Vóór de natuur, vóór de boeren, tégen polarisatie
Afgelopen zaterdag was ik – het is campagne – op de markt in mijn oude woonplaats Nunspeet. Een gesprek zal me zeker bijblijven. Ik sprak twee kinderen, we zaten samen aan tafel, een jongen en een meisje, beiden van een jaar of 11. Ze zaten samen op school, even verderop in Elspeet.
‘Kan ik later boer worden?’ vroeg de jongen, zoon van een vader die voor zijn werk veel op boerenbedrijven kwam. Hij had aan de keukentafel opgepikt dat dat inderdaad steeds meer een vraag wordt.
‘Zorgen jullie wel goed voor het bos en de dieren in het bos?’ vroeg het meisje, dat zich – zoals zoveel kinderen – begaan toonde met de natuur.
Vandaag zijn er in Den Haag twee grote demonstraties. De één is van mensen die zich zorgen maken over de toekomst van ons land, ons platteland en onze boeren. De ander is van mensen die zich óók zorgen maken over de toekomst van ons land, van onze natuur en van de aarde. Ze staan vandaag tegenover elkaar, zoals landbouw en natuur in de afgelopen zeventig jaar steeds meer tegen elkaar zijn uitgespeeld. Als het aan de grootste politieke kemphanen ligt, blijven we na 15 maart allemaal tegenover elkaar staan. Het ene kamp haalt de schouders op bij een schepping die zucht onder onze levensstijl en biedt de valse hoop dat er niets hoeft te veranderen aan onze landbouw. Het andere kamp is blind voor de wanhoop in de ogen van redelijke boeren en gelooft in Haagse dictaten op basis van technocratische berekeningen. En allebei is het echt heilloos.
De christelijk-sociale weg is altijd een andere, die van het goede samen leven.. Ook nu. Ik ben er diep van overtuigd dat we beter voor de schepping moeten zorgen én ik ben er even diep van overtuigd dat er een mooie toekomst is voor boeren met liefde voor hun vak en hun land. En zoals de christelijk-sociale beweging – in navolging van Jezus – al veel vaker recht, vrede en verzoening heeft gebracht, zo kunnen we ook nu door concrete politieke keuzes die weg bewandelen. Maar dan komt het er nu wel op aan dat we daar ook echt voor kiezen.
Als de verschillende demonstranten aan het eind van zo’n Haagse demonstratiedag in de trein stappen, kunnen ze allemaal hun eigen plekje kiezen, naar buiten kijken en denken: nou, ik heb het vandaag iedereen maar weer mooi duidelijk gemaakt. Dat lijkt op de tevredenheid van Haagse politici die vooral slogans roepen en niets bereiken. De demonstranten in de trein kunnen ook bij elkaar in een ‘vierzits’ gaan zitten en in gesprek gaan. Dat is veel lastiger, misschien soms ook wel irritant en het kost even tijd. En tegelijk is dit de enige weg voorwaarts die leidt naar een echt vergelijk, echte afspraken.
Dit is de manier waardoor ruim honderd jaar geleden Nederland bewaard is gebleven voor een socialistische revolutie. Omdat het de christelijk-sociale beweging lukte om werkgevers en arbeiders, rijk en arm om de tafel te krijgen en samen te werken aan sociale rechtvaardigheid. Dit is de manier waarop we de Schoolstrijd tussen liberalen en christenen hebben beslecht en onderwijsvrijheid hebben gekregen. Dit is de manier waarop sociaaldemocraten en christenen na de oorlog samen onze verzorgingsstaat hebben opgebouwd, met groeiende zorg voor kwetsbare mensen. Dit is ook de manier waarop we in de vorige kabinetsperiode tot een breed gedragen klimaatakkoord kwamen. Ook toen gingen mensen die meer urgentie voor het klimaat eisten om tafel met mensen die bezorgd waren over werkgelegenheid en een veel te hoge rekening voor mensen met een kleine beurs. En we zijn eruit gekomen.
Als wij er nu voor kiezen, wordt dit ook nu de hoopvolle weg voorwaarts. Dat is wel hard werken. Ook in een kleine, maar brede christelijke volkspartij die de ChristenUnie is, vraagt het inspanning van ons allemaal om elkaar te blijven begrijpen en vasthouden. Maar als het óns lukt de onderlinge verschillen te overbruggen en ons te richten op wat we verlangen voor de toekomst, dan kunnen we óók de weg vooruit wijzen. Zoals de christelijk-sociale beweging dat vaker heeft gedaan. Want aan welke tafel ik ook aanschuif, steeds is duidelijk dat de meeste mensen de huidige polarisatie meer dan spuugzat zijn.
In Den Haag werd – mede op verzoek van de ChristenUnie – het beruchte ‘stikstofkaartje’ van tafel gehaald. Het was zo’n symbool van heilloze dictaatpolitiek. En aan de andere kant moeten we af van de valse hoop dat er niets hoeft te veranderen. Je kunt er op de korte termijn verkiezingen mee winnen, maar op de lange termijn verlies je de schepping – en elkaar. De weg voorwaarts is langs de tafels waaraan Piet Adema nu met boeren, burgers en mensen van natuurorganisaties samen praat. En wat mij betreft schuiven ook die jongen en dat meisje uit Elspeet aan. Want met onze kinderen voor ogen, wil toch niemand blijven steken in z’n eigen gelijk? Dit cruciale overleg kan slagen. Als we ervoor kiezen.
