Verbonden gemeenschappen voor onze ouderen
Het Bijbelboek Spreuken spreekt over ouderen als volgt: "De ouderdom is een prachtige kroon, je vindt hem op de weg van de rechtvaardigheid."
Woorden die me raken als ik ze naast de schrijnende verhalen leg die soms uit de ouderenzorg en -sector tot ons komen. Maar ook woorden die me inspireren. Oud worden als kroon op je leven, omringd door mensen die voor je zorgen omdat jij dat heel je leven voor hen deed. Tot de tijd gekomen is om het leven hier definitief achter je te laten.
In Katwijk is ruim 1 op de 4 inwoners mantelzorger. 19.000 mantelzorgers op een bevolking van 70.000. In een hechte gemeenschap zoals die er bijvoorbeeld in Katwijk is, zorgen mensen veel voor elkaar. Dat is soms mooi, soms moeilijk. In Katwijk worden mantelzorgers ondersteund met een buddy en hulp om het eigen netwerk beter in te zetten. Op die manier is deze mooie en moeilijke verantwoordelijkheid beter vol te houden.
We realiseren het ons nog veel te weinig: in de toekomst worden we allemaal een keer mantelzorger in ons leven. Voor onze ouders, vrienden, familie. Dat is mooi en moeilijk tegelijk.
Voorzitter, hoe we voor onze meest kwetsbare medeburgers zorgen, laat zien wat voor samenleving we zijn. Hoe we onze ouderen blijven betrekken, ook als ze echt oud en kwetsbaar zijn. Het laat zien hoe we hun levenswijsheid en hun bestaan waarderen.
De ChristenUnie-fractie ziet ook dat er grote uitdagingen liggen in de toekomst van de ouderenzorg. Op fundamentele vragen over de zorg, zoals de groeiende zorgvraag en personeelstekorten is nog geen pasklaar antwoord. Het zorgvraagstuk is een van de grootste in de komende decennia, en daarom moet er in onze manier van denken iets gaan veranderen. En dan baart het me zorgen dat in Nederland maar 18% van de inwoners zich geroepen voelt om later voor zijn/haar ouders te zorgen. Ik noemde het al: straks zullen we allemaal mantelzorger zijn. Voor de ChristenUnie is dat niet een onvermijdelijk gevolg van schaarste. Het is een mooie ontwikkeling dat we onze ouderen weer meer deel willen laten zijn van onze gemeenschappen en waardig oud laten worden met liefdevolle zorg en in een omgeving waarmee ze zich verbonden voelen. Ouderen mogen ook de kroon op onze samenleving zijn.
Maar daar zijn we dus nog lang niet. Maar we beginnen ook niet op nul. Er is veel inventiviteit en verbondenheid in onze samenleving. Zoals in Katwijk. Maar ik denk ook aan de plekken waar zorgorganisaties verbinding leggen tussen oud en jong.
Recent kreeg de Kamer het magazine Zorgzame Buurten overhandigd (zie ook: https://www.socialevraagstukken.nl/inspirerende-initiatieven-voor-zorgzame-gemeenschappen/). Het staat vol met prachtige en inspirerende voorbeelden, inclusief de uitdagingen die daarbij horen. Helaas is het zo dat dit soort initiatieven vaak niet ontstaan dankzij strenge regels en financiële kaders, maar ondanks.
Als ik kijk naar waar het beleid rond de ouderenzorg nu heengaat, dan baart dat zorgen. Los van accenten die ik als ChristenUnie-Kamerlid anders zou leggen dan deze minister van VVD-huize, zie ik grote knelpunten om tot zorgzame gemeenschappen te komen. Een zeer belangrijke randvoorwaarde is passende woningen voor ouderen.
En die zijn er nog niet genoeg. De bouwagenda heeft 2 jaar vertraging. Zolang er niet genoeg hofjes, meergeneratiewoningen, dementievriendelijke woningen en wijken en collectieve woonvormen zijn, is goede ouderenzorg nog ver weg. Als dan ook nog het aantal verpleeghuisplekken vrijwel wordt bevroren, moeten we niet vreemd opkijken als het in de tussentijd spaak loopt in de ouderenzorg.
Hoe wil de minister dit oplossen? Wat is haar visie op deze korte termijn knelpunten (volgend jaar)?
De ChristenUnie wil daarom extra investeren in de verpleeghuiszorg. Er moeten permanent extra plekken bij. En er moeten meer middelen zijn om goede kwaliteit te bieden, met zorg en aandacht voor de meest kwetsbaren.
De noodkreet van veel zorginstellingen en de analyses van de accountants recent interpreteer ik als de knelpunten op de korte termijn. Door flinke inflatie, hogere energielasten, hogere looneisen en een lager macrobudget vrezen zorginstellingen voor rode cijfers in 2024. De minister heeft gisteren gereageerd hierop. Het richttariefpercentage wordt verhoogd van 95,5% naar 96,4%. Hoe weet zij of dit voldoende is? Is deze noodkreet niet opnieuw een aansporing om extra te investeren in verduurzaming van zorgvastgoed? Waarom is het Klimaatfonds daar nog niet voor beschikbaar? En: gelden de maatwerkafspraken energiekosten voor zorgvastgoed ook voor de komende winter?
De minister heeft ook aangegeven dat zij alleen voor 2024 nog het financieel kader bepaalt, vanwege de demissionaire status. En dat ze daarover bij de begrotingsbehandeling met de Kamer van gedachten wil wisselen. Dat kan weleens erg laat in 2023 worden.
Weten zorginstellingen en zorgpersoneel dan waar ze aan toe zijn? Hun begroting moet al af zijn. Hoe zorgt de minister bij zorgorganisaties voor duidelijkheid?
De ouderenzorg moet goed geregeld zijn, de lat moet hoog liggen. Ouderen voelen zich nu soms zelfs tot last en beginnen te verlangen naar het levenseinde, zelfs als het oud en gebrekkig zijn alleen nog een ver toekomstbeeld is. Daar mogen we ons niet bij neerleggen.
De ChristenUnie wil toe naar op kleine schaal laagdrempelig voor elkaar zorgen. Meer ruimte voor mantelzorg en zorgverlof. Veel eenvoudigere financiering van de ouderenzorg. En meer huizen en woonplekken voor ouderen die veel zorg nodig hebben.
Tot slot voorzitter, de ChristenUnie zet in op zorgzame gemeenschappen in een nieuwe verbondenheid met elkaar.Daarbij is de ouderdom een prachtige kroon. Waardig ouder worden. De komende jaren zullen cruciaal zijn, en de keuzes die een nieuw kabinet moet gaan maken. Onze ouderen verdienen onze maximale inzet. Van ons allemaal.
