. Want mensen zijn geschapen om in relatie tot elkaar te staan. Om elkaar te ontmoeten, elkaar tot een hand en voet te zijn, kortom: om samen te leven. Daar moet de volkshuisvestingsinzet van de regering dan ook op gericht zijn. Niet omdat een samenleving, een gemeenschap hier vanuit Den Haag wordt gemaakt, wel omdat de mix van huizen en daaraan verbonden de mix van jong en oud, arm en rijk; de inrichting van een wijk en de voorzieningen essentiële randvoorwaarden zijn om een gemeenschap te kunnen vormen.
Maar voorzitter, hoewel er echt een goede woonparagraaf in het hoofdlijnenakkoord staat, is het kabinet naar mijn smaak te druk bezig met een 'ervaren' asielcrisis. Allerlei symboolmaatregelen worden aangekondigd en weer ingeslikt, terwijl de échte crisis ondertussen vergeten worden: de wooncrisis. Geen ‘ervaren’, maar een daadwerkelijke crisis. Een woningtekort dat inmiddels is opgelopen tot 400.000, een ambitie van jaarlijks 100.000 nieuw te bouwen woningen die maar niet wordt gerealiseerd, een toenemend aantal daklozen, waarvan inmiddels blijkt dat 1 op de 5 een kind is. Ja, deze nood aan woningen is met een recht een crisis die niet alleen ervaren wordt, maar ook feitelijk te onderbouwen is met een blik op de kille cijfers.
- Erkent de minister dat ook?
- En zo ja, welke al dan niet-crisismaatregelen gaat zij dan nemen, als het haar menens is?
Laat ik er een aantal aanreiken, met de vraag om een reactie:
- Allereerst: het juiste instrument op het juiste moment. De doorbouwfaciliteit werkt bij vraaguitval, maar dat probleem is alweer achter de rug. Hier moeten we van leren. Minister, zorg dat we voorbereid zijn op een volgende vraaguitvalcrisis, die vroeg of laat altijd weer de kop op steekt, maar zet nu de beschikbare middelen in waar 't het hardst nodig is. Samen met collega’s de Groot, De Hoop en Vijlbrief doe ik voorstellen om de middelen gerichter in te zetten voor groepen waar het knelt: denk aan de dak- en thuislozen, waar we vanmiddag een kraakheldere petitie over kregen, denk aan studenten voor wie er veel te weinig kamers zijn, denk aan de koopstarters, waar collega Peter de Groot en ik de afgelopen jaren al stappen op hebben gezet. En het grootste bedrag voor een woningbouwimpuls dan wel realisatiestimulans voor betaalbare koop- en huurhuizen.
- Ten tweede: het bouwtempo ligt veel te laag door de eindeloze bezwaar- en beroepsprocedures vaak aangejaagd door ‘woonegoïsme’. Met totaal verwerpelijke acties tot gevolg, zoals onlangs in Rotterdam, waar een ambtenaar van VRO 400.000 euro opstreek toen haar bezwaar werd afgekocht. De prop moet uit de pijp bij de Raad van State. Wat vindt de minister van een ‘voortoets’ naar Duitse voorbeeld, zodat evident hopeloze zaken niet meer doorgestuurd worden?
- Ten derde, de bouwvergunningen. Het duurt nog altijd veel te lang voor projecten gerealiseerd kunnen worden. Gemeenten kampen met een capaciteitstekort. Werk met vliegende teams, lichtere toetsen, ga lokale koppen op wetgeving tegen. Hoe gaat de minister de gemeenten sneller laten stempelen?
- Ten vierde: locaties. Provincies liggen nog dwars bij een buurtje erbij, zoals mijn eigen starre provincie Zuid-Holland. Ik heb met schriftelijke vragen de vorige minister opgepord om op te treden, en dat heeft hij gedaan. Gaat deze minister daarmee door? Grootschalige locaties zijn ook nodig, maar doe dat dan op logische plekken. In het hele land, en zeker rond OV-knooppunten, langs nieuwe corridors, zoals de Nedersaksenlijn en Lelylijn en rond steden als Eindhoven. Maak tempo met het aanwijzen van deze plekken. Zet de nieuwe realisatiestimulans alstublieft meer in op de eenvoudige, goedkopere locaties, in plaats van op de dure locaties, zoals de afgelopen jaren veelal gebeurde met de woningbouwimpuls.
- Betaalbaar bouwen kost geld. Corporaties hebben meer slagkracht nodig. Het nieuwe kabinet komt helaas niet met maatregelen over de brug voor de corporaties. Natuurlijk moeten ze leveren, maar waarom eigenlijk niet? Let wel: In de jaren ’80 ging tot wel 7% van de Rijksbegroting naar volkshuisvesting!
- Ten zesde: Vol aan de bak met industriële woningbouw [MOTIE]. Mijn van links tot rechts gesteunde motie om het programma industriële bouw te actualiseren, ligt al anderhalf jaar stof te vangen. Terwijl industrieel bouwen schoon, goedkoper en snel is, en kansen biedt voor toepassing van op Nederlandse akkers gegroeide biobased materialen. Opschalen dus! De fabrieken draaien maar op halve kracht. Onbekend maakt onbemind, lijkt het. Wat vindt de minister van een streefdoel, om in 2030 bijvoorbeeld 50.000 woningen industrieel te bouwen? Hoe gaat zij lokale aanvullende eisen en certificeringen tegen? Eén keuring en klaar in plaats van gedoe per gemeente. En ondersteun gemeenten. Het ministerie is meer dan bekend met Taskforces, zoals voor flexwonen. Zouden we niet zo'n club moeten instellen voor Industrieel bouwen?
- Voorzitter, als de huizen te duur zijn moeten de prijzen omlaag in plaats van verder omhoog. Dat doet dit kabinet ondertussen wel door de hypotheekrenteaftrek zelfs iets te verhogen in plaats van te verlagen. Op dit punt sluit ik verder aan bij het betoog van collega Vijlbrief, die ik van harte feliciteer met zijn maidenspeech.
Verduurzaming
- De minister zette de hele biobased-sector op de kop door de aanscherping van het Bouwbesluit on hold te zetten, met smoesjes. Heel de sector bereidt zich al tijden voor op deze nieuwe regelgeving. Probleemloos. Van Bouwend Nederland tot het centrum hout, iedereen steunt de aanscherping. Nog meer dan de bouwers zet deze noodgreep boeren die biobased materialen verbouwen in de kou.
- Klopt het dat de minister op basis van foutieve informatie over duurder wordende kleine appartementen de boel on hold heeft gezet? Deze appartementen zijn immers uitgezonderd van de MPG. Graag een reactie.
- Mijn oproep is voort om werk te maken van een gestructureerde wijkaanpak voor isolatie en verduurzaming! Waarom komt dat niet van de grond? Aan het geld ligt het niet.
- Dan de vleermuis. Die zorgt er eigenhandig voor dat er 300.000 woningen minder worden verduurzaamd. Voer de nieuwe methode middels e-DNA alstublieft zo snel mogelijk in. En voorkom dat onnodig veel bedrijven omvallen.
- Dat zien we helaas breder: of het gaat om isolatie, zonnepanelen of hybride warmtepompen, het zwabberbeleid van de coalitie zorgt ervoor dat allerlei bedrijven onnodig dreigen om te vallen. Dat MOET voorkomen worden. Hoe spant de minister zich daarvoor in? Bovendien zal donderdag, als de KEV uitkomt, blijken dat deze overhaast afgeschafte en afgeschaalde maatregelen zo gek nog niet waren.
Ten slotte nog één vraag:
- Eén van de grootste opgaven is om te bouwen voor een vergrijzende samenleving, waar de zorgvraag eerder groter dan kleiner wordt. Helaas, de Stimuleringsregeling Zorggeschikte Woningen (SZGW) lijkt niet goed benut te worden. Klopt dat? Is de minister bereid om deze langer open te zetten, het maximale bedrag per woning te verhogen, en deze ook voor gehandicapte jongeren open te stellen?
- Verder sluit ik me aan bij de vragen van collega De Hoop over het programma leefbaarheid en veiligheid na 2026. Verlies bij alle focus op nieuwbouw de noodzaak van herstructurering van verouderde wijken niet uit het oog en de begroting.
